:: Disaster Risk Management and Mainstreaming :: Disaster Risk Management Commission

የወረዳ የአደጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅድ መመሪያ

የወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር

ዕቅዴ መመሪያ*

19/10/2005 ዓ.ም.

*ይህ መመሪያ ታትሞ እስከሚወጣ ባሇው ጊዛም ጭምር የሚተገበር ነው፡

መቅዴም

በአገሪቱ ካሇው መሌክዓ ምዴር ተኮር የተሇያዩ አየር ንበረት እንዱሁም ማህበረ-ኢኮኖሚያዊ ሁኔታዎች የተነሳ ኢትዮጵያ ሰፊ ሊለ የአዯጋ

ክስተቶች የተጋሇጠች ናት፡፡ በሌማት ዕቅድች እና በእዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅደ አማካኝነት በከፌተኛ ሁኔታ እየተከናወኑ የሚገኙት

የሌማት ግቦች ሊይም አዯጋዎች ሉያስከትለ የሚችለትን ተጽዕኖ አገሪቷ ትረዲሇች፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ እነዙህ የከፈ አዯጋዎች በአየር ንብረት

መሇወጥ የተነሳ የሚከሰቱ ሲሆን ይህ ሁኔታ የሰዎችን ሇአዯጋ ተጋሊጭነት ጥሌቀቱንና ዴግግሞሹን ከፌ እንዱሌ አዴርጎታሌ፡፡ ከዙህም

በተጨማሪ የአዯጋውን ሁኔታ በመጪው አመት ምን ሉሆን እንዯሚችሌ ሇመተንበይ አስቸጋሪ ሆኗሌ፡፡ ይህንን ዕውቅና በመስጠትም

የኢትዮጵያ መንግስት ከጥቂት ዓመታት በፉት በፕሉሲዎች እና በህዮጎ የዴርጊት ማዕቀፌ አነሳሽነት የአስተሳሰብ ሇውጥ በማዴረግ የትኩረት

አቅጣጫውን ቀውስን ተከትል ከሚወሰዴ አስተዲዯራዊ እርምጃ ይሌቅ ፇጣን ወዯሆነ ዗ርፇ ብዘ እና ብዘ ክስተቶችን የሚሸፌን የአዯጋ ስጋት

አመራር ስሌት እንዱሇወጥ ሆኗሌ፡፡

የተሻሻሇውን ብሄራዊ የአዯጋ ስጋት አመራር ፕሉሲ እና ስትራቴጂ ተግባራዊ ሇማዴረግ በማሰብ የኢትዮጵያ መንግስት ከተሇያዩ የሌማት

አጋሮች ጋር የተሇያዩ ፔሮግራሞችን በመቅረጽ እና በማስፇጸም ሊይ ነው፡፡ የኢትዮጵያ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌቶች ህብረተሰቡ የአዯጋ ስጋት

አመራር ፔሮጀክቶች እና ፔሮግራሞች ሊይ በማቀዴ፣ በመከታተሌ እና በመገምገም ረገዴ ቁሌፌ ሚና የሚጫወትባቸው ያሌተማከለ እና

ህብረተሰብ አቀፌ ሉሆኑ ስሇሚገባ አንዲንድቹ የመንግስት ፔሮግራሞች በቀበላ ዯረጃ አቅምን እና ሃብትን ማጠናከር ሊይ ያኮሩ ናቸው፡፡

በአገሪቱ የአዯጋ ስጋት አመራር ፔሮግራም አፇጻጸምን በዕውቀት ሊይ የተመሰረተ ሇማዴረግ የተዯራጀ የመረጃ አያያዜ ስሌት አስፇሊጊ ነው፡፡

ሇዙህም ነው የአዯጋ ስጋት መዜገቦች (ፔሮፊይልች) ሇእያንዲንደ ወረዲ እና ቀበላ በማ዗ጋጀት የተዯራጀ የስጋት ትንተና እየተከናወነ

የሚገኘው፡፡ የወረዲ አዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ በሁለም ዯረጃ የሚገኙ ውሳኔ ሰጪዎችን ስሇ አዯጋ ስጋት ተፇጥሮ፣ መጠን፣ እና የህዜብን

አኗኗርን፣ አካባቢውን እና መሰረተ ሌማትን ሇአዯጋ ተጋሊጭ የሚያዯርጉ ቁሌፌ ምክንያቶችን ይበሌጥ እንዱረደ የሚያስችሌ በአዯጋ ስጋት

አሃዝች እና ታሪካዊ ሁኔታቸው ሊይ ጥሌቀት ያሇው መረጃ እንዱኖራቸው የሚያስችሌ የመረጃ ቋት ነው፡፡

እንዯዙህ አይነቱ የተዯራጀ የአዯጋ ስጋት ትንተና ስሌት በወረዲ እና በማህበረሰብ ዯረጃ ሇሚ዗ጋጁ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና የአየር ንብረት

ተጣጥሞ እቅድች እንዱሁም የተዯራጀ ዗ርፇ ብዘ የመጠባበቂያ እቅድች ጠቃሚ መረጃ ይሰጣሌ፡፡

በአየር ንብረት ሇውጥ፣ በስነህዜብ፣ ወይም ላልች ምክንያቶች በወረዲው የተከሰቱ ወይም አዯጋ የሚያዯርሰውን ጥፊት ከወዱሁ በማጣጣም

የሚከሊከለ የአካባቢ ሌማት እቅድችን ማ዗ጋጀት የመንግስት ኃሊፉነት ነው፡፡ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ እቅዴ ከወረዲ ያገኛቸውን

የአዯጋ ስጋት ፔሮፊሌ እንዱሁም ላልች ሁሇተኛ ዯረጃ የመረጃ ምንጮችን መሰረት በማዴረግ የአዯጋ ስጋትን የሚቀንሱ እና ከአካባኒው

ክስተቶች ጋር ህብረተሰቡን የሚያሇማምደ የሌማት ስሌቶችንና ተግባራትን ያመሊክታሌ፡፡

ይህ መጽሃፌ ሇዕቅዴ አውጪዎች የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ እቅዴ ሇማ዗ጋጀት የሚያስችሌ መመሪያዎችን የሚሰጥ ሲሆን ማንኛውም

዗ርፌ እና ከፌተኛ አዯጋ የዯረሰበት አካባቢም ሉገሇገሌበት ይችሊሌ፡፡ የዙህ መመሪያ ተጠቃሚዎች በወረዲ እና በቀበላ ዯረጃ የሚሰሩ

የመንግስት ባሇስሌጣናት፣ አስፇጻሚ አካሊትና ባሇዴርሻዎች፣ ህብረተሰብ አቀፌ ዴርጅቶች፣ የግለ ዗ርፌ፣ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች፣

የተባበሩት መንግስታት ዴርጅቶች እና ሇጋሽ ዴርጅቶች ሉሆኑ ይችሊለ፡፡

በነዙህ መመሪያዎች የተካተተው እቅዴ በተሇየ ሁኔታ ማንኛውንም የሌማት ፔሮግራም ሲ዗ጋጅ በተግባር ሊይ ሉውሌ ይገባሌ፡፡ ምክንቱም

ሇስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ ተገቢ እርምጃ አወሳሰዴ በእንዲንደ ዗ርፌ ወይም ፔሮጀክት እንዱካተት ስሇሚያስችሌ ነው፡፡

በወረዲ ዯረጃ ያለ ሁለም ባሇዴርሻ አካሊት እነዙህን መመሪያዎች እንዱጠቀሙ እና እንዱሳተፈ አሌፍ ተርፍም በመጠባበቂያ ዕቅደ ሂዯት

የበኩሊቸውን አስተዋጽዖ እንዱያዯርጉ እናበረታታሇን፡፡

ምስጋና

ይህ መመሪያ በመጀመሪያ በአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥን የመቋቋሚያ ጥምረት(ACCRC) እና የባህርዲር ዩኑቨርስቲ በአራት ወረዲዎች ሊይ

ባካሄደአቸው የሙከራ ሌምምድች መሰረት በማዴረግ የተ዗ጋጀ ሲሆን በመቀጠሌም በአሇም ምግብ ፔሮግራም እገዚ በአዯጋ መከሊከሌ እና

የምግብ ዋስትና ዗ርፌ ተሻሽል ቀርቧሌ፡ በተጨማሪም ይህ መመሪያ ከተሇያዩ ዓሇም ዓቀፌ እና ብሄራዊ መመሪያዎች ጠቃሚ የሆኑ ግብአቶችን

አካሌ፡፡

በዙህ መመሪያ ዜግጅት ሂዯት የተሇያዩ ሰዎች አስተያየትና ሃሳብ የተካተተ ሲሆን ሁለንም በስም መጥቀስ አዲጋች ቢሆንም የበኩሊቸውን

አስተዋጽዖ ያዯረጉትን ሁለ ሇማመስገን እንወዲሇን፡፡

በሁለም የሰነደ ዜግጅት ሂዯት አስተዋጽኦ ሊበረከቱት በበኢትዮጵ የአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥን የመቋቋሚያ ጥምረት ተጠሪ ቻርልት

ስቲመር እና የመጠባበቂያ ዕቅደን ሂዯት ሇመፇተሸ በተዯረጉ የሙከራ ሌምምድች ሊይ የልጅስቲክ ጉዲዩን ሲያስተባብሩ ሇነበሩት ሇድ/ር

ዋቅጅራ አብዱሳ የተሇየ ምስጋናችንን እናቀርባሇን፡፡

በተጨማሪ ሇአቶ ማቴዎስ ሁንዳ (የEWRD፣ የአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ ዲይሬክተር) እና አቶ ታዯሰ በቀሇ (የEWRD፣ የአዯጋ

መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ ም/ዲይሬክተር) ጠቅሊሊውን ሂዯት ስሇመሩት እናመሰግናሇን፡፡ የወረዲ የመጠባበቂያ ዕቅዴ አመራር ኮሚቴውን

የመሩት የቅዴመ ማስጠንቀቂያ ቡዴን መሪ አቶ ንጉሴ ከፇኒ እና ላልች የኮሚቴው አባሊት፣ ወ/ሮ በሇጡ ተፇራ፣ ወ/ሮ አሌታየች ይትባረክ፣ አቶ ታረቀኝ

አጋ፣ አቶ ፀጋዬ ከሌክሌ እና ወ/ሮ አሌማዜ ዯምሴ ሊዯረጉት ዴጋፌ ሉመሰገኑ ይገባሌ፡፡ እንዯዙሁም ዴጋፌ ሇሰጡን በአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥን

የመቋቋሚያ ጥምረት ቡዴን አባሊት ሇሆኑት ቻርልት ስቲመር፣ ኪርስቲ ዊሌሶን፣ ማህተመ ምክረ እና መዴህን ፌስሃ እንዱሁም የመመሪውን

ስነ-዗ዳ በማዲበር አስተዋጽኦ ሊበረከተው ሇባህር ዲር ዩኒቨርስቲ ምስጋናችን ይዴረስ፡፡ በሰነደ ዜግጅት የመግቢያ ክፌሌ ሊይ በማማከርና በአጠቃሊ

በሂዯቱ ግብረ-መሌስ በመስጠት ሇተሳተፈት ሁለ ምስጋናችንን ሇማቅረብ እንወዲሇን፡፡

በተሇየ ሁኔታ በአፊር የኢዋ እና በኦሮሚያ የዉጫላ ወረዲዎች ሊይ ከሃምላ እስከ ነሏሴ 2004 ዓ.ም ባዯረግነው የሙከራ ሌምምዴ የወረዲዎቹ

አመራሮች እንዱሁም የኦሮሚያ አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት እና የአፊር አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት ቢሮ ሰራተኞች ሊዯረጉሌን ቀና ትብብር ምስጋናችንን

ሇማቅረብ እንወዲሇን፡፡

በመጨረሻ ይህን ስራ በማስጀመርና በመከታተሌ ሇዙህ ሊበቁት አቶ አንመሽ ኩማር (በአዯጋ ስጋት አመራር የአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ

አማካሪ፤ የአሇም ምግብ ፔሮግራም ተጠሪ) ሌባዊ ምስጋና እናቀርባሇን፡፡ ይህን ስራ እሳቸው ባያስተባብሩትና ባይከታተልት ኖሮ ሇዙህ ዯረጃ

እንዯማይዯርስ እሙን ነው፡፡

ይህ ሰነዴ የተቀነባበረው፣ የተጻፇውና የተ዗ጋጀው በአቶ ቦርጃ ሳንቶስ ፕሬሳ ሲሆን የአሇም አቀፌ ምግብ ፔሮግራም በኢትዮጵያ በአማካሪነት ተቀጥረው

(2012-2013 እ.ኤ.አ) በነበሩት ወቅት ከየአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ ባገኙት ዴጋፌ አማካንነት ነው፡፡

ትክክሇኛው ማጣቀሻ፡

የአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ (2006 ዓ.ም.) የወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ መመሪያ፣ ግብርና ሚኒስቴር (የአዯጋ

መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ)፤ አዱስ አበባ፤ ኢትዮጵያ

ስሇዙህ መመሪያ ተጨማሪ መረጃ ወይም የሰነደን ኮፑ ቢፇሌጉ የሚከተሇውን አዴራሻ ይጠቀሙ

ግብርና ሚኒስቴር፤ የአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ፤ አዱስ አበባ፤ ኢትዮጵያ

ስሌክ፡ +251-115-509-666 ፊክስ፡ +251-115-514-788 ኢሜሌ፡ zinetahmed1990@gmail.com

ማውጫ

መቅዴም ................................................................................................................................................................................... 2

ምስጋና ..................................................................................................................................................................................... 3

ማውጫ .................................................................................................................................................................................... 4

ምሕጻረ ቃሊት (Acronyms).......................................................................................................................................................... 6

1. መግቢያ ................................................................................................................................................................................. 8

1.1. ዓሊማና ወሰን......................................................................................................................................................................... 8

1.2. የመመሪያው አጠቃቀም ..................................................................................................................................................... 10

1.3. የስሌጠና መሳሪያዎች......................................................................................................................................................... 11

1.4. ግቦች ............................................................................................................................................................................ 11

2. አበይት ጽንሰ ሃሳቦች............................................................................................................................................................... 12

2.1 የእቅደን አካባቢያዊ ዲራ መገን዗ብ ........................................................................................................................................ 12

2.1.1. አሇማቀፊዊ ፕሉሲዎች .................................................................................................................................................... 12

2.1.2. ብሔራዊ ፕሉሲዎች................................................................................................................................................... 13

2.1.2.1. የአዯጋ ስጋት አመራር ፕሉሲ .................................................................................................................................. 13

2.1.2.2. የአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተዚማጅነት ያሇው ፕሉሲ..................................................................................................... 14

2.1.3. ብሔራዊ ስትራቴጂዎች/ፔሮግራሞች ............................................................................................................................... 15

2.1.3.1. የአዯጋ ስጋት አመራር ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ (SPIF)........................................................... 15

2.1.3.2 የኢትዮጵያ ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ....................................................................................... 16

2.1.4. ከላልች ዕቅድች ጋር ያሇው ቁርኝት................................................................................................................................ 17

2.1.4.1. የወረዲ የሌማት ዕቅድች ......................................................................................................................................... 17

2.1.4.2. ምርታማ የሴፌቲ ኔት ፔሮግራም (PSNP).................................................................................................................. 18

2.1.4.3. የአርብቶ አዯር ማኅበረሰብ የሌማት ዕቅዴ (PCDP) ..................................................................................................... 18

2.1.4.4. የዕዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅዴ............................................................................................................................ 19

2.2. የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት እሳቤዎች................................................................................................................... 19

2.2.1. ዏበይት ጽንሰ-ሃሳቦች................................................................................................................................................... 19

2.2.1.1. የአዯጋ ስጋት ....................................................................................................................................................... 19

2.2.1.2. ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር........................................................................................................... 20

2.2.2. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ጥምረት ............................................................................................................. 22

2.2.3. ተመሳሳይነቶች እና ሌዩነቶች ........................................................................................................................................ 24

2.2.4. የእቅዴ መርሆዎች ..................................................................................................................................................... 24

2.3. ከታች-ወዯ-ሊይ የተ዗ረጋ የዕቅዴ ሂዯት .................................................................................................................................. 26

3. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ ዜግጅት ሂዯት................................................................................................................. 28

3.1. የእቅዴ ዜግጅት ቡዴን ማቋቋም ........................................................................................................................................... 29

3.2. የአዯጋ ስጋት ትንተና ........................................................................................................................................................ 32

3.2.1. ጽንሰ-ሀሳብ .............................................................................................................................................................. 33

3.2.2. ስነ-዗ዳ .................................................................................................................................................................. 34

3.3. ስትራቴጂን መሇየት እና ቅዴሚያ መስጠት ............................................................................................................................. 40

3.3.1. ፅንሰ-ሀሳብ............................................................................................................................................................... 40

3.3.2. ስነ-዗ዳ .................................................................................................................................................................. 41

3.4. የዴርጊት መርሃ ግብር ዕቅዴ............................................................................................................................................... 43

3.4.1. ፅንሰ-ሀሳብ............................................................................................................................................................... 43

3.4.2. ስነ-዗ዳ .................................................................................................................................................................. 43

3.5. ወዯ ላሊ እቅዴ ማካተት፣ ክትትሌ እና ማሻሻያ ማዴረግ ............................................................................................................. 45

3.5.1. ፅንሰ-ሀሳብ............................................................................................................................................................... 45

3.5.2. ስነ-዗ዳ .................................................................................................................................................................. 45

3.5.2.1. እቅደን መፃፌ፣ ማስፅዯቅ እና ማሰራጨት .................................................................................................................. 45

3.5.2.2. ማካተት ........................................................................................................................................................... 46

3.5.2.3. ክትትሌ............................................................................................................................................................ 47

3.5.2.4. ወቅታዊ ማሻሻያ ................................................................................................................................................ 48

አባሪዎች ................................................................................................................................................................................. 49

I. የቃሊት መፌቻ .............................................................................................................................................................. 49

II. ዋቢ መጻህፌት .............................................................................................................................................................. 54

II. ሀ. የስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖርን የሚመሇከቱ አጠቃሊይ ሥነ-ፅሁፍች ................................................. 54

III. ሇወረዲ አዯጋ ቅነሳ ዕቅዴ ወርክ ሾፔ የተ዗ጋጀ ቢጋር (የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/የመጣጣም ዕቅዴ እና የመጠባበቂያ ዕቅዴ)................................ 57

ቅጾች...................................................................................................................................................................................... 64

ምሕጻረ ቃሊት (Acronyms)

የሚከተለት ምህጻረ ቃሊት በሰነደ እና በሰነደ አረዲዴ ሊይ አንባቢዎች የጋራ መግባባት እንዱኖራቸው ታሳቢ ተዯርጎ ጥቅም ሊይ ውሇዋሌ፡፡

ACCRA

CAF

COP

CRGE

DRM

DRR

DRMFSS

EPA-CC

EWS

FSF

GCF

GoE

GTP

HIV/AIDS

HFA

IPCC

MoA

NAPA

NGOs

NAMA

NIMS

NMA

PASDEP

የአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት ጥምረት (Africa Climate Change Resilience Alliance)

የካንኩን ተጣጥሞ የመኖር ማዕቀፌ (Cancun Adaptation Framework)

የፒርቲዎች ጉባኤ (Conference of the Parties)

ከአዯጋ የመጠባበቂያ ዕቅዴ (Contingency Plan)

ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ (Climate resilient green economy)

የአዯጋ ስጋት አመራር (Disaster Risk Management)

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ (Disaster Risk Reduction)

የአዯጋ መከሊከሌና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ (Disaster Risk Management and Food Security

Sector)

ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ ሇመኖር የወጣ የኢትዮጵያ ፔሮግራም (Ethiopian program of adaptation to

climate change)

የቅዴመ ማስጠንቀቂያ ስሌት (Early Warning System)

ሇአፊጣኝ ጉዲዮች የሚውሌ ፊይናንስ (Fast Start Finance)

የአረንጓዳ የአየር ንብረት ፇንዴ (Green Climate Fund)

የኢትዮጵያ መንግስት (Government of Ethiopia)

የእዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅዴ (Growth and Transformation Plan)

ኤች.አይ.ቪ./ኤዴስ (Human immune deficiency virus infection / acquired immunodeficiency syndrome )

የህዮጎ የዴርጊት ማዕቀፌ (Hyogo Framework of Action)

የበይነ መንግስታት ጉባኤ ሇአየር ንብረት ሇውጥ (Intergovernmental Panel on Climate Change)

የግብርና ሚኒስቴር (Ministry of Agriculture)

የብሔራዊ ተጣጥሞ የመኖር ፔሮግራም መርሃ ግብር (National Adaptation Program of Action)

መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች (Non-Governmental Organizations)

ብሔራዊ ብቁና ምቹ የቅነሳ መርሃ ግብር (Nationally Appropriate Mitigation Action)

ብሔራዊ የክስተት አመራር ስሌት (National Incident Management System)

ብሔራዊ የሜትሪዎልጂ ማህበር (National Meteorological Association)

ዴህነትን ሇማጥፊት የተፊጠነና ዗ሊቂነት ያሇው ሌማት (Accelerated and Sustained Development to End

PCDP

PSNP

RM&CCA

SPIF

ToT

UN-ISDR

UNCED

UNFCCC

WDRP

Poverty)

የአርብቶ አዯር ማኅበረሰብ የሌማት ፔሮጀክት (Pastoral Community Development Project)

የምርታማ ሴፌቲ ኔት ፔሮግራም (Productive Safety Net Program)

የስጋት ቅነሳና የአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር (Risk Mitigation and Climate Change

Adaptation)

ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ (Strategic Program Investment Framework)

የአሰሌጣኞች ስሌጠና (Training of Trainers)

በተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ (United Nations – International Strategy for

Disaster Reduction)

በተባበሩት መንግስታት የአካባቢ ጥበቃና ሌማት ጉባኤ (United Nations Conference on Environment

and Development)

የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ ስምምነት ማዕቀፌ (United Nations Framework

Convention on Climate Change)

የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ (Wereda Disaster Risk Profile)

1. መግቢያ

1.1. ዓሊማና ወሰን

ባሇፈት ዓመታት ኢትዮጵያ ዗ሊቂ እና ከፌተኛ የሆነ ኢኮኖሚያዊ ዕዴገት ብታስመ዗ግብም በአንጻሩ በአሇም አቀፌ ዯረጃ ሇተፇጥሮአዊ አዯጋዎች

የተጋሇጡ ከሚባለ አገሮች አንዶ እንዯመሆኗ እኒዙህ የአዯጋ ስጋቶች የአገሪቱን ማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ እዴገት እንዯሚያዯናቅፈ አያጠራጥርም፡፡

በዙህ ሁኔታ ውጤታማ የሆነ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ በአገሪቱ የሌማት ዕቅዴ ውስጥ ጠቃሚ ክፌሌ ይሆናሌ፡፡

በተጓዲኝ እነዙህ የአዯጋ አስከታይ ክስተቶች በአየር ንብረት ሇውጥ ምክንያት ሉባባሱ ይችሊለ፡፡ ይህ የአየር ንብረት ሇውጥ የተፇጥሯዊ ክስተቶችን

ዴግሞሽ እና መጠን በመሇዋወጥ የህዜቦችን ሇአዯጋ ክስተቶች ተጋሊጭነት ይጨምራሌ፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሣ

የአዯጋ ስጋትንና የተፇጥሮ ክስተቶችን ጎጂ

ተጽዕኖ ሇመቀነስ በተቀናጀ ዗ዳ የአዯጋ

ምክንያቶች ትንተና እና አመራር አዯጋ

የሚያስከትሌ ክስተቶችን በማስወገዴ እና

ሇመጥፍ ኩነቶች የተሻሇ ዜግጁነትን በመፌጠር

ጭምር የሚወሰዴ እርምጃ ነው፡፡

ምናሌባትም በቀጣዮቹ ዓመታት ይበሌጥ ሇግምት አስቸጋሪ ሉሆን የሚችሌ ሲሆን በመጪዎቹ

አስርተ ዓመታት ውስጥ ከፌተኛ የሆኑ የረዥም ጊዛ ፇተናዎችን ሉያስከትሌ ይችሊሌ1፡፡ ኢትዮጵያ

በዓሇም ካለ አገራት መካከሌ በአየር ንብረት ሇውጡ በከፌተኛ ሁኔታ የምትጠቃ ሲሆን

ይኸውም የአገሪቷን የኢኮኖሚ ዗ርፌ በመጉዲት በቅርቡ ወዯመካከሇኛ ገቢ የሚገቡ አገራት

የመቀሊቀሌና የዕዴገት ዓሊማን

የሚያቃውስ በተሇይም በግብርናው፣

በተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም

አቀፌ ዕቅዴ ትርጓሜ

አይቀርም፡፡

በዯን ጥበቃ፣ በተፇጥሮ ሃብቶች

ጥበቃ፣ በውኃና በኃይሌ ዗ርፍች ሊይ

አለታዊ ተጽዕኖውን ማሳዯሩ

የአዯጋ ስጋት ቅነሣ እና የአየር ንብረት ሇውጥ የቀረበ ግንኙነት አሊቸው፡፡ ሳይንሳዊ

ግኝቶች እንዯሚያሳዩት ሇአዯጋ ክስተት የአየር ንብረት ሇውጥ ሁሇት ስጋቶችን

ይፇጥራሌ፡፡ በመጀመሪያ የአየር ንብረት ሇውጥ የአዯጋን መጠንና ዓይነት የሚያፊጥኑ

ስጋቶችን ሇምሳላ ጎርፌ፣ ሞቃትና ዯረቅ አየር እንዱሁም ዴርቅን ወ዗ተ ይጨምራሌ፡፡

በላሊ በኩሌ የአየር ጠባይ ስርዓትን በማዚባት ሇመሬት መሸርሸር፣ ሇውሃና የምግብ

እጥረት በመዲረግ በማኅበረሰቡ የዕሇት ተዕሇት የኑሮ ሁኔታዎች ሊይ አለታዊ ተጽእኖ

በማሳረፌ ማኅበረሰቡ ተፇጥሮአዊ አዯጋዎችን ተቋቁሞ መኖር የሚያስችሇውን ኃይሌ

ያዲክምበታሌ፤ ይሄውም በተሇይ ዯሃ የሆኑ ያሊዯጉ አገራትን አቅም የሚፇታተን

ይሆናሌ፡፡

ከዙህ አንጻር ቁሌፌ የሚባሇው ፇተናና ዕዴሌ፣ አስቀዴሞ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እንቅስቃሴን

ማሇትም በተፇጥሮአዊ ክስተቶች የሚዯርስ ጥፊትና እሌቂትን በመቀነስ እና የአየር

የአየር ንብረት ሇውጥ

የአየር ንብረት ሇውጥ በቀጥታም ይሁን

በተ዗ዋዋሪ በሰው ሌጆች እንቅስቃሴ

ምክንያት የሚከሰት የአሇማቀፈን ከባቢ

አየር ይ዗ት የሚቀይር እና በጊዛ ብዚት

የተሇዩ ተፇጥሮአዊ የአየር ጠባይ

ዐዯቶችን የሚሇዋውጥ ነው፡፡

የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ

ስምምነት ማዕቀፌ (UNFCCC)

የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞሽ፡

የተከሰቱ ወይንም ሉከሰቱ የሚችለ

የአየር ንብረት ሇውጦችን ተከትል

ከወቅቱ ሁኔታ ጋር ሇመጣጣም

ተፇጥሮአዊ ወይም ሰዋዊ ሁኔታዎች ሊይ

የሚዯረግ ሇውጥ ሲሆን ጉዲቶችን

ሇመቀነስ ወይም ውጤታማ ዕዴልችን

ሇመፌጠር ያስችሊሌ፡፡

የበይነ መንግስታት ጉባኤ ሇአየር

ንብረት ሇውጥ (IPCC) የአየር

1 የአዯጋ ስጋት አመራር ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ

ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞን በመቀየስ ተግባራት መካከሌ የሚያስተሳስር ዴሌዴይ መ዗ርጋት ሊይ ይመሰረታሌ፡፡ ይህ ሁለን አቀፌ ጽንሰ ሃሳብም

በወረዲ ዯረጃ አይበገሬነትን ከመገንባት ጋር በቀጥታ ይዚመዲሌ፡፡

የኢትዮጵያ መንግስት በህዮጎ የዴርጊት ማዕቀፌ አነሳሽነት እና በአዯጋ መከሊከሌ እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ (DRMFSS) አማካኝነት ከሊይ በተጠቀሱት

ሁኔታዎች ተፇጻሚ የሚሆኑ የአዯጋ ስጋት አመራር ሌዩ ሌዩ ሁኔታዎች የሚሸፌኑ ፔሮግራሞችን ተግባራዊ አዴርጓሌ፡፡ እነዙህ ፔሮግራሞች በአዱሱ የአዯጋ

ስጋት አመራር ብሄራዊ ፕሉሲ የተካተቱ ሲሆን ይህ ፕሉሲ እስከዚሬ ሲሰራበት የነበረውን የአስቸኳይ ጊዛ ምሊሽ ወዯ ሌማታዊ የአሰራር ሂዯት የሚቀይር

እና የአዯጋ ስጋት አመራር አሳታፉ የአሰራር ሂዯትን ተከትል ያሌተማከሇ እና ማህበረሰብ አቀፌ መሆን እንዲሇበት ያስቀምጣሌ፡፡ ኢትዮጵያ ከአየር

ንብረት ሇውጥ ተጽዕኖ ሇማገገም ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ (CRGE) ሇመመስረት ፌሊጎትን በማሳዯርዋ በአየር

ንብረት ሇውጥ የሚፇጠር ጥፊትን እስከ መጨረሻው ሇመከሊከሌና የዛጎችን የኑሮ ዯረጃ ሇማሻሻሌ የሚረዲ ኢኮኖሚያዊ አቅምን ሇማሳዯግ

የሚያስችሌ ስራ እየሰራች ትገኛሇች፡፡ ይህ መመሪያም ይህንን አገራዊ ዓሊማ ሇማሳካት የሚዯረገውን ጥረት የሚያግዜና አዯጋን በማቃሇሌ

ከአየር ንብረት ሇውጦች ተጣጥሞ የሚኖር ቡዴንን በወረዲ ዯረጃ ሇመፌጠር ያሇመ ነው፡፡

የመጀመሪያው ዯረጃ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌን ማዯራጀት ነው፡፡ ይኸውም በቀበላና በማህበረሰብ አቀፌ ዯረጃ የወረዯ ስሇ አዯጋ

ስጋት አሃድች የሚያወሳ የመረጃ ቋት እንዱኖር ያዯርጋሌ፤ እንዱሁም ስሇ አዯጋ ስጋቱ አሃድች አስፇሊጊውን ሁለ መረጃ ይሰጣሌ፡፡

መረጃዎቹም የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ስትራቴጂ ሇመንዯፌ ግብአት ይውሊለ፡፡ ወረዲዎች እና ህብረተሰቡ አንዴ ጊዛ ፔሮፊይለን ካዲበሩ

እና ስሇአዯጋ ስጋት አሃድች በቂ ግንዚቤ ከኖረ በኋሊ ቀጣዩ ዯረጃ በአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ዘሪያ የሚያጠነጥን ምለእ ፔሮግራም (ማሇትም

ስሇ አዯጋ መከሊከሌ፣ ቅነሳ፣ ቅዴመ ዜግጅት፣ ምሊሽ፣ ማሻሻያና መሌሶ መቋቋሚያ ዗ዳዎች) ይ዗ጋጃሌ፡፡ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ

የመኖር እቅዴ አይበገሬነትን የሚገነቡ መርሆዎችን በመከተሌ የሚሰራ ሲሆን ይህ ከመንግስትና ከላልች ሌማታዊና የሰብአዊነት ስራ ከሚሰሩ

አጋር ዴርጅቶች ጋር በአጋርነት የተቀናጀ ወጤት ሇማምጣት ከጋራ ትንታኔ ጀምሮ እስከ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ ማ዗ጋጀት ስራን

ይሰራሌ፡፡

በዙህ መመሪያ ውስጥ የተካተተው የእቅዴ ሂዯት ትኩረቱ ቅዴመ-አዯጋ (ምስለን ይመሌከቱ) ሊይ ሲሆን በተሇይም ቅነሳና መከሊከሌ

ክፌልችን ይሸፌናሌ፡፡ ስሇዙህም በማንኛውም የመንግስት ዯረጃ ሊይ ያለ የስጋት ቅነሳና ተጣጥሞሽ እቅዴ አወጣጥ ሂዯቶችን ሇማሻሻሌ

ይረዲለ፡፡ ይህም በወረዲ ዯረጃ ያለ ማናቸውም አዯጋዎችንና አዯጋ መከሊከሌ ሊይ የሚሰሩ ዗ርፌ ቢሮዎችን ይሸፌናሌ፡፡ ሌዩ ትኩረቱም

ሇርዲታ የሚሆን የገን዗ብም ሆነ ላልች ዴጋፍችን ማሰባሰብ የሚረዲ ፔሮግራም መፌጠር ሳይሆን በወረዲው ባሇ የገን዗ብ አቅም በመረጃዎች

ግብአት የበሇጸገ ሌማታዊ እንቅስቃሴን መዯገፌ ይሆናሌ፡፡ የአዯጋ ቅነሳና ተጣጥሞ ዕቅዴ ሂዯት ʽእንዯወረዲ የሌማት እቅዴʼ ታስቦ የሚሰናዲ

ሲሆን ሁለም ዗ርፍች እና አጋሮቻቸው በእቅደም ሆነ በአፇጻጸም ሂዯቱ ሊይ ተሳታፉዎች ይሆናለ፡፡

በአዯጋ ጊዛ

የአዯጋ አመራር የበርካታ ዗ርፌ ቢሮዎችን ሃሊፉነት የሚጠይቅና የበርካታ ተቋማት ጥረት ቅንጅት ውጤት እንጂ ሇአንዴ መስሪያ ቤት ብቻ

የሚተው የግዳታ ተግባር ባሇመሆኑ በአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ እቅዴ ሂዯት በርካታ ዗ርፍች ይካተታለ፡፡

1.2. የመመሪያው አጠቃቀም

ይህ መመሪያ የተሰናዲው በወረዲ ዯረጃ (በወረዲ እና ህብረተሰብ ዯረጃ) በአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ ስሌት ዗ርፍች ሊይ የሚሰሩ

አሰሌጣኞችና የወረዲ አካሊትን የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዗ዳን ጨምሮ የአዯጋ ስጋቱን በመተንተን የሌማት ዕቅድችን እንዱያሳኩ ሇመርዲት ነው፡፡

በተጨማሪም ስሇ አዯጋ ስጋት መከሊከሌና ቅነሳ፣ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር እና የአተገባበር ሂዯቱ ሊይ መሰረታዊ

መረጃዎችን እና አቅጣጫዎችን ይሰጣሌ፡፡

የመመሪያው ሁሇተኛ ምዕራፌ በኢትዮጵያ ስሊሇው የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እቅዴ ሁኔታ፣ ስሇመርሆዎቹና አሊማዎቹ መረጃ ይሰጣሌ፡፡ ይሄም

አካባቢያዊ ገጽታዎችን ሇማገና዗ብ እና ስሇ ሂዯቱ ዋና ዋና ይ዗ቶች ግንዚቤ እንዱኖር ያግዚሌ፡፡

ሶስተኛው ምዕራፌ ስሇ አዯጋ ቅነሳና ተጣጥሞ ስሌት ዕቅዴ ዜግጅት ሂዯት፣ ዕቅደን ሇማ዗ገጀት ስሇሚረደ ቅዯም ተከተሊዊ ተግባሮች፣

እንዱሁም ስሇዕቅደ ይ዗ት ገሇጻ ያቀርባሌ፡፡

መረጃዎቹን ወጥነት ባሇው መሌኩ ሇማካተት እንዱቻሌ ማሳያ የሚሆኑ ዜርዜር ፍርሞችም አባሪ ተዯርገዋሌ፡፡

ይህ ሂዯት በሌማት ዕቅድች ዜግጅት ሊይም ሉካተት የሚገባው ነው፡፡ ይህ ዗ዳ በወረዲ የሌማት ዕቅዴ ሂዯት እነዙህ የዕቅዴ አወጣጥ ዗ዳዎች

የሚካተቱበት መንገድችን ይፇጥራሌ፡፡

1.3. የስሌጠና መሳሪያዎች

ይህ መመሪያ አንባቢዎች የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ መኖር እቅዴን ሇማ዗ጋጀት ያሇውን ሂዯት እንዱረደ የሚረዲ ሲሆን ከመመሪያው ጎን

ሇጎን የገጽ ሇገጽ የመዴረክ ውይይቶችና ላልች የስሌጠና ማቴሪያልች ተ዗ጋጅተዋሌ፡፡

ስሌጠና የመስጠት ሂዯቱ ከፋዳራሌ ዯረጃ ጀምሮ እስከ ወረዲ እና ቀበላ ዴረስ በተከታታይ የሚሰጥ ይሆናሌ፡፡ የፋዳራሌ መንግስት ዴጋፈን

በስሌጠና፣ በማኑዋሌ ዜግጅትና ላልች ግብአቶችን ሇስሌጠናው በማቅረብ ትብብሩን አሳይቷሌ፡፡

የአዯጋ ሥጋት መከሊከሌና/ተጣጥሞ መኖር ዕቅዴ ውጤቶችን ሇማሻሻሌና ሇማሟሊት በወረዲ ዯረጃ ያሇው ሂዯት መጠባበቂያ ዕቅዴን

ያካትታሌ፡፡ በመሆኑም የዕቅዴ ሂዯቱ ዋና የአዯጋ ሥጋት ቅነሳ እይታዎችን የሚሸፌንና ወረዲዎች ሂዯቱን ፅንሰ ሀሳቡንና ተመሳሳይነታቸውንና

ሌዩነታቸውን እንዱረደ ያግዚቸዋሌ፡፡

በተ዗ጋጀው የሥሌጠና መሳሪያ መሰረት ከወረዲ ዗ርፌ ቢሮዎች፣ ከማህበረሰቡ እና ከወረዲ ባሇዴርሻ አካሊት በዕቅዴ ሂዯቱ በንቃት

እንዱሳተፌና በመጨረሻም የወረዲ ሥጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ እና መጠባበቂያ ዕቅዴ እንዱያ዗ጋጁ የሚያስችሌ ሂዯት በ6 ቀናት

ስሌጠና እንዱሸፇን ታስቧሌ፡

1.4. ግቦች

የስሌጠናው አብይ ግብ ሇወረዲዎች ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ እቅዴ እንዱነዴፈ የሚያስችሊቸው የዕቅዴ መሳሪያ መስጠት ነው፡፡

አቢይ ግቡን ሇማሳካት ይረዲው ዗ንዴ የሚከተለት ንዐሳን ግቦች ይዞሌ፡፡

1. በስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ እቅዴ አወጣጥ ሊይ ቁሌፌ የሆኑትን ፅንሰ ሃሳቦች እና የዕቅዴ ሂዯቶችን ማስተዋወቅ፤

2. በወረዲው የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ ዘሪያ በጣም ጠቃሚ መረጃዎችን መሰብሰብ፤ መረጃውን መሰረት በማዴረግም አዯጋ

ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን፣ አዯጋዎች የሚከሰቱበትን ሂዯት፣ ተጋሊጭነትን እና የቀበላዎችን/ወረዲውን/ ዓቅም የሚያሳይ

ትንተና በማቅረብ ሇህብረተሰቡ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ መንገድችን መቅረጽ፤

3. የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስና ሇመከሊከሌ የሚረዲ ስትራቴጂዎችን እና ዜርዜር ተግባራትን የያ዗ የዴርጊት መርሃ ግብር መንዯፌ፣

4. በወረዲ ዯረጃ ባለ ዗ርፍች የሌማት እቅዴ ውስጥ የስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ ስሌት ስትራቴጂን ሇማካተት እና የአተገባበር ሂዯቱን

መከታተሌ፡፡

2. አበይት ጽንሰ ሃሳቦች

2.1 የእቅደን አካባቢያዊ ዲራ መገን዗ብ

2.1.1. አሇማቀፊዊ ፕሉሲዎች

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ

የኢትዮጵያ መንግስት ዓሇም አቀፌ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እንቅስቃሴዎችን ይዯግፊሌ፡፡ ኢትዮጵያ የህዮጎ የዴርጊት ማዕቀፌን (HFA) ሇማስፇጸም

ቁርጠኛ አቋም ካሊቸው አገራት መካከሌም አንዶ ናት፡፡ ይህ

የህዮጎ ማዕቀፌም በዓሇም አቀፌ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሊይ ቀዯምት

ሰነዴ መሆኑ ይታወቃሌ፡፡ ስምምነቱም እ.ኤ.አ. በ2005 የተዯረገ

ሲሆን ግቡም ‚በማኅበረሰቡና በአገራት ውስጥ ሉከሰት የሚችሌን

የህይወት እና የማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና አካባቢያዊ ምጣኔ ሃብት

የቅዴሚያ ዴርጊት 4፡

የአዯጋ ስጋት የሚፇጥሩ ምክንያችን መቀነስ

ጥፊት/እሌቂት መቀነስ‛ ነው፡፡ በተሇይም "አሁን ካሇው የአየር

ንብረት መቀያየር እንዱሁም ወዯፉት እንዯሚከሰት ከሚገመተው

የአየር ንብረት መሇዋወጥ ጋር ተዚማጅነት ያሇውን የስጋት ቅነሳን

በማካተት የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ስትራቴጂዎችን እና ከአየር ንብረት

ሇውጥ ጋር ሰዎች ተጣጥመው ሉኖሩ የሚችለበትን ሁኔታ

የመቀይስ…" አስፇሊጊነትን ይጠቁማሌ፡፡

ከሚሇዋወጥ ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ አካባቢያዊ

ሁኔታዎች እና የመሬት አጠቃቀም እንዱሁም ከስነ

ምህዲራዊ ክስተቶች፣ የአየር ጠባይ፣ ውሃ፣ የአየር

ንብረት መቀያየር እና የአየር ንብረት ሇውጥ ጋር

በሚያያዘ ክስተቶች የተነሳ የሚፇጠሩ የአዯጋ

ስጋቶች በየ዗ርፈ የሌማት ዕቅዴና ፔሮግራሞች

ስምምነቱ አምስት ያህሌ ቅዴሚያ ሉሰጣቸው የሚገቡ የዴርጊት

እንዱሁም በዴህረ-አዯጋ ሁኔታዎች ተካተዋሌ፡፡

መርሃ ግብሮችን ያመሊከተ ሲሆን ሇአዯጋ ተጋሊጭ የሆኑ

የህብረተሰብ ክፌልችን ቀጣይነት ባሇው የሌማት ሂዯት ውስጥ

የህዮጎ የዴርጊት ማዕቀፌ

ሇአዯጋ አይበገሬ እንዱሆኑ የሚያስችለ መርሆዎችን እና ተግባራዊ

አቅጣጫዎችን የሚጠቁም ነው፡፡ የቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር

ሂዯት የስምምነቱን የቅዴሚያ ዴርጊት 2 (ስጋቶችን እውቆ እርምጃ መውሰዴ) እና የቅዴሚያ ዴርጊት 4 (የአዯጋ ስጋት የሚፇጥሩ ምክንያቶችን

መቀነስ)ን ሇማሳካት ያሇመ ነው፡፡

ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር

የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ ስምምነት ማዕቀፌ ዓሇም አቀፌ የአካባቢያዊ ስነ ምህዲር ስምምነት ሲሆን እ.ኤ.አ. በ1992

በተባበሩት መንግስታት የአካባቢያዊ ስነምህዲርና ሌማት ጉባኤ ወይም ‚የመሬት ጉባኤ‛ ተብል በሚጠራው ጉባኤ ሊይ ተፇርሟሌ፡፡ ይኸውም

የአየር ንብረት ሇውጥን ሇመግታት የአገራት መንግስታት ቅንጅታዊ አሰራር መተግበር የሚያስችሌ ማእቀፌን የ዗ረጋ ነው፡፡ ‚የማዕቀፌ

ስምምነት‛ የተባሇበት ምክንያትም የአየር ንብረት ሇውጥን ተከትል የሚከሰቱ ችግሮችን ሇመቆጣጠር እንዯመነሻ ነጥብ ስሇሚታይ ነው፡፡

ይህንን ስምምነት ኢትዮጵያ እ.ኤ.አ. በ1994 ፇርማ አጽዴቃሇች፡፡

በታህሳስ 2007 በባሉ በተካሄዯው 13ኛው የፒርቲዎች ጉባኤ ተቀባይነት ያገኘው የባሉ የዴርጊት መርሃ ግብር ተጣጥሞ መኖርን ሇአየር

ንብረት ሇውጥ የተጠናከረ የወዯፉት ምሊሽ ሇመስጠት እንዯ አንደ ቁሌፌ አካሌ አስቀምጦታሌ፡፡ ይህም ከአሁን አንስቶ እስከ 2012 እና

ከዙያም በኋሊ በሚቀጥሌ የረዥም ጊዛ ቅንጅታዊ ስራ አማካይነት የማዕቀፌ ሰምምነቱ ሙለ በሙለ፣ በተሳካ እና ቀጣይነት ባሇው ሁኔታ

ተግባራዊ እንዱዯረግ ያስችሊሌ፡፡ በታህሳስ 2010 በተካሄዯው የካንኩን የአየር ንብረት ሇውጥ ጉባኤም ፒርቲዎች የካንኩን ተጣጥሞ ማዕቀፌን

(CAF) መስርተዋሌ፡፡ ዓሊማውም በዓሇም አቀፌ ትብብር እና በስምምነቱ የተካተቱ ከመጣጣም ጋር ሇሚገናኙ ጉዲዮች ትኩረት በመስጠት

ጭምር በመጣጣም ዘሪያ የሚዯረጉ እንቅስቃሴዎችን ማጠናከር ነው፡፡

በተሇይም ታዲጊ አገራት የተጣጥሞ ስሌትን ሇማስፇጸም የገን዗ብ ዴጋፌ፣ የቴክኖልጂ ሽግግርና የአቅም ግንባታን ጨምሮ ዓሇም አቀፌ ዴጋፌ

እንዯሚያስፇሌጋቸው በተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ ስምምነት ማዕቀፌ ዕውቅና ተሰጥቶታሌ፡፡ በካንኩን የተገኙ ፒርቲዎች

አረንጓዳ የአየር ንብረት ፇንዴ (GCF)ን በመመስረት ሇማጣጣም ዕቅድች የሚውሌ ከተሇያዩ አካሊት የሚመነጭ አዱስ የገን዗ብ ዴጋፌን

በማሰባሰብ የተቋቋመው ፇንዴ (GCF) ተግባራዊ እንዱያዯርገው ወስነዋሌ፡፡

2.1.2. ብሔራዊ ፕሉሲዎች

2.1.2.1. የአዯጋ ስጋት አመራር ፕሉሲ

ይህ መመሪያ በሚ዗ጋጅበት ወቅት ስሇአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት የሚያትት ወቅታዊው ፕሉሲ በ1993 የተፇረመው ‚የአዯጋ መከሊከሌ እና

አስተዲዯር ብሄራዊ ፕሉሲ‛ ነው፡፡ ምንም እንኳ የዙህ ፕሉሲ ትኩረት የእርዲታ አሰጣጥ ሊይ ያተኮረ ቢሆንም ከዓሊማዎቹ አንደ የመከሊከሌ

ጠቀሜታ ሊይ በማተኮር ‚የአዯጋ መከሊከሌ ፔሮግራሞች በማንኛውም የሌማት እንቅስቃሴዎች ውስጥ ተገቢው ትኩረት ሉሰጣቸው ይገባሌ‛

ይሊሌ፡፡

ሆኖም በአሁን ጊዛ ‚የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ብሔራዊ ፕሉሲና ስትራቴጂ‛ በመባሌ የሚታወቅ አዱስ የአዯጋ ስጋት አመራር ፕሉሲ ያሇ

ሲሆን በአገሪቱ የሚገኙት አዱስ የአዯጋ ስጋት አመራር ፔሮግራሞች እና አዱሱ የስትራቴጂ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ በዙሁ

ፕሉሲ ሊይ የተመሰረቱ ናቸው፡፡ በአዱሱ ብሔራዊ ፕሉሲ መሰረት የአዯጋ ስጋት አመራር መንግስት፣ ሲቪክ ማህበራትና ሰብአዊነት ሊይ

የሚሰሩ አጋር ዴርጅቶች፣ መንግስታዊ ያሌሆኑ ተቋማት፣ የግለ ዗ርፌ፣ በጎ ፌቃዯኛ ሰዎችና ዴርጅቶች፣ ማህበረሰቡን እና በማንኛውም ዯረጃ

ያለ ግሇሰቦችን ጨምሮ የሁለም የጋራ ኃሊፉነት ነው፡፡ በዙህም የተነሳ የአዯጋ ስጋት አመራር አይበገሬነትን ሇመገንባት እነዙህ ሁለ አካሊት

የሚሳተፈበት ሂዯት መሆን ይገባዋሌ፡፡

ይህ የስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ መመሪያ በብሄራዊ ፕሉሲው ሊይ የተቀመጡ የአዯጋ ስጋት አመራር መርሆዎችን ይከተሊሌ፡፡

ስሇሆነም የአዯጋ ስጋት አመራር፡-

 የሌማት አንደ አካሌ እና የሁለም ዗ርፍችና ቢሮዎች ሃሊፉነት ነው፤

 ያሌተማከሇና ማኅበረሰብ አቀፌ መሆን ይገባዋሌ፤

 አሳታፉ መሆን ይኖርበታሌ - በሁለም ባሇዴርሻ አካሊት መካከሌ ምክክር ያስፇሌጋሌ፤

 ተጠያቂነትና ኃሊፉነት በአዯጋ ስጋት አመራር ውስጥ ቁሌፌ ሲሆኑ ይህም ከሊይ ወዯታች ወይም ከታች ወዯሊይ ያሇውን ስርዓት

ይጨምራሌ፤

 መረጃዎችን ማዯራጀት ሇአዯጋ ስጋት አመራር መሰረታዊ ጉዲይ ሲሆን ሇምሳላ ያህሌ ውሳኔ ሇመስጠት የወረዲ ፔሮፊይለን እና

ቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ ስሌቱን መጠቀም፣

 አሇማዲሇት ያስፇሌጋሌ፤ መንግስት በአዯጋ የተጠቁ አካሊት ፌሊጎትን በእኩሌነት የማዲረስ ኃሊፉነት አሇበት፤

 ጥገኝነትን ሇመቀነስ እና ማገገምን ሇማፊጠን የእርዲታ አቅርቦት ከአገሪቱ የሌማት እንቅስቃሴ ጋር መዋሃዴ ይኖርበታሌ፤

 በይበሌጥ ሇጉዲት ተጋሊጭ ሇሆኑ የህብረተሰብ ክፌልች (ሴቶች፣ ከእች.አይ.ቪ/ኤዴስ ጋር የሚኖሩ፣ አካሌ ጉዲተኞች እና አረጋውያን)

ተገቢው ትኩረት ሉሰጣቸው ይገባሌ፤

 የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌቶች ከአዴሎዊ አሰራሮች ነጻ መሆን አሇባቸው፡፡

2.1.2.2. የአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተዚማጅነት ያሇው ፕሉሲ

በአሁኑ ወቅት በኢትዮጵያ የአየር ንብረት ሇውጥን በተመሇከተ በዋናነት የሚነሳው ፕሉሲ የእዴገትና የትራንስፍርሜሽን እቅዴ ሲሆን የአየር

ንብረት ሇውጥና ላልች ስነምህዲራዊ ጉዲዮችን በተሇየ ንኡስ ክፌሌ ይዲስሳሌ፡፡ የእዴገትና ትራንፍርሜሽን እቅደ ሇአየር ንብረት ሇውጥ

የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚን በ2030 ሇመፌጠር ያሇመ ነው (ሇበሇጠ መረጃ ንኡስ ክፌሌ 2.1.3.ን ይመሌከቱ)፡፡

በተጨማሪ የአየር ንብረት ሇውጥ በላልች ፕሉሲዎች፣ እቅድችና ሰነድች ሽፊን ተሰጥቶታሌ2፡፡

 የ1997ቱ የአካባቢ ጥበቃ ፕሉሲ በአንዴ አገር የተፇጥሮ ሃብቶችን በአግባቡ መጠበቅ ባሇመቻሌ በሚፇጠር የአካባቢ ብክሇት

የሚዯርስን ማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ ኪሳራ የተፇጥሮ ሃብቶችን በአግባቡ በመጠበቅና በመንከባከብ ማዲን እንዯሚቻሌ ያመሊክታሌ፡፡

ፕሉሲው የ዗ርፈ የአካባቢ ጥበቃ ፕሉሲ ጉዲዮች የከባቢ አየር ብክሇትና የአየር ንብረት ሇውጥ ሂዯቶች የሚያሳዴሩትን

ሰነምህዲራዊ፣ ማህበረሰባዊ እና ሌማታዊ ተጽእኖዎች በመጠቆም ማኅበረሰቡ ሉቋቋማቸው እንዱችሌ ይመከራሌ፡፡

 ዴህነትን ሇማሸነፌ የተፊጠነና ቀጣይነት ያሇው የሌማት እቅዴ የተሰኘ ፔሮግራም በአየር ንብረት ሇውጥና በላልች ምክንያቶች

የሚዯርስን ጥፊት መከሊሌ የሚያስችሌ ብቃት የሚያዲብር ብሔራዊ ስትራቴጂን ጨምሮ እቅዴ አቅዯዋሌ ሇምሳላ የተፊሰስና

ትናንሽ የመስኖ ስራዎች

 የግብርና ትራንስፍርሜሽን ኤጀንሲ በበኩለ በአካባቢ ጥበቃ እና የአየር ንብረት ሇውጥ ሂዯቶች ሊይ ፔሮግራም ቀርጾ በግብርና

ሚኒስቴርና በምርምር ተቋማት/ስርአት ዴጋፌ ተግባራዊ እንቅስቃሴ ጀምሯሌ፡፡

 የአካባቢ ጥበቃ ፕሉሲ

 የኃይሌ ፕሉሲና የባዮ ጋስ ስትራቴጂ

 የግብርናና የገጠር ሌማት ስትራቴጂ

 የውሃ ሃብት አመራር ፕሉሲ፣ ስትራቴጂ እና ፔሮግራም

 የጤና ፕሉሲ

 የብዜሃ ህይወት ጥበቃ ብሔራዊ ፕሉሲ

 የአርብቶአዯር ፕሉሲ

 ሇኢትዮጵያ ሴቶች፣ ህጻናትና ወጣቶች ብሔራዊ የሌማት እቅዴ

2 አሇባቸው አዯምና ወሌዯመሌአክ በዕውቀት የአየር ንብረት ሇውጥ በኢትዮጵያ የዲሰሳ ጥናት ሪፕርት’ (A Climate Change Country Assessment Report for

Ethiopia)

2.1.3. ብሔራዊ ስትራቴጂዎች/ፔሮግራሞች

2.1.3.1. የአዯጋ ስጋት አመራር ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ (SPIF)

የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማእቀፌ በአዯጋ ስጋት አስተዲዯር ስሌት ስር ያለ ፕሉሲዎችን

ማስፇጸሚያ የተሇያዩ ስሌቶች የያ዗ ሲሆን ዋና አሇማውም ሁለን አቀፌ የተቀናጀ የአዯጋ ስጋት አመራር ስርአትን በአገሪቱ መገንባት

ነው፡፡ይኸውም በአዯጋ ስጋት አመራር ሳይክሌ ውስጥ ያለ የተሇያዩ ዯረጃዎችን (ማሇትም መከሊከሌ፣ ቅነሳ፣ ዜግጁነት፣ ምሊሽ፣ ማገገምና

መሌሶ ማቋቋም) የሚሸፌን ነው፡፡

ሇዙህ መመሪያ እንዯ ግብአትነት የተካተቱ ፔሮግራሞች ከነዙህ አበይት አምድች የወጡ ናቸው፡፡

የአዯጋ ስጋት

ቅነሳ/ተጣጥሞሽ

ዕቅዴ

መከሊከሌ እና ቅነሳ

የስጋት

መዜገቦች

ሁለንም አምድች

የሚያቋርጥ

ቅዴመ

ማስጠንቀቂያ

ስሌቶች

የመጠባበቂያ

ዕቅዴ

ዜግጁነት

ፔሮግራም

ገሇጻ

የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ (WDRP) ስሇአዯጋው እና የአዯጋው አካሌ ስሇሆኑ ስጋት

ፔሮፊይሌ

ተጋሇጭናትና አቅም በወረዲም ይሁን በቀበላ ዯረጃ ጠቃሚ መረጃዎች ይሰጣሌ፡፡ ከማህበረሰቡ አንስቶ

(Wereda Disaster Risk በቤተሰብ ዯረጃ ያለት ሁለም መረጃዎች በአግባቡ ከተሰበሰቡ በፔሮፊይለ መሰረት የሚ዗ጋጅ

Profile (WDRP))

ማንኛውም የአዯጋ ስጋት አመራር ሂዯት ፔሊን/ፔሮግራም/ ማህበረሰቡ ሊጋጠመው ችግር መፌትሄ

የሚሰጥ ይሆናሌ፡፡

የመጠባበቂያ ዕቅዴ

(Contingency

Planning)

በወረዲ አዯጋ ስጋት መዜገብ በውሌ ተሇይተው ከተቀመጡ የአዯጋ ስጋቶች መሰረትነት የተ዗ጋጀው

የመጠባበቂያ ዕቅዴ የአካባቢው የአስተዲዯር አካሊት የሚሰጡትን የዴንገተኛ አዯጋ ምሊሽ ሇማሻሻሌ

ይረዲሌ፡፡

የቅዴመ ማስጠንቀቂያ በአዯጋ ስጋት አመራር ሂዯት አግባብ የሚዯረገው ቅዴመ ዜግጅት ከቅዴመ ማስጠንቀቂያ ስሌት (EWS)

ስሌት

(Early

System)

ይጀምራሌ፡፡ የቅዴመ ማስጠንቀቂያ ስሌት (EWS) በወረዲው ስሊሇው የአዯጋ ስጋት ሁኔታ ወቅቱን

Warning የጠበቀ መረጃ ይሰጣሌ፡፡ መረጃውም ይዯርሳለ ተብሇው የሚገመቱ አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶችን

ሇመከሊከሌ፣ ሇመቀነስ እና ሇክስተቶቹ ምሊሽ ሇመስጠት፤ የቅዴመ ጥንቃቄ እርምጃ እንዱወሰዴ፤ እና

ሉከሰቱ የሚችለ አዯጋዎችን ሁናቴ መረጃ ሇማሻሻሌ ጥቅም ሊይ ይውሊሌ፡፡

የስጋት ቅነሳ/ የመጣጣም እነዙህ ስትራቴጂዎችና ተግባራት በ዗ርፈ ሌማት ዕቅዴ ውስጥ መተካከት በወረዲው በአዯጋው ሉዯርስ

ዕቅዴ

የሚችሌን ስጋት በመቀነስ እንዱሁም ማኅበረሰቡ ከአየር ንብረት ሇውጦች ጋር ተጣጥሞሽ ፇጥሮ ሉኖር

(Risk Mitigation / የሚችሌበትን ዕዴሌ እንዱፇጥር ያስችሇዋሌ፡፡

Adaptation planning)

2.1.3.2 የኢትዮጵያ ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ

ኢትዮጵያ እኤአ በ2025 ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ ሇመገንባት እየጣረች ነው፡፡ ዕቅደ(green house) የበካይ

ጋዝችን ሌቀት ( green house gas emission) መቀነስ ("አረንጓዳ ኢኮኖሚ") መገንባት እና ተጣጥሞሽን በመፌጠር የአየር ንብረት ሇውጥ

ሇሚያስከትሇው ችግር ተጋሊጭነትን መቀነስ ("ሇአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት") ሲሆን በዙህ ሂዯት የኢኮኖሚ እዴገትዋን ማስጠበቁም ጎን

ሇጎን የሚሄዴ ነው፡፡ ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር አረንጓዳ ኢኮኖሚ የተሰኘው እንቅስቃሴ በህዲር 2011 በአዱስ አበባ ሊይ የተጀመረ

ሲሆን ዓሊማውም አገሪቱ በአየር ንብረት ሇውጦች የሚዯርስባትን ቀውስ ሇመታዯግና አረንጓዳ ኢኮኖሚን በጠበቀ ሒዯት በ2025 መካከሇኛ

ገቢ ካሊቸው አገራት ተርታ የሚያሰሌፊትን ዕዴሌ ሇማስጠበቅ ነው፡፡ የቆየው ሌማዲዊ የሌማት አስተሳሰብ በበካይ የካርቦን ጋዜ ሌቀት

መጨመርና የተፇጥሮ ሃብቶች መሸርሸር ዗ሊቂ እንዲሌሆነም ዕውቅና ይሰጣሌ፡፡ ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገረው አረንጓዳ ኢኮኖሚ በአየር

ንብረት ሇውጥ ሉዯርስ የሚችሌ ቀውስን ይቋቋማሌ፡፡ ከዙህ በተጨማሪም የካርቦን ጋዜ ሌቀት መጠን አሁን ካሇበት ዯረጃ በምንም አይነት

መጠን እንዲይጨምር የሚያዯርግ ነው፡፡ ይህንን ራዕይ ማሳካት የሁለንም አካሊት ማሇትም መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች፣

የሲቪለ ማኅበረሰብ ፣ የትምህርት ተቋማትን እና የህዜቡን የተቀናጀ እና ዗ሊቂነት ያሇው ጥረት ይጠይቃሌ፡፡

ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገረው አረንጓዳ ኢኮኖሚ ፔሮግራም ከዕዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅዴ የተነሳ ሲሆን ሶስት የማይነጣጠለ

ዓሊማዎችን ማሇትም የኢኮኖሚ ሌማትና ዕዴገትን ማፊጠን፣ ‚የአውሮ አፌሊሽ/green house‛ በካይ ጋዜ ሌቀት መቀነስን ማረጋገጥ፣ እና

ከአየር ንብረት ሇውጦች ጋር ተጣጥሞሽን መዯገፌ ሊይ የተመሰረተ ነው፡፡ እንቅስቃሴው ሁሇት ብሔራዊ ስትራቴጂዎችን ማሇትም በ2011

የተጀመረው የአረንጓዳ ኢኮኖሚ ስትራቴጂ እና በአሁኑ ጊዛ እየተረቀቀ ያሇው ሇአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት ስትራቴጂን ይይዚሌ፡፡

የአረንጓዳ ኢኮኖሚ ስትራቴጂ በሰባቱም የኢኮኖሚ ዗ርፍች አረንጓዳያዊ ዕዴገት ሇማስመዜገብ ሇአገሪቱ የቀረቡ መሌካም ዕዴልችን በአሃዚዊ

ስላት ይሇካሌ፡፡ ኢትዮጵያ በካይ የጋዜ ሌቀትን በመቀነስ ምጣኔ ሃብታዊ ዕዴገት ታስመ዗ግብ ዗ንዴ ከስሌሳ በሊይ የኢንቨስትመንት

አማራጮች እንዲሎት ያመሇክታሌ፡፡ የአየር ንብረት አይበገሬነት ስትራቴጂ በበኩለ በአየር ንብረት ሇውጥ ቀውሶች እና ኪሳራዎችን

በመገምገም ተጋሊጭነትን የሚቀንሱ የኢንቨስትመንት አማራጮችን በቅዯም ተከተሌ የስቀምጣሌ፡፡ የተጣጥሞሽ ምርጫዎችን በመከሇስ እና

በማሰባሰብ ሂዯት ሇአየር ንበረት ሇውጥ አይበገሬ ስትራቴጂ የአዯጋ ስጋር አመራርን ጨምሮ በግብርናው ዗ርፌ ቅዴሚያ ሉሰጣቸው የሚገቡ

ጉዲዮች ሊይ ያተኩራሌ፡፡ ይህ የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ዕቅዴ ሂዯት ወዯፉት ከአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት ስትራቴጂ ጋር ሉቆራኝ

ይገባዋሌ፡፡

ከዙህ አስቀዴሞም ላልች እንቅስቃሴዎች እንዯ ብሔራዊ ተጣጥሞ የመኖር የዴርጊት መርሃ ግብር (National Adaptation Program of

Action) እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር የኢትዮጵያ ፔሮግራም (Ethiopian Program of Adaptation to Climate

Change (EPA-CC)) የመሳሰለት በስራ ሊይ ነበሩ፡፡

2.1.4. ከላልች ዕቅድች ጋር ያሇው ቁርኝት

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ስራዎችን ከላልች ሌማታዊ እቅድችና ፔሮግራሞች ጋር አቀናጅቶ መሰራቱ አስፇሊጊ ነው፡፡ በዙህም ምክንያት

በተመሳሳይ ዯረጃ ካለ ማንኛውም ዓይነት የሌማት መሳሪያዎች ጋር ሉቀናጅ ይገባሌ፡፡

2.1.4.1. የወረዲ የሌማት ዕቅድች

ያሌተማከሇ አስተዲዯራዊ ምጣኔ ሃብት የጥሩ የሌማት ፕሉሲዎች ቁሌፌ አካሌ ነው፡፡ በኢትዮጵያ አሇመማከሌ በሌማት እንቅስቃሴዎች በብዘ

አቅጣጫ እየተተገበረ የሚገኝ ሂዯት ነው፡፡ ይኸውም አዲዱሶቹ ፕሉሲዎች ሇወረዲ አስተዲዯሮች ህጋዊ፣ ተቋማዊና የፊይናንስ መሰረት

በመጣሌ ሇሌማት ግቦች የተሳካ እና ውጤታማ አስተዲዯር እና አፇጻጸም እንዱኖር ሇማዴረግ ይሻለ፡፡

በአሁኑ ጊዛ የወረዲ ካውንስልች ከክሌሌ በተበጀተሊቸው በጀት ሊይ ውሳኔ እየሰጡ እንዱሁም በራሳቸው ከሚሰበስቡት ገቢ ወጪዎቻቸውን

እንዱሸፌኑ እየተዯረገ ነው፡፡ ሇዙህም ሲባሌ ወረዲዎች በራሳቸው አካባቢ ሇሚፇጸሙ ተግባራት የማቀዴና በጀትን የማስያዜ ኃሊፉነት

አሇባቸው፡፡ ዕቅዴ ሇማቀዴ ሂዯቱ መረጃዎችን ሇመሰብሰብ፣ የሌማት ፌሊጎቶችን ሇመሇየት እና በቅዴም ተከተሌ ሇማስቀመጥ፣ እና እነዙህን

መረጃዎች ወዯ ላልች ወረዲዎች ሇማዴረስ የወረዲ አስተዲዯሮች ከነሱ በታች ባለ ተቋማት (ማሇትም የሌማት ወኪልች፣ የማኅበረሰብ

ወኪልች…) ሊይ ጥገኛ ናቸው፡፡

የአዯጋ ስጋትና የአየር ንብረት ሇውጥ ተጽዕኖዎች በማንኛውም ዯረጃ ያለ የሌማት ግቦችን በማዯናቀፌ በኩሌ ያሊቸው ሚና ችሊ ሉባሌ

የሚችሌ አይዯሇም፡፡ በተሇይም ዯሃውን የህብረተሰብ ክፌሌ በከፊ እና ባሌተመጣጠነ ሁኔታ ይጎደታሌ፡፡ እነዙህ የህብረተሰብ ክፌልች በሌዩ

ሁኔታ ሇአዯጋ እና አየር ንብረት ሇውጥ ተጋሊጭ የሚያዯርጓቸው ምክንያቶች መካከሌ ከአየር ንብረት ጋር ቀጥተኛ ግንኙነት ባሊቸው ዗ርፍች

ሊይ ኑሯቸው መመስረቱ ሇምሳላ ዜናብን ጠብቆ ማረስ ወይንም ይበሌጥ ተጋሌጠው ወይም ተራቁተው ያለ አካባቢዎች ሊይ የመስፇር

ዕዴሊቸው ሰፉ መሆኑ ይገኙበታሌ፡፡ ስሇዙህም ዴህነት ሇጥቃት ተጋሊጭነትን ሲጨምር የአየር ንብረት ሇውጦችን መቋቋም የሚያስችሌ አቅም

እንዲይኖራቸው በማዴረግ ሁለንም የሌማት ዗ርፍች ይነካሌ፡፡ ሇዙህም ሲባሌ የወረዲ የሌማት ዕቅድችና ፔሮግራሞች የዯሀውን ህብረተሰብ

ክፌሌ አዯጋን የመቋቋም ዓቅም የሚያሳዴጉ እና ወዯፉት ሉከሰቱ ሇሚችለ ቀውሶች እና ችግሮች ተጣጥሞሽን የሚፇጥሩ መሆን

ይኖርባቸዋሌ፡፡ ስሇዙህም በወረዲ የሌማት ዕቅዴ አወጣጥ ሂዯት የአዯጋ ስጋት ቅነሳና የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞሽን ማካተት በሁለም

዗ርፍች በተሇይም ይበሌጥ ተጋሊጭ በሆኑ የህብረተሰብ ክፌልች ዗ንዴ ሇአዯጋ የሚሰጡ ምሊሾችን ዗ሊቂነት እና ውጤታማነት ይጨምራሌ፡፡

ዜርዜር ማብራሪያ ስሇ ዕቅዴ ማካተት፣ ክትትሌ እና ማሻሻያ በሚያወራው ምዕራፌ 3 ስር ይገኛሌ፡፡

2.1.4.2. ምርታማ የሴፌቲ ኔት ፔሮግራም (PSNP)

መንግስት ምርታማ የሴፌቲ ኔት ፔሮግራምን በኢትዮጵያ የጀመረው በ2005 ሲሆን አንገብጋቢ የምግብ እጥረት ችግርን ሇመቅረፌ ከተነዯፈ

ስትራቴጂዎች መካከሌ አንደ ነው፡፡ ፔሮግራሙ የምግብ እጥረት ይገጥማቸዋሌ ተብሇው ሇሚገመቱ ሰዎች የምግብ ወይም የገን዗ብ ዴጋፌን

በማቅረብ ኑሯቸውን እንዱያሻሽለ እና ወዯፉት ሉከሰቱ የሚችለ ቀውሶችን ይበሌጥ እንዱቋቋሙ ያግዚሌ፡፡ ይኸውም ተጠቃሚው ማኅበረሰብ

በቤተሰብ ዯረጃ ያለትን አንጡራ ሃብቶች/ጥሪቶች ሇመጠበቅ በላሊ በኩሌም አምራች የሆነ ውጤታማ ማኅበረሰብን ሇመገንባት ያሇመ ነው፡፡

የፔሮግራሙ ዓሊማዎች፡

 አባዎራዎች/እማዎራዎች በቂ ገቢ (የገን዗ብም የምግብም) እንዱኖራቸውና የሚፇጠረውን የምግብ ፌሊጎት ክፌተት በመዴፇን

ሃብቶቻቸውን/ጥሪቶቻቸውን እንዱጠብቁ ሇማስቻሌ፣

 የምግብ እጥረት ችግርን ሉያስከትለ የሚችለ ምክንያቶች ከመሰረቱ የሚያስወግዴ የማኅበረሰብ አቅምን ሇመገንባት የሚለ ናቸው፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳና/ተጣጥሞሽ ዕቅዴ ሂዯት በቀበላ ዯረጃ የአዯጋ ስጋት ምክንያቶችን የሚወስኑ የአዯጋ ስጋት ተጋሊጭነት እና ክስተቶች

የሚያስከትለትን ጉዲት ሇመቀነስ እንዱሁም አቅምንና አይበገሬነትን ሇማሳዯግ ሉወሰደ የሚችለ እርምጃዎችን ይሇያሌ፡፡ ሇዙህም ሲባሌ

ሁለም በወረዲው የሚገኙ አካሊት፣ የየ዗ርፈ መስሪያ ቤቶች (የሴፌቲ ኔት ፔሮግራም ተጠሪዎችን ጨምሮ)፣ የቀበላ ተመራጮች እና ላልች

ባሇዴርሻ አካሊት (መንግስታዊ ሌሆኑ ዴርጅቶች፣ የተባበሩት መንግስታት፣ የግለ ዗ርፌ….) በዕቅዴ ሂዯቱ ይሳተፊለ፡፡ ሁለም አካሊትም በጋራ

ሇሚሰሩ ስራዎች እና በቅዯም ተከተሌ በወረዲው ሇተቀመጡ ስትራቴጂዎች ማስፇጸሚያ ሃብትን በመመዯብ አስተዋጽኦ ያዯርጋለ፡፡

የዙህን የመሇየት ስራ ውጤት መሠረት በማዴረግ የሴፌቲ ኔት ፔሮግራሙ ሇማኅበረሰቡ የስራ ዴርሻ ሉወስን ይችሊሌ፡፡ ምንም እንኳን የሴፌቲ

ኔት ፔሮግራም የራሱ የመሇያ ሂዯቶች ቢኖሩትም ከአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ዕቅዴ ጋር በማስተያየት እና በዕቅዴ ዜግጅቱ ሂዯት በሁለም

዗ርፍች ተቀባይነት ያገኘውን በመሇየት በአዯጋ ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ሊይ ከፌተኛ ተጽዕኖ ሇሚያሳዴረው ችግር ቅዴሚያ መስጠት ይቻሊሌ፡፡

2.1.4.3. የአርብቶ አዯር ማኅበረሰብ የሌማት ዕቅዴ (PCDP)

የፋዳራሊዊ ዳሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ መንግስት ሇፋዳራሌ ጉዲዮች ሚኒሰቴር የአርብቶ አዯሮች ማኅበረሰብ የሌማት ዕቅዴ

ፔሮግራምን እንዱያስተባብር እና እንዱያፊጥን ስሌጣን ሰጥቶታሌ፡፡ ፔሮግራሙ የኢትዮጵያ መንግስት የተቀበሇውን እኩሌና ፌትሃዊ የሃብት

ክፌፌሌ ፕሉሲዎችን መሰረት በማዴረግ ሇአርብቶ አዯርና ከፉሌ አርብቶ አዯር አካባቢዎች ተመጣጣኝ ሌማትን ያረጋግጣሌ፡፡ የኢትዮጵያ

መንግስት ከዓሇም ባንክና ከዓሇማቀፈ የግብርና ሌማት ፇንዴ ዴርጅት ጋር በመተባበር ሇ15 ዓመታት የሚ዗ሌቅ የአርብቶ አዯር ማኅበረሰብ

የሌማት ፏሮግራም የተሰኘ ፔሮጀክት ነዴፎሌ፡፡ የፔሮግራሙ ዓሊማም ዯረጃውን የጠበቀ የህዜብ አገሌግልት መስጫዎችን መገንባት፣ የአርብቶ

አዯሩን ማኅበረሰብ በተመሇከተ በዯረቅና ከፉሌ ዯረቅ አካባቢዎች ሊለ አካሊት የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌትን በማሳዯግ ኢንቨስትመንት

በአካባቢው እንዱስፊፊ ማሰቻሌ፣ የአርብቶ አዯሩን የኑሮ ሁኔታ ማሻሻሌ፣ ዴህነትን መቀነስና የአዯጋ ተጋሊጭነትን መቀነስ ናቸው፡፡

ፔሮግራሙ ተግባራዊ በሚሆንባቸው 15 ዓመታት ማኅበረሰቡንና አካባቢውን/የወረዲ አስተዲዯርን እና የክሌሌ መንግስታትን ሇማብቃት

በሶማላ፣ በአፊር፣ በኦሮሚያና በዯ/ብ/ብ/ሕ/ክሌሊዊ መንግስት ያለ የአስተዲዯር አካሊትን በአርብቶ አዯሮች አካባቢ ያሇን ሌማት በጥሩ

የአመራር ስሌት እንዱመሩ፣ የአካባቢውን ማኅበረሰብ በገቢ የሚዯግፈ ስራዎች እንዱስፊፈና የተረጋጋ ኑሮን እንዱመሩ የሚያስችሌ ዕዴሌን

መፌጠር፣ የመሰረተ ሌማት አውታሮችን በመገንባት ተጠቃሚ እንዱሆኑ ማስቻሌ ወ዗ተ የሚሌ ነው፡፡ የፔሮግራሙ ሁሇተኛ ምዕራፌ በ2013

ሲያበቃ ሶስተኛው ምዕራፌ ይጀምራሌ፡፡

እንዯ ሴፌቲ ኔት ፔሮግራም ሁለ የአርብቶ አዯሩ ማኅበረሰብ የሌማት ዕቅዴም በጀቶቹን ሇተሇያዩ ፔሮጀክቶች እና ኢንቨስትመንቶች

ሇመመዯብ የራሱ የሆነ የመሇያ ዗ዳዎች አለት፡፡ ሆኖም ግን የአርብቶ አዯሩ ማኅበረሰብ የሌማት ዕቅዴ አስፇጻሚ ተጠሪ የአዯጋ

ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ዕቅዴ አውጪዎች ጋር ስሇሚሳተፌ የሌማት ዕቅዴ ፔሮግራሙን ውጤት እና የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ዕቅደን ውጤት

አስተያይቶ በወረዲው አዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞሽ ሂዯት አለታዊ ተጽዕኖ ሇሚያሳዴረው ጉዲይ ቅዴሚያ መስጠት ይችሊሌ፡፡ ስሇዙህም

የዕቅደ ተጽዕኖ ጠንካራ የሚሆነው የሌማት ዕቅደ ፔሮግራም ውስጥም ከተካተተ ነው፤ ይህም በሁለም የወረዲው ተሳታፉ አካሊት በአዯጋ

ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ዕቅዴ ሂዯት የተሇየው ነው፡፡

2.1.4.4. የዕዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅዴ

በ2010 እ.ኤ.አ ኢትዮጵያ የዕዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅዶን ይፊ አዯረገች፡፡ ይኸውም አገሪቷን ወዯ መካከሇኛ ገቢ የሚያገኙ አገራት ተርታ

እንዴትመዯብና ዳሞክራሲያዊና የበሇፀገች ኢትዮጵያን ሇመፌጠር ያሇመ ነው፡፡

ይህ ዕቅዴ በውስጡ የአካባቢ ጥበቃና የአየር ንብረት ሇውጥን የተመሇከተ ክፌሌ አሇው (ንኡስ ክፌሌ 8.9)፡፡ በዙህ ክፌሌ እንዯተዯነገገው

የአየር ንብረት ሇውጥ እና የአካባቢ ጥበቃ የሁለም ዗ርፍች ጉዲይ መሆኑ ታስቦ ተጣጥሞሻዊ የኑሮ ስሌት ስትራቴጂን እንዯቁሌፌ የአፇጻጸም

ስትራቴጂ እንዱተገበር የሚመራ ነው፡፡ በተጨማሪ የዕዴገትና ትራንስፍርሜሽን ዕቅደ አንዯኛው አሊማ ‚የአዯጋ ቅነሳ እና አመራር ስሌትን

ማሻሻሌ‛ የሚሌ ነው፡፡

ብቁና ውጤታማ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌትና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞሽ የሚፇጥር የኑሮ ስሌት ተግባራዊ በማዴረግ ማኅበረሰቡ

አይበገሬ የሚሆንበት አቅም ሇማሳዯግ፣ የአዯጋ ስጋት ተጋሊጭነትን ሇመቀነስ በመጨረሻም ቀጣይነት ሊሇው የኢኮኖሚና ህብረተሰባዊ የሌማት

ስኬት ዋሰትና ይሆናሌ፡፡

2.2. የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት

እሳቤዎች

2.2.1. ዏበይት ጽንሰ-ሃሳቦች

2.2.1.1. የአዯጋ ስጋት

በተሇይ በሕዜብ ብዚት መጨመር እና በላልች

ውጫዊ መንስኤዎች ምክንያት የአዯጋዎች ተፅዕኖ

እየጨመረ መጥቷሌ። የዜናብ እጥረት፣ ከመጠን በሊይ

የሆነ ዜናብ፣ ወይም የመሬት መንቀጥቀጥ ተፇጥሯዊ

ክስተቶች ናቸው፤ ነገር ግን በራሳቸው እና

በባህሪያቸው አዯጋ እንዯሆኑ ተዯርገው አይቆጠሩም።

ሇምሳላ የእሳተ-ገሞራ ፌንዲታ ቢከሰትና በአካባቢው

ክስተት (ክ)፡- የህይወት መጥፊት፣ የአካሌ ጉዲት ወይም ላሊ የጤና እክሌ፣

የንብረት ጉዲት፣ መተዲዯሪያ ገቢ እና አገሌግልቶች ማጣት፣ ማኅበራዊ እና

ኢኮኖሚያዊ ቀውስ ወይም የከባቢያዊ አየር ጉዲት ሉያስከትሌ የሚችሌ

አዯገኛ ክስተት፣ ንጥረ ነገር፣ የሰው ሌጅ ዴርጊት ወይም ሁኔታ ማሇት ነው፡፡

ተጋሊጭነት (ተ)፡አንዴን ህብረተሰብ፣ ስርዓት ወይም ንብረት ሇአዯጋ ክስተት

ወይም ጉዲቶች ተጋሊጭ የሚያዯርገው ባህሪ እና ሁኔታ፡፡

አቅም (አ)፡ ስምምነት የተዯረሰባቸው ግቦችን ሇማሳካት ጥቅም ሊይ መዋሌ

የሚችለ በአንዴ ማኅበረሰብ፣ ህብረተሰብ ወይም ዴርጅት ውስጥ የሚገኙ

ጠንካራ ጎኖች እና አንጡራ ሃብቶች/ጥሪቶች ዴምር ነው።

በተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ የቃሊት ፌቺ

የሚኖር ሕዜብ ከላሇ ተጎጂ የሚሆን ሕዜብም ሆነ ንብረት አይኖርም። ሇዙህም ምክንያቱ አዯጋው አዯጋ እንዯሚያስከትሌ ክስተት ሉታይ

አይችሌም፣ የስጋት ሂዯቱ ሚና ነው። የአዯጋ ክስተት፣ የተጋሊጭነት እና የአቅም ማነስ ዴምር ውጤት ነው። ክስተቱ (ከ) እና የተጋሊጭነት

(ተ) ሁናቴዎች በቀጥታ ሇአዯጋ ስጋት፣ በተገሊቢጦሽ ዯግሞ ሇአቅም (አ)አስተዋፅኦ ያዯርጋለ (የሚቀጥሇውን ቀመር ይመሌከቱ)።

የአዯጋ ስጋት = የአዯጋ አስከታይ ክስተት x ተጋሊጭነት

አቅም

መከሊከሌ፡- የአዯጋ አስከታይ ክስተቶች እና

የተያያዥ አዯጋዎች አስከፉ ውጤቶችን አስቀዴሞ

እርምጃዎችን በመውሰዴ ማስቀረት ማሇት ነው፡፡

ቅነሳ፡ የአዯጋ አስከታይ ክስተቶች እና የተያያዥ

አዯጋዎች አስከፉ ውጤቶችን ማሳነስ ወይም

መገዯብ ማሇት ነው፡፡

በተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ

ዕቅዴ የቃሊት ፌቺ

ስሇዙህም የአዯጋ ስጋቱን ሇመቀነስ መንስኤዎቹ ምርመራ ከተዯረገባቸው በኋሊ ክስተቱን

እና የተጋሊጭነትን ሁናቴዎችን በተቻሇ መንገዴ መቀነስ እና አቅምን መጨመር አስፇሊጊ

ይሆናሌ። በዙህ እቅዴ የማ዗ጋጀት ሂዯት የሚጠቆሙት የመጨረሻዎቹ ስትራቴጂዎች እና

እርምጃዎች በእነዙያ ሁናቴዎች አማካኝነት የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ እና ሇማስወገዴ

የሚረደ ናቸው።

የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ዐዯታዊ አካሄድች ተሇይተው ሇተጠቀሱ ጉዲዮች ወይም

ሇአዯጋ ስጋት ምሊሽ መስጫ ሂዯትን ያሳያሌ።

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ሂዯት በቅዴመ አዯጋ ዯረጃ ሊይ ይከናወናሌ፣

አዯጋው ሉከሰት ከመቻለ በፉት ማሇት ሲሆን፣ የማስወገዴ እና የመቀነስ ዯረጃው አንዴ

አካሌ ሆኖ ተግባራዊ ይሆናሌ (በሳጥኑ ውስጥ ያለ ትርጓሜዎችን ይመሌከቱ)።

2.2.1.2. ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር

የአየር ሁኔታ በአንዴ በተወሰነ ጊዛ እና ቦታ ሊይ የሚታዩ የከባቢ አየር ሁኔታዎች - የንፊስ፣ የዜናብ፣ የበረድ፣ የፀሏያማነት፣ የሙቀት፣ ወ዗ተ

ስብስብ ውጤት ነው። በአንፃሩ፣ የአየር ንብረት የሚሇው ቃሌ በአንዴ ቦታ ሊይ የታዩ አጠቃሊይ እና የረዥም ጊዛ የአየር ሁኔታ ጠባዮችን

ይገሌፃሌ።

ስሇዙህም የአየር ንብረት የሁኔታዎችን አማካይ እና ተሇዋዋጭነት ከግምት ያስገባ የአየር ሁኔታዎች የረዥም ዗መን ጥቅሌ ውጤት እንዯሆነ

ተዯርጎ ሉታሰብ ይችሊሌ። ከዓመት ዓመት የሚኖር የአየር ንብረት መሇዋወጥ፣ እንዱሁም አዯገኛ አውል ንፊስ ወይም ያሌተሇመዯ የሙቀት

ወቅቶች የመሳሰለት በከፌተኛ መጠኖች መመዜገብ የአየር ንብረት ተሇዋዋጭነት አካሌ ናቸው። አንዲንዴ የአየር ንብረት ክስተት አዜግሞተ

ሇውጥ መሊውን ወቅት ወይም ሇዓመታት በሚ዗ሌቅ ሁናቴ ሉቀጥሌ ይችሊሌ፤ ሇዙህ ይበሌጥ ቅርብ የሆነው ምሳላ የኤሌ ኒኖ ክስተት ነው።

የአየር ንብረት ሥርዓቱ በማይቋረጥ የሇውጥ ሁኔታ ሊይ በመሆኑና ሁሌጊዛም ተፇጥሯዊ መዋዟቆች እና ከመጠን በሊይ የሆኑ ሁኔታዎች

የታዩበት በመሆኑ ማንኛውም አንዴ ክስተት ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር የተቆራኘ ነው ብል በዯፇናው ሇመከራከር ያስቸግራሌ። ከረዥም

የጊዛ ሂዯትና በመቶዎች የሚቆጠሩ ከመጠን ያሇፈ ክስተቶች ከተመ዗ገቡ በኋሊ ብቻ ነው ሳይንቲስቶች አንዴ ክስተት በመዯበኛው የታሪካዊ

መዋዟቅ ወሰን ውስጥ ስሇመሆኑ ወይም የአየር ንብረት ሇውጥ በመሳሰለ ላሊ ምክንያቶች የመጣ ስሇመሆኑ መመስከር የሚችለት።

በ዗ርፇ ብዘ ጫናዎች ምክንያት አፌሪካ በተሇየ ሁኔታ ሇአየር

ንብረት ሇውጥ ተፅዕኖዎች ተጋሊጭ ናት። ዴርቅ በብዘ

የአፌሪካ አገሮች/ሕዜቦች ቅዴሚያ የሚሰጠው ጉዲይ እንዯሆነ

ይቀጥሊሌ። ከአየር ጠባይ እና ከአየር ንብረት ጋር የተያያዘ

አዯጋዎች ክስተት ዐዯታዊነት ከ1970ዎቹ ወዱህ እየጨመረ

የመጣ ሲሆን በዙሁ ምክንያት የሳህሌ እና የዯቡባዊ አፌሪካ

ክፌልች በሃያኛው ክፌሇ ዗መን ይበሌጥ ዯረቃማ ሆነዋሌ።

የውሃ አቅርቦቶች እና የግብርና ምርት በከፌተኛ ሁኔታ

ሇእጥረት ተዲርገዋሌ። በ2020 የግብርና ምርቶች በተወሰኑ

የአፌሪካ ሀገራት እስከ 50 በመቶ ዴረስ ሉያሽቆሇቁለ

ይችሊለ። በ2080 በአፌሪካ የሚገኙ ዯረቃማ እና ከፉሌ

ዯረቃማ ቦታዎች መጠን ከ5-8 የመጨመር እዴሌ አሊቸው።

በኢትዮጵያ ሊይ ከ1960ዎቹ ወዱህ የተዯረጉ የተሇያዩ

ብሔራዊ የአየር ንብረት ሂዯት ጥናቶች አማካይ የሙቀት

መጠኖች በ0.5 እና በ1.3ሴንቲግሬዴ መጨመራቸውን

ያሳያለ።3 የዜናብ መጠን ግምታዊ ሌኬቶች በአጠቃሊይ

በሚጥሇው የዜናብ መጠን ሇውጥ ባይኖርም፣ ዜናብ

የመጣሌና ያሇመጣለን ሁኔታ መገመት አይቻሌም4፤ ነገር ግን

የዜናብ መጣያ ወቅቶች እየተሇያዩ በአንጻሩ ዯግሞ በዙህን

መጣያ ወቅት ከፌተኛ መጠን እንዯሚኖረው ይገመታሌ5፡፡

ግብርና በተሇየ ሁኔታ ሇአየር ንብረት ሇውጥ ተጠቂ ነው። የበሇጠ

መጠን ያሇው ወይም ይበሌጥ ከበዴ ያሇ ዜናብ በመሊው ኢትዮጵያ

መኖር የአፇር መሸርሸርን እና የሰብሌ መጎዲት ክስተቶችን ሉጨምር

ይችሊሌ። 79% ያህለ ከ16% በሊይ አግዴመት ያሇው፣ 25% ያህለ

ከ30% በሊይ አግዴመት ያሇው በሆነው መሬታችን ሊይ ባለት

ጫናዎች እና መዋዟቆች ምክንያት ኢትዮጵያ ሇተፊጠነ የአፇር

መሸርሸር በተሇየ ሁኔታ ተጠቂ ናት። በምርት ሥርዓት ዗ሊቂነት ሊይም

ሇውጦች ይኖራለ፤ ሇሰብሌ ተስማሚ በሆነ የመሬት መጠን እና

በሰብሌ አሰባሰብ፤ አረምና የዕጽዋት በሽታዎች፣ የተሇመደ ወቅቶች

መዚባት የሚፇጥሯቸው ችግሮች ናቸው፡፡ የዜናብ መምጫ ጊዛ

መ዗ግየት ወይም መፌጠን እና የስርጭት መጠን መሇያየት፤ ከፌተኛ

የትነት መጠን መጨመር፤ ዴርቅ እና የምግብ እጥረት ይከስታለ።

የእንሳስት እርባታ ሂዯቶች በሙቀት መጠን መጨመር ተፅዕኖዎች

አማካይነት በዓመታዊ እዴገት፣ በወተት እና በሱፌ ሰብሌ የምርት እና

የመባዚት ሂዯት ሊይ በቀጥታ ተፅዕኖው ያዴርባቸዋሌ፤ እንዱሁም

በግጦሽ፣ በመኖ፣ በሳር እና በበሽታ ሇውጦች እና በጥገኛ ተህዋስያን

መጨመር ቀጥተኛ ባሌሆነ መንገዴ ተፅዕኖ ያዴርባቸዋሌ። የአርብቶ

አዯር ማኅበረሰቦች በተሇየ ሁኔታ በአየር ንብረት ሇውጥ አለታዊ

ተፅዕኖ ሉያዴርባቸው ይችሊሌ።

በእነዙህ ችግሮች እና ከፌ ያሇ የካርቦን ዲይ ኦክሳይዴ መጠን ያሇውን

ማዲበሪያ በመጠቀም መካከሌ ያሇውን ትስስር መሇየት አዲጋች ነው።

ሇአየር ንብረት ሇውጥ የማይበገር የአረንጓዳኢኮኖሚ ስትራቴጂ (ኢትዮጵያ)

ተፇጥሯዊ አስጊ ክስተቶች በራሳቸው አዯጋዎችን አያስከትለም፤ ተጋሊጭ፣ ተጠቂ እና በአግባቡ ዜግጁ ያሌሆነ ሕዜብ ወይም ማኅበረሰብ እና

አዯጋ የሚያስከትሌ አስጊ ክስተቶች ዴምር ውጤት አዯጋ ይፇጥራሌ። ስሇዙህም የአየር ንብረት ሇውጥ ሇአዯጋ አምጪ ክስተቶች ሊይ በሁሇት

መንገድች ተፅዕኖ ያሳዴራሌ፣ የመጀመሪያው የአየር ሁኔታ እና በአየር ንብረት ሇውጥ አዯጋ አስከታይ ክስተቶች በመጨመር እዴሌ አማካይነት

ሲሆን ላሊው ዯግሞ ማኅበረሰቡ ሇተፇጥሯዊ አስጊ ክስተቶች ተጋሊጭነት ሲዲረግ ማሇትም በከባቢያዊ አየር ብክሇት፣ በውሃ እና በምግብ

አቅርቦት መቀነስ እና በገቢ መዋዟቅ አማካኝነት ነው። የአየር ንብረት ሇውጥ በወቅቱ ያሇውን የአየር ሁኔታ የአዯጋ አስከታይ ክስተት

የመቋቋም አቅም ይበሌጥ በመሸርሸር በእነዙያ ከባቢያዊ ጉስቁሌናዎች እና ባሌታቀዯ ፇጣን የከተማ እዴገት ሊይ እንዯገና ላሊ ጫና

3 የተባበሩት መንጋስታት የሌማት ፔሮግራም የአገራት የአየር ሇውጥ መዜገብ ሪፕርት (McSweeney, C., New, M. and Lixcano, G., (2007) Ethiopia – UNDP

Climate Change Country Profiles report a 1.3°C increase between 1960 and 2006. Other studies show a smaller increase, for

example: Conway et al report rises of approximately 0.5°C from 1961-2000, in Conway, D. And Schipper, E. L. F. (2011) Adaptation

to climate change in Africa: Challenges and opportunities identified from Ethiopia. Global Environmental Change 21 (2011), 227–

237. Also in the National Adaptation Programme of Action, 2007, the National Meteorological Agency reports increases of 0.37 0C

every 10 years from 1951-2006.

( 4 በኢትዮጵያ ተጋሊጭነት መቀነስ፡ የአየር ሇውጥ ያሇው እንዴምታን ይመሇከታሌ Conway, D., Schipper, E. L. F., Mahmud, Yesuf, Menale, Kassie, Persechino, A., and Bereket Kebede. (2007)

Reducing Vulnerability in Ethiopia: Addressing the Implications of Climate Change. Report prepared for DFID and CIDA. University of East Anglia, Norwich.).

5በዓሇማችን ሇአየር ንብረት ሇውጥ እና የምግብ ዋስትና ማጣት ተጋሊጭ የሆኑ ስፌራዎች፡ የአየር ሇውጥ፡እርሻና ምግብ ዋስትና ምርመር (McSweeney et al, 2007, ibid; and Ericksen P, Thornton P,

Notenbaert, A, Cramer L, Jones P, Herrero, M. (2011) Mapping hotspots of climate change and food insecurity in the global tropics. CCAFS Report No. 5 (advance copy). CGIAR

Research Program on Climate Change, Agriculture and Food Security (CCAFS). Copenhagen, Denmark. Available online at: www.ccafs.cgiar.org.)

ይጨምራሌ።እጅግ ዯሃ የሆኑ ማኅበረሰቦች የኑሮ ዯረጃ እየተሇወጠ ከሚሄዯው የአየር ንብረት ሇውጥ ጋር በተያያ዗ ዲግም ሇጉስቁሌና

የሚያዯርስ ስጋት ይጨመርባቸዋሌ። ዯሃ ሴቶች እና ወንድች የአየር ንብረት ሇውጥን ተከትል ሇሚሰጠው የመፌትሄ ምሊሽ ዜግጁ መሆን

አሇባቸው።

2.2.2. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ጥምረት

‚የአዯጋ ስጋት ቅነሳ‛ እና ‚ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር‛ የሚለት አገሊሇፆች የፕሉሲ ግቦችን ይወክሊለ፤ አንደ አሁን የሚገኝ

ችግርን (አዯጋዎችን) ያመሇከታሌ፣ እንዱሁም ላሊኛው እየመጣ ያሇ ጉዲይን (የአየር ንብረት ሇውጥን) ይመሇከታሌ። እነዙህ አሳሳቢ ጉዲዮች

የተሇያየ መንስኤዎች ቢኖራቸውም፣ በአየር ሁኔታ እና በአየር ንብረት የጋራ መንስኤነት እና አስከፉ ውጤቶችን ሇመቆጣጠር፣ ሇማጥናት እና

መፌትሔ ሇመስጠት ጥቅም ሊይ በሚውለ ተመሳሳይ መሳሪያዎች/዗ዳዎች አማካኝነት ሇአንዴ አይነት ዓሊማ በሚከወኑ ተግባሮቻቸው

ይቆራኛለ። ስሇዙህም ሁሇቱን በተግባር በሚያገናኝ መሌኩ መረዲት፣ መተንተንና መፇጸም አስፇሊጊ ነው።

ስሇሆነም ዋናው ተግባር እና ያሇው አመቺ ሁኔታ ሇአዯጋ አምጪ አስከፉ ክስተቶች ተጋሊጭ መሆንን በመቀነስ ሊይ ባነጣጠሩ ወቅታዊ የአዯጋ

ስጋት ቅነሳ ጥረቶች እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖርን በሚያስተዋውቁ ጥረቶች መካከሌ የግንኙነት ዴሌዴይ መገንባት ሊይ

መሠረት ያዯርጋሌ።

በሁሇቱ መካከሌ የሚዯረግ ጥምረት የሚያስገኛቸውን ከፌተኛ ጥቅሞች በተመሇከተ የተሇያዩ አከራካሪ ሃሳቦች ይዯመጣለ፤ ሇምሳላ፣ የአዯጋ

ስጋት ቅነሳ እና ማስወገዴ እርምጃዎች ከአየር ንብረት ጋር የተያያዘ ጉዲቶችን እንዳት ሉቀንሱ እንዯሚችለና በዙህ ጥምረት አማካኝነት

ተገቢውን የመፌትሄ ርምጃ ሇመውሰዴ ያለ ቁሳዊ፣ ኅሉናዊ፣ አካሊዊና ቀጠባዊ ሃብቶችን በማብቃቃት በመጠቀም የሁሇቱንም ተግባራዊ

እንቅስቃሴዎች ውጤታማነት እና ዗ሊቂነት ማጎሌበት ይቻሊሌ፡፡ ሁሇቱንም መስኮች የሚያመሳስሊቸው ጉሌህ ገጽታ በርካታ ተሇዋዋጭ

ሂዯቶችን በስነ-ምህዲሩና በስነ ምህዲራዊ ሂዯቱ ሊይ እንዱሁም በከፈ ክስተቶች ሊይ የሚያሳዩ መሆናቸው ነው፡፡ ከዙህ በተጨማሪ የአየር

ንብረት ሇውጥ በሚያስከትሊቸው የተፇጥሯዊ ዐዯት ሇውጦች የተነሳ የአካባቢው ማኅበረሰብ እና የህብረተሰቡ ሇአዯጋ ክስተቶች ተጋሊጭነት

ሊይ ተፅዕኖ ይፇጥራሌ፡፡ ስሇዙህም ከአዯጋ ስጋት ቅነሳ አንፃር ሲታይ የአየር ንብረት ሇውጥ የአዯጋ ክስተቶች ሊይም ሆነ ተጋሊጭነት ሊይ

ተጽዕኖ ይኖረዋሌ። ሆኖም ግን ተጣጥሞ በመኖር እና በአዯጋ ስጋት ቅነሳ መካከሌ ስሇሚገኙ ተመሳስልዎች የሚዯረግ ምርምር እርስ

በራሳቸው ያሊቸውን ሌዩነቶችንም ይጠቁማሌ። እጅግ ግሌፅ ከሆኑት ሌዩነቶች አንደ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሥነ-ምዴራዊ የሆኑትን ጨምሮ

ሁለንም አዯጋ አስከታይ ክስተቶች የሚሸፌን ሲሆን የአየር ንብረት ሇውጥ ግን የአየር ንብረት ጋር ተያያዥነት ያሊቸው ክስተቶች ሊይ ብቻ

ያተኩራሌ፡፡ በተጨማሪም የአዯጋ ክንውኖች በይበሌጥ የአዯጋ አስከታይ ክስተቶች እና ውጤቶች አፊጣኝ ምክንያቶችን በመቀነስ ሊይ

ሲያተኩር፤ ተጣጥሞ መኖር ግን ብዘውን ጊዛ የአዯጋ ስጋቶቹን ያስከተለ ምክንያቶች ሊይ ጥቅሊዊ ምሌከታ ሳያዯረግ የአየር ንብረት ሇውጥ

ውጤቶችን በመቀነስ ሊይ ብቻ ያተኩራሌ፡፡

የሚከተሇው ምስሌ በአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ በመኖር መካከሌ ያለ ግንኙነቶች ያሳያሌ፡

በአጠቃሊይ ረጅም እዴሜ ያሇው ዗ሊቂ ምሌከታን ሇማረጋገጥ፣ መሠረታዊውን ተጋሊጭነት የመቀነስ እና መነሻ ምክንያቶቹን የመፌታት

እርምጃዎችን ሇመምራት በሁሇቱም አካሄድች ሊይ የአመሇካከት ሇውጥ የግዴ አስፇሊጊ ነው።

በስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ በመኖር ስሌቶች መካከሌ ጥምረት አሇመኖር የሚከተለትን ውጤቶች ሉያስከትሌ ይችሊሌ፡

 ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር የተያያ዗ የአዯጋ ስጋት ሳያቋርጥ በከፌተኛ መጠን እየጨመረ መምጣት፣

 የአስተዲዯራዊ ጫናዎች መጨመር፣ ስጋት በመቀነሱ ተግባር ሊይ ያሇ ሰብዓዊና ኅሉናዊ ሃብትን በብቁ ሁኔታ ሇመጠቀም አሇመቻሌ

 ዗ሊቂነት የላሇው የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ተቃርኖን ያስከትሊሌ (ይኸውም፣ ከዙህ ቀዯም እና አሁን በሚገኙ ተሞክሮዎች ሊይ

መሠረት ያዯረገ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ የአየር ንብረት ሇውጥ የሚያስከትሊቸውን ውጤቶች ከግምት ካሊስገባ እና መፌትሔ ካሊበጀሊቸው

ሇወዯፉት የአዯጋ ስጋቶች በማሳዯግ የማኅበረሰቡን አይበገሬነት በመፇታተን አቅሙንም በማዲከም ሇሌማት የመዋሌ ዓሊማውን የመሳት

እዴሌ ይገጥመዋሌ)

2.2.3. ተመሳሳይነቶች እና ሌዩነቶች

ተመሳሳይነቶች

ሌዩነቶች

 ሁሇቱም ተመሳሳይ ግቦች አሎቸው: ቀጣይነት ሊሇው  የአዯጋ አምጪ ክስተ ዓይነቶች: የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሁለንም

የኢኮኖሚያዊ ዕዴገት ሲባሌ የማኅበረሰቡን ተጋሊጭነት መቀነስ ዓይነት የአዯጋ አስከታይ ክስተቶች ይመሇከታሌ፤ ከአየር ንብረት

እና ሇአዯጋ አምጪ ክስተቶች ሉኖር የሚገባ አይበገሬነትን ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር የውሃ ሃይሌን እና ሜትሮዎልጂን

መገንባት፤

ወቅታዊ ሁኔታ በተመሇከተ ሇሚፇጠሩ የአዯጋ ክስተቶችን

 የጋራ ተጠቃሚነት: የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ይመሇከታሌ ፤

ተያያዥ የሆነ የአዯጋ ስጋትን በመቀነስና የአየር ንብረት ሇውጥ  የጊዛ ወሰን: የአዯጋ ስጋት ቅነሳ በአሁን እና በቅርብ የወዯፉት ጊዛ

የረዥም ጊዛ ተፅዕኖዎችን በመመከት ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ሊይ ያተኩራሌ፤ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር

ተጣጥሞ መኖርን ይዯግፊሌ፤

የአጭር፣ የመካከሇኛ እና የረጅም የወዯፉት ጊዛ ሊይ ያተኩራሌ፤

 ዴህነት ቅነሳ: ሁሇቱም መሠረታዊ ስጋትን በመቀነስ ዴኅነትን  አሁን ስሊሇ አቅም የሚሰጡት ግምት/ቦታ: የአዯጋ ስጋት ቅነሳ

ሇመቀነስ ሇሚዯረገው ጥረት ምሊሽ የሚሰጡ ሲሆን፣ ሁሇቱም አዯጋን በመቀነስ ረገዴ ሌማዲዊ እውቀት እና ያሇፇ ተሞክሮ ሊይ

‘ዯሃው’ የህብረተሰብ ክፌሌ ከሁለም በሊይ ተጋሊጭ ስሇመሆኑ ሲያተኩር፤ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር ዯግሞ

እውቅና ይሰጣለ፤

ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር የተያያዘ የወዯፉት ስጋቶችን

 ፕሇቲካዊ አጀንዲን መሸፇን: ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር የተያያ዗ ሇመመከት በይበሌጥ በሳይንስ እና በፇጠራ ሊይ ያተኩራሌ፤

ስጋት ቅነሳ በሌማት ስትራቴጂዎች ውስጥ መጠቃሇሌ እንዲሇበት

መንግስታት ተገንዜበዋሌ፤

2.2.4. የእቅዴ መርሆዎች

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ የሁለንም ባሇዴርሻ አካሊት ተሳትፍ ሉያካትት ይገባዋሌ። ውጤታማ እቅዴ ማኅበረሰቡ

እቅደን በማ዗ጋጀት ሂዯት ሊይ የተወከሇ እና የተካፇሇ ስሇመሆኑ ያረጋግጣሌ። አዯጋ እና የአየር ንብረት ሇውጥ ሁለንም የህብረተሰብ

ክፌሌ ያጠቃሌ፣ ስሇሆነም የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር መፌትሔዎች ሁለንም ዗ርፌ ሉያሳትፌ ይገባሌ። ይበሌጥ በተግባር ሉገሇጥ

የሚችሌ ምለዕ እቅዴ ከተሇያዩ የሙያና የማኅበረሰብ መዯቦች የተውጣጡ አካሊት ማሇትም የ዗ርፌ ጽ/ቤቶች ተወካዮችን፣ የሲቪሌ

ማኅበራትን፣ ከተሇያዩ አንጻሮች በመመሌከት ገንቢ አስተያየትን የሚሰጡ ግሇሰቦችና ተቋማትን ወ዗ተ በማሳተፌ ይሰናዲሌ፡፡ ከሌዩ ሌዩ

዗ርፍች የተውጣጡ አካሊትን ሇአንዴ አይነት ተግባር ማሳተፌ በርካታና በቀሊለ የሚረደት ጠቀሜታዎች አለት፣ ይኸውም፡ ተመሳሳይ

ተፅዕኖዎችን በመፇሇግ አሊስፇሊጊ ዴግግሞሻዊ ትግበራዎችን በመቀነስ ጉሌበትና ሃብትን ከብክነት ይጠብቃሌ፤ የተሞክሮና የስራ ሌምዴ

ሇመሇዋወጥ መዴረክ ይሆናሌ፤ በቡዴን መስራትን ያበረታታሌ፤ የጊዛ ብክነትን ይቀንሳሌ፤ እንዱሁም አግባብ ያሇው የአሊቂ ሃብቶች

አጠቃቀምን ይጨምራሌ። ከዙህ በተጨማሪ አዱሱ የአገሪቱ ብሔራዊ ፕሉሲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ስሌት በሁለም የስራ ዗ርፍች በሁለም

ዯረጃ የሚሇውን መርህ ይዯግፊሌ።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ግንዚቤ የተዯረገበት እና የፀዯቀ መሆኑን ሇማረጋገጥ በአጠቃሊይ ሂዯቱ ሊይ ውሳኔ ሰጪዎችን

ያካትታሌ። እቅደን የሚያ዗ጋጀው ቡዴን አባሊት አያላ የቀን-ተቀን ጉዲዮች ቢኖሯቸውም ስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር

ተጣጥሞ መኖር ቀዲሚነት የሚሰጠው መሆኑን ማስታወስ ይገባቸዋሌ። በእቅደ ሊይ ውሳኔ ሰጪዎች ይበሌጥ ተሳታፉ መሆናቸው፣

ከእቅደ የሚገኘውን ውጤት የተሻሇ ያዯርገዋሌ።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ሁለንም ሕዜቦች እና ፌሊጎታቸውን ሉወክሌ ይገባሌ። የተሇያዩ ሕዜቦች የተሇያየ የስጋት

ምሌከታ እና የተሇያየ ስጋትን የመቋቋም ግንዚቤ እና ተሞክሮ ያሊቸው መሆኑን መገን዗ብ በጣም አስፇሊጊ ነው። የሕዜቦችን ስብስብ

መገን዗ብ ማሇትም ጉዲት ያሇባቸውን ሕዜቦች ከግምት ማስገባት፣ የላልችን የእዴሌ እና የትግበራ ፌሊጎቶች፣ የአረጋዊያንን ፌሊጎቶች፣

የሥነ-ፆታ ጉዲዮች እና የሕፃናትን ፌሊጎቶች መገን዗ብ እቅዴ በማ዗ጋጀቱ ጥረት የመጀመሪያ ዯረጃ ሊይ መከናወን ይገባዋሌ።

- በአዯጋ ክስተቶች ሴቶች ሌዩ ፌሊጎቶች ያሎቸው ሲሆን ሇአዯጋ ስጋትም በተሇየ ሁኔታ ተጋሊጭነታቸው ከፌ ይሊሌ። ይህ ትኩረት

ሉሰጠው የሚገባ ሃቅ ቢሆንም ማኅበረሰብ አቀፌ በሆነ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ በመኖር እቅዴ ሊይ

ሉ዗ነጋ የማይገባ ሌዩ አስተዋጽኦ የሚያበረክት አቅምም አሊቸው። ወንድች እና ሴቶች ስጋቶችን በመቋቋም ረገዴ የተሇያየ ግንዚቤ እና

ተሞክሮ ሉኖራቸው ይችሊሌ። በእቅደ ሂዯት ሊይ የሴቶች ተሳትፍ በጣም አስፇሊጊ ነው።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ የአካባቢውን ማኅበረሰብ ጉዲይ የሚያይ በመሆኑ የሃገረሰብ ዕውቀቶችንም ማካተት መቻሌ

አሇበት። የተፇጥሮ አዯጋዎች እና የአየር ንብረት ሇውጥ ተፅዕኖዎች በጉሌህ ሁኔታ በተሇያዩ ክሌልች ዓይነቶቻቸውም ይሇያያሌ። ስሇሆነም

ስኬታማ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመኖር ስትራቴጂዎችን ሇመንዯፌና ሇማስፇፀም የሚረዲ

የሃገረሰባዊ ዕውቀትን (ነባሩና ሌማዲዊው ወይም ባህሊዊው እውቀት) ከሳይንሳዊ ዕውቀቶች ጋር ጎን ሇጎን በማጣመር መተግበር ያሻሌ።

በላሊ አገሊሇፅ፣ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመኖር ስትራቴጂዎች ስኬታማ ሇመሆናቸው

የማኅበረሰቡ ሚና አስፇሊጊ እንዯሆነ መታመን አሇበት። የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ሂዯቶችንም ያሌተማከሇ ሇማዴረግ ጭምር

ይረዲሌ።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ በተግባር ሉገሇጽ የሚችሌ ወይም የሚዯረስበት መሆን አሇበት። ዕቅደ እውናዊነት ባሊቸው ተግባራዊነታቸው

በማያጠራጥር ጉዲዮች እና ሀብቶች ሊይ መሠረት ማዴረግ ያሇበት ሲሆን፣ አዴካሚና አሰሌቺ ቢሮክራሲያዊ ሂዯትን መምረጥ የሇበትም።

በተሳታፉዎቹ መካከሌ ግንዚቤ እና እውቀት ከመፌጠር ባሻገር፣ ይህ ስሌት ስጋትን በመቀነስ እና ከአየር ንብረት ጋር ተጣጥሞ መኖርን

በማጎሌበት የሌማት እቅድችን ተፅዕኖ በተግባር ማሻሻሌ አሇበት።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ያሌተወሳሰበ እና ሇመተግበር ቀሊሌ መሆን አሇበት። የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ

በስፓሻሉስቶች/በሌዩ ባሙያዎች ብቻ የሚተገበር ውስብስብ ሥራ መሆን የሇበትም፤ ይሌቁንም፣ ሁለንም አካሊት የማኅበረሰብ ተወካዮች

- ማሳተፌ መቻሌ አሇባቸው።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ሁለንም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች እና ስጋቶች ይመሇከታሌ። በኢትዮጵያ የአዯጋ

ስጋት ቅነሳን በተመሇከተ እየተካሄደ የሚገኙ የተወሰኑ ፔሮግራሞች አለ፤ ይሁንና ብዘውን ጊዛ ትኩረት የሚያዯርጉት በአንዴ አዯጋ

ሉያስከትሌ በሚችሌ ክስተት ሊይ ብቻ ይሆናሌ፤ በዋናነትም በዴርቅ ወይም በጎርፌ። ይህ ፔሮግራም ሁለንም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ

ክስተቶች እና ስጋቶች በወረዲ ዯረጃ የሚመሇከት ሲሆን፣ የበሇጠ ተፅዕኖ ሇሚያሳዴሩት እና በማኅበረሰቡ ይበሌጥ አስፇሊጊ ተዯርገው

ሇሚቆጠሩ የራስ ጉዲዮች ቅዴሚያ ይሰጣሌ (በወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሌዩ ዜርዜር ሊይ ተጠቁሟሌ)፡፡

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ የተጠቆሙ ትግበራዎችን ሇማሳካት ተመጣጣኝ የሰው ኃይሌና ሃብት ምንጮችን ይመዴባሌ፣

እንዱሁም ተጠያቂነትን ያሰርፃሌ። ውሳኔ ሰጪዎች በግሌፅ የተቀመጡ ቀዲሚ ተግባሮች ያሎቸውን የዴርጊት መርሃ ግብሮች መቀየስና በቂ

የሰው ኃይሌ ማቅረባቸውን ማረጋገጥ ይገባቸዋሌ፤ በተጨማሪም ተሳታፉዎች ሇስኬታማ እቅዴ እና አፇፃፀም ተጠያቂ መሆን አሇባቸው።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ውጤቶች ክትትሌ ሉዯረግባቸው ይገባሌ። በዕቅደ የተዯረሰባቸውን ውጤቶች ሇመመ዗ን

ይረዲ ዗ንዴ በስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ሊይ ቁጥጥር መዯረግ አሇበት።

- የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ የሰብዓዊ መብቶችን ያማከሇ አካሄዴ ሉኖረው ይገባሌ። ውጤታማ የዴህነት ቅነሳ ሂዯት

ዯሃውን ማኅበረሰብ በሁሇት እግሩ እንዱቆም የሚያዯርግ የማነፅ ሥራ ሳይሰራ መሳካት እንዯማይቻሌ በዙህ ዗መን ሰፉ ግንዚቤ ሊይ

ተዯርሷሌ። የዴህነት ቅነሳ የሰብዓዊ መብቶች አካሄዴ በመሠረታዊ መሌኩ ይህንን እነፃ የሚዯግፌ ሉሆን ግዴ ነው። የዯሃው ሕጋዊ

መብቶች እና ሇላልች እነሱን ሇተመሇከቱ የሕግ ግዳታዎች እውቅና መስጠት ዯሃውን የማነፅ የመጀመሪያው እርምጃ ነው። ዴህነት ቅነሳ

የሰብዓዊ መብቶች አካሄዴ በዴህነት ቅነሳ ስትራቴጂዎች አወጣጠን፣ አፇፃፀም እና ቁጥጥር ሊይ ንቁ እና እውቀት-አ዗ሌ ተሳትፍን

ይጠይቃሌ።

2.3. ከታች-ወዯ-ሊይ የተ዗ረጋ የዕቅዴ ሂዯት

ከታች-ወዯ-ሊይ የተ዗ረጋ የዕቅዴ ሂዯት እቅድች ከታችኛው የማኅበረሰብ እርከን ጀምሮ የሚጎሇብቱበት አካሄዴ ነው። የስጋት ቅነሳ እና

ተጣጥሞ መኖር ከታች-ወዯ-ሊይ አስተቃቀዴን ይከተሊለ። በመጀመሪያ፣ መረጃው ከቤት ሇቤት እና ከማኅበረሰቡ ዋነኛ መረጃ ሰጪዎች

ከሚመጣው ከወረዲ የአዯጋ ስጋት መግሇጫ መሰብሰብ፣ እና በማስከተሌ፣ የቀበላ ተወካዮች እና የ዗ርፌ ጽ/ቤቶች በወረዲው የአዯጋ ስጋትን

ሇመቀነስና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ ሇመኖር የሚያስችለ ስትራቴጂዎችን እና እርምጃዎችን ነቅሰው ማውጣትና ቅዴሚያ

የሚሰጠውን መሇየት። ከታች-ወዯሊይ አስተቃቀዴ የሚከተለት ባህሪያት አለት፡

 ማኅበረሰቦች የተወሰኑ ችግሮቻቸውን ሇመፌታት ተሞክሮዎች፣ ክህልቶች እና እምቅ ኃይሌ በእጃቸው አሎቸው

 ከታች ወዯሊይ የማቀዴ ሂዯት የማኅበረሰቡን ፌሊጎቶች ሇማሟሊት በተጨባጭ የማኅበረሰቡ ፌጎቶች/ጥያቄዎች እና በሚገኙት የሃብት

ክምችቶች መካከሌ ጠንክሮ የቆየውን ክፌተት ሇማጥበብ ይረዲሌ፤

 ከታች ወዯሊይ የማቀዴ ሂዯት ግሇሰባዊ የሌማት ኃሊፉነቶች ሇባሇሙያዎች ወይም ሇውጭ አካሊት ወይም በውጪ ሊለ ኤጀንሲዎች

ከመስጠት ይሌቅ በሌማት ሂዯቱ ሊይ ሇማኅበረሰብ አባሊት ባሇቤትነት (የኔነትን) በመስጠት አባሊቱን ያንፃሌ።

 ከታች ወዯሊይ የማቀዴ ሂዯት ማኅበረሰቡ የሀብት ምዯባ ውሳኔዎች ሊይ የበሇጠ ተሳታፉነት እንዱኖረው ይረዲዋሌ። ሇምሳላ፣

ሃብቶች ብዘ ጊዛ ከቀበላው ውጭ ይያዚለ፤

 በማኅበረሰብ ሊይ መሠረት ያዯረጉ ሂዯቶች በራስ መተማመንን፣ ሌዩነት መፌጠር በመቻሌ ረገዴ የኩራት ስሜትን ሇመገንባት፣

እንዱሁም የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖርን ሇማካሄዴ አቅምን ሇማጎሌበት ይረዲለ፤

 ከታች ወዯሊይ የተ዗ረጋ ዕቅዴ ያሌተማከሇ የስሌጣን/የውሳኔ ሰጭነት ሂዯት ያለበትን ችግሮችና ዴክመቶች የተረዲ ሉሆን ይገባሌ፡፡

የአካባቢውን ወቅታዊ ሁናቴ መሰረት ያዯረገና በከፌተኛ አስተሳሰብ የዲበረ ስትራቴጂካዊ ስሌትን በመከተሌ አቅም በፇቀዯ መጠን

ከፌተኛ ውጤት ማስመዜገብ የሚቻሇው ያሌተማከሇ የውሳኔ ሰጭነት ሂዯትን ሇዙያው ማኅበረሰብ መተው ይገባሌ፡፡ ነገር ግን ይህ

ዓይነት አሰራር ያሇበትን ዴካምና ችግር ከግምት ማስገባት ግዴ ይሊሌ፡፡ ያሌተማከሇ የአስተዲዯር ስርዓት የተሇያዩ የአዯጋ ስጋቶች

እንዲለት ይታወቃሌ፤ ሇምሳላ ያህሌም በአካባቢው አስተዲዯር ጉሌህ ተጽዕኖ ባሊቸው ግሇሰቦች ስር አስተዲዯሩ እንዱወዴቅ

በማዴረግ ከውጭ አካሊት የሚቀርቡ ዴጋፍችን እኒህ ጉለኃን አካሊት ከማኅበረሰቡ ሊይ በመንጠቅ እንዱሁም ሇማኅበረሰቡ ፌሊጎት

እንዜህሊሌ በመሆን የአካባቢውን ሃብት ተጠቅሞ ችግርን ሇመፌታት አሇመጣር ወይም ዯንታቢስነት ይታይባቸዋሌ፡፡ ውጤታማ

በማያዯርግ የአስተዲዯርና የአመራር ስሌትና የአቅም ማነስ (ውጤታማ እና ብቁ የአስተዲዯር እና የአመራር ሥርዓቶች አሇመኖር)፤

ሙስና (ሇሙስና ያሇው ፕሇቲካዊ ተፅዕኖ እና የአዯጋ ስጋት)፤ ውጤታማ የአሳታፉ ስርዓትን ማስቀረት (የተሳትፍ መጠን ዕዴገት

አሇማሳየት)፤ እንዱሁም ዯካማ የሰው ኃይሌ መሠረት መኖር (ሠራተኛው ወዯ ሩቅ/ገጠራማ ቦታዎች ሇመሄዴ አሇመፇሇግና በብቁ

ሁኔታ ያሇመሠሌጠን ወይም የተነሳሽነት ማነስ)።

 የውጭ አካሊት ሇአንዴ ማኅበረሰብ አዱስ እውቀት፣ የሀብት ምንጮች እና ክህልቶች ዴጋፌ ሉሰጡ ይችሊለ፤ ነገር ግን ማኅበረሰቦቹ

ይህ ዋጋ እንዯሚጨምርሊቸው እና እንዯማይጨምርሊቸው በራሳቸው መወሰን አሇባቸው፡፡

3. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ ዜግጅት ሂዯት

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ ዜግጅት ሂዯት ተሳትፍአዊ ግምገማ እና ከታች-ወዯሊይ የአስተቃቀዴ ስሌቶችን ተፇፃሚ በማዴረግ

የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ ያሇመ አካሄዴ እንዯሆነ ተዯርጎም ሉቆጠር ይችሊሌ። የአካባቢ ሌማት ጥረቶችን በአንዴ ወገን እና ቀዲሚነት

የተሰጣቸው የአዯጋ እና የአየር ንብረት ሇውጥ ስጋቶችን የሚቀንሱ ስትራቴጂዎችን እና እርምጃዎችን በላሊ ወገን የሚያጣምር ተግባራዊነት

ያሇው ስትራቴጂ ነው። ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ስሌት የቀን ተቀን እክልቻቸውን ወዱያውኑ ሇመፌታት የማይቻሌ ቢሆንም እንኳ

ተጋሊጭነቶችን የመቀነስ እና ማኅበረሰቡ አንዴን አዯጋ እና የአየር ንብረት ስጋቶች የመቆጣጠር አቅም የመገንባት ዓሊማ ሰንቋሌ።

ይህ ሂዯት በሁለም የመንግስት እርከኖች ተፇፃሚ መሆን የሚችሌ ሲሆን የግሌ እና መንግሥታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ከመንግሥት የአስተቃቀዴ

ጥረቶች ጋር እንዱጣመሩ ይረዲቸዋሌ።

የስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመኖር ስሌት ዕቅዴ በሚከተሇው ሁኔታ ይገሇጻሌ፡፡

1. እቅዴ የሚያ዗ጋጅ ቡዴን መመስረት

ከተሇያዩ ዗ርፍች የአዯጋ ስጋት መንስኤዎችን በተመሇከተ የተሻሇ ግንዚቤ ያገኙና በ዗ርፊዊ የሌማት እቅድች ውስጥ ሉሰርፁ

የሚችለ የማስወገጃ እና የመቀነሻ አማራጭ እርምጃዎችን ነቅሰው የሚያወጡ እና የሚከታተለ ባሇሙያዎችን ያቀፇ የተቀናጀ

የእቅዴ አ዗ጋጅ ቡዴን መመስረት በጣም አስፇሊጊ ነው። ይህ እቅዴ አ዗ጋጅ ቡዴን ቀዴሞውኑ በወረዲው ውስጥ የተቋቋመ

መዋቅር፣ መዴረክ ወይም ኮሚቴ ቢሆን በጣም አመቺ ይሆናሌ፤ ምክንያቱም የእቅዴ አ዗ገጃጀቱ ውጤቶች በእቅዴ አ዗ጋጅ

ቡዴኑ የመመ዗ኛ ነጥቦች እና የክትትሌ ስሌቶች ውስጥ ሉጠናቀር ይችሊሌ።

ምንም እንኳን እያንዲንደ የእቅዴ አ዗ጋጅ በነፌስ-ወከፌ ይህንን ሂዯት መጠቀም ቢችሌም፣ በእቅዴ አ዗ጋጅ ቡዴን ቢሰራ የበሇጠ

ውጤታማ ያዯርገዋሌ።

2. የአዯጋ ስጋት ትንተና

ስሇሁለም ስጋቶች አዯጋ የመሆን አቅም፣ አዯጋ ሉያስከትለ ስሇሚችለ ወሳኝ ስጋቶች መረጃ መሰብሰብን እና ትንታኔዎች

መስጠትን ያካትታሌ። የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይልች አጠናቃሪ ቡዴን የመረጃ ቋት አዯጋ ሉያስከትለ ስሇሚችለ

ስጋቶች እና ተያያዥ ተሞክሮዎች፣ ስሇተጋሊጭነት መንስኤዎች፣ እንዱሁም አሁን በእጅ ስሊለና ወዯፉት አስፇሊጊ ስሇሚሆኑ

የማኅበረሰቡ ተጣጥሞ የመኖር አቅሞች መረጃዎችን ያቀርባሌ። ስሇዙህም እነዙህ ፔሮፊይልች በወረዲ እና በቀበላ ዯረጃ

የሚገኝን የአዯጋ ስጋት ሇመተንተን/ሇማጥናት እና ሂዯቱን ሇመጠቆም ጥቅም ሊይ ይውለ። ይህ መረጃ ስጋትን ሇመቀነስ

የሚያስፇሌጉትን የስትራቴጂዎች ዓይነት ሇመወሰን ያስችሊሌ።

3. ስትራቴጂን ሇይቶ ማወቅ እና ቀዲሚነት የሚሰጣቸውን መሇየት

ስጋቶችን ሇመቀነስ ዗ርፇ ብዘ ስትራቴጂዎች ተሇይተው ይወጣለ። ሆኖም ተሇይተው የወጡትን ስትራቴጂዎች በሙለ

ሇማስፇፀም የኃይሌ ውስንነት በመኖሩ፣ ተሳታፉዎች ስጋቶቹን ሇመመከት የተሻለ የሆኑትን ስትራቴጂዎች ሇመምረጥ በተሇያዩ

መመ዗ኛዎች ዯረጃ እና ቀዲሚነት ይሰጧቸዋሌ።

4. ተግባራዊ የስራ እቅዴ

እያንዲንደ የ዗ርፌ ጽ/ቤት የተመረጡትን ስትራቴጂዎች እንዯ ግብ በመዯንገግ እና የተነቀሱትን ስትራቴጂዎች ሇማስፇፀም

የሚተገበሩ የእንቅስቃሴዎች ዜርዜርን በመግሇፅ ሊይ የሚያተኩር መሪ እቅዴ ያ዗ጋጃሌ።

5. ማካተትና ውጤቱን መከታተሌ

የእቅዴ ውጤቶች በሌማት እቅዴ ስሌቶች ውስጥ ሉካተቱና ከተቻሇም በተመሳሳይ ስሌቶች ክትትሌ ሉዯረግባቸው ይገባሌ።

የሚመ዗ኑት ውጤቶች የመጽሃፌ መዯርዯሪያን እንዱያዯምቅ የሚቀርብና ሇውጥን ሇማምጫ ውሳኔ ሳይቀርብ የሚቀር ሰነዴ

እንዲይሆን ከተፇሇገ ዕቅድቹን ማካተትና ሂዯቱንም በቅርብ ክትትሌ መገምገምና መመ዗ን ያሻሌ።

እቅደን ሇማዲበርና ሇማጎሌበት እንዱረዲ የሚያሻ የጊዛ እጥረት እንዯውስንነት የሚታይ ቢሆንም አስፇሊጊነቱን መሰረት በማዴረግ አስቀዴሞ

ሇዕቅደ ሂዯት ከፌተኛ መስዋዕትነት መክፇሌ ያሻሌ፡፡ ከዙያም ማካተትና መከታተሌ በአግባቡ መጠናቀቅ እና በስራ ሊይ መዋሌ ይገባቸዋሌ፡፡

የሚከተሇው ምስሌ የዙህን የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቅዯም ተከተልች ያሳያሌ፡

የእቅድ አዘገጃጀት ቡድን ማቋቋም

የእቅድ አዘገጃጀት ቡድንን ማደራጀት/ማዋቀር

የስጋት

ትንተና

ምን ዓይነት

የአደጋ ስጋት

አሃዶች አሉ?

ስትራቴጂ መለየት

እና ቅድሚያ

መስጠት

ስጋቶችን

ለመመከት

የትኛው

ስትራቴጂ በእቅዱ

ይካተት??

ተግባራዊ የስራ

ዕቅዴ

ስጋቶችን ሇመቀነስ

ምን ዓይነት

እንቅስቃሴዎች፣

ኃሊፉነቶች እና

የጊዛ ሰላዲ

ተሇይቶ ይቀመጥ?

ማካተት እና ክትትል

ማድረግ

በልማት እቅዶች

ውስጥ እንዴት ተካቶ

ክትትል ይደረግበት?

3.1. የእቅዴ ዜግጅት ቡዴን ማቋቋም

አዯጋ የሚያስከትለ ስጋቶች በወረዲው በሚገኙ ማናቸውም የሌማት ዗ርፍች ሂዯት ሊይ ጉሌህ ተፅዕኖ ይፇጥራለ። ስሇዙህም አዯጋ

ሉያስከትለ የሚችለ ስጋቶች የሚኖራቸውን አስከፉ ተፅዕኖ እንዳት እንዯሚወገዴ ወይም እንዯሚቀንስ ሇማቀዴ የተሇያዩ ዗ርፍች ባሇሙያዎች

መገኘት አስፇሊጊ ይሆናሌ።

እንዱሁም የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴንን የመጠቀም ላሊው ግብ በወረዲው የስጋት ትንታኔዎች/ጥናቶች ሊይ የጋራ መግባባትን ሇመገንባትና

በአንዴነት ሇማቀዴ መተባበርን እና በራስ መተማመንን የሚያመጡ ግንኙነቶችን ሇማስፊት ነው።

የሚከተለት ቡዴኑን ስሇማሰባሰብ የተወሰኑ ጥቆማዎች ናቸው፤

 ቀዴሞ ማቀዴ - የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ የእቅዴ አ዗ገጃጀቱ የት እና መቼ እንዯሚካሄዴ የሚገሌፅ በቂ ማሳሰቢያ ሉዯርሳቸው

ይገባሌ።

 ከቡዴኑ ስሇሚጠበቀው ሥራ መረጃ መስጠት - የእቅዴ አ዗ጋጆቹ በእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ ውስጥ መሳተፊቸው አስፇሊጊ የሆነበትን

ምክንያት ተሳታፉዎቹ የሚያበረክቱት አስተዋፅኦ እንዳት ወዯ ውጤታማ የእቅዴ ዜግጅት እንዯሚያመራ በማሳየት ሇተሳታፉዎቹ

ጽ/ቤቶችና ዴርጅቶች እና ሇራሱ ሇማኅበረሰቡ መብራራት አሇባቸው።

 የተመረጡ፣ የተሾሙ ኃሊፉዎች ወይም ከፌተኛ ባሇስሌጣናት ስብሰባው በይፊ መጀመሩን እንዱያውጁ ማዴረግ። ከሥራ አስፇፃሚ

ጽ/ቤት የሚሊክ መዯበኛ ዯብዲቤ የከፌተኛ ኃሊፉውን ፉርማ የያ዗ና ሁለም አስፇሊጊ ተሳታፉዎች መገኘት እንዲሇባቸውና ተግበራዊ

የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሇማኅበረሰቡ አስፇሊጊ እንዯሆነ በግሌፅ መሌዕክት የሚያስተሊሌፌ ይሆናሌ።

 አስተባባሪዎችን ከግምት ማስገባት። ሦስተኛ ወገን አስተባባሪዎች የሂዯቱን ትኩረት በማስጠበቅ እና አሇመግባባቶችን በመፌታት

ረገዴ ወሳኝ ሚና ሉጫወቱ ይችሊለ።

እነዙህን ጥቆማዎች ተከትል የሚመሇከተው የአስተዲዯር

ክፌሌ የእቅዴ አ዗ገጃጀት አውዯ ጥናቱን ሇማ዗ጋጀት ይፊዊ

ዯብዲቤ በሚሌክበት ጊዛ የእቅዴ አ዗ገጃጀቱን የሥራ ዜርዜር

ማግኘት የሚቻሌበት ወረቀት ይያዚሌ። ይህም ግብዎቹን፣

ሇአውዯ ጥናቱ የሚያስፇሌጉትን ተሳታፉዎች እና በአውዯ

ጥናቱ ሊይ አስፇሊጊ የሚሆኑ ግዳታዎችን በተመሇከተ መረጃ

ያካትታሌ። የሥራ ዜርዜር ምሳላ በአባሪ 4 ሊይ ተካትቷሌ።

በቡዴን እቅዴ ሇማ዗ጋጀት ዋናው ጉዲይ በሂዯቱ ሊይ ግሌፅ

እና ቀጥተኛ ውይይትን እንዱኖር ሇማስቻሌ ነው። በእቅዴ

አ዗ጋጆቹ መካከሌ የተጠናከረ ግንኙነት መኖር የጋራ

መግባባትን ሇመፌጠር ይረዲሌ። እያንዲንደ የቡዴን አባሊት

ተቃውሟቸውን ወይም ጥርጣሬያቸውን እንዱገሌፁ

መበረታት አሇባቸው። ከአንዴ የእቅዴ አ዗ገጃጀቱ ቡዴን

አባሌ በተጠቆመ እርምጃ ሊይ ባይስማማ ቢቀር፣ እንዳት

መሻሻሌ እንዯሚችሌም የአማራጭ ሃሳብ መጠቆም አሇበት።

አስቀዴሞ መረጃ መሰብሰብ

የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯት ጥረቱን ሉያግዘ የሚችለ ወሳኝ መረጃዎችን

አስቀዴሞ መሰብሰብ በጣም አስፇሊጊ ነው፡

 የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ በማኅበረሰብ/በቀበላ ዯረጃ

የሚገኘውን መጠነ-ሰፉ የመረጃ ጥንቅር ያቀርባሌ። የመረጃ ሥርዓቱ

በወረዲ እና በንዐስ ወረዲ ዯረጃዎች ሇሚገኙ የረጅም ጊዛ የስጋት

ቅነሳ/የሌማት ፔሮግራሞችን ሇመንዯፌ መሠረት ይሆናሌ።

 የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯቱን ውጤቶች እንዳት ወዯላሊ እቅድች ማስረፅ

እንዯሚቻሌ ሇመመሌከት የወረዲው የ዗ርፌ ሌማት እቅድች መሠረታዊ

ይሆናለ። የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት መሪ እቅድች

በወረዲው የሌማት እቅዴ አ዗ገጃጀት ዗ዳዎች ሊይ ማጣመር/መስረፅ

አሇባቸው፤ እናም ይህንን የሚመሇከቱ (በጀቶች፣ ነባር እቅድች…)

መረጃዎች አስቀዴመው መሰብሰብ አሇባቸው፡፡

 በመጨረሻም፣ ተመሳሳይ ስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ሊይ በጋራ

ሇመስራት ላልች ሇምሳላ የሴፌቲ ኔት፣ የአርብቶ አዯር ሌማት

ፔሮግራሞች… የመሳሰለ ነባር ፔሮግራሞች እቅድች ጠቃሚ ይሆናለ፡፡

ሁለንም ወሳኝ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ባሇዴርሻዎች ማሳተፌ አስፇሊጊ ይሆናሌ ከፌተኛ አመራሮች

እና ውሳኔ ሰጪዎች በወረዲው አስከፉ የአዯጋ ተፅዕኖዎችን ቅነሳ አስፇሊጊውን ዴጋፌ ሇመስጠት

የስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ሂዯቶችን መምራት

አሇባቸው። የእቅደ አ዗ጋጆች የእቅዴ አ዗ገጃጀቱ ሂዯት በስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ ከመኖር ጋር

በተያያዘ ጉዲዮች በአስተዲዯራዊ ቦታዎች ሊይ የሚሰሩ ሁለንም አካሊት ማሳተፈን ማረጋገጥ

ይገባቸዋሌ።

የአዯጋ ስጋት አመራር የሁለም ኃሊፉነት መሆን

አሇበት፡ የመንግሥት፣ የማኅበረሰብ አቀፌ፣

የግለ ዗ርፌ፣ የሲቪሌ ማኅበራት እና የሌማትና

ሰብአዊ እርዲታ የሚሰጡ ተቋማት ተሳትፍን

ይሻሌ፡፡

በመጀመሪያ ዯረጃ ብዴኑ ከሚኒስቴር መሥሪያ ቤቶች፣ ቢሮዎች፣ ጽ/ቤቶት እና ብዘውን ጊዛ በአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሊይ ከሚሳተፈ ዴርጅቶች

(የማኅበረሰብ ዴርጅቶችን ጨምሮ) ይበሌጥ አስፇሊጊ የሆኑትን አባሊት መርጦ በመያዜ ስሇዕቅደ ማብራሪያ እንዱሰጡ ማዴረግ አሇበት።

ሇሁለም የእቀዴ አ዗ገጃጀት ጥረቶች ከፌተኛ አስተዋጽኦ ያበረክታለና። በአካባቢ ዯረጃ ሁለም ተሳታፉዎች የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ

የመኖር ስሌት እቅደን ትክክሇኛነት የሚያረጋግጠውን የማፅዯቂያ ሰነዴ ይፇርማለ፤ ይህም በመጠባበቂያ እቅደ ሂዯት ሊይ እነዙህ ሁለም

ተሳታፉዎች መካፇሌ የሚገባቸው ስሇሆነ ነው።

መንግሥታዊ አካሊት

ከአስከፉ አዯጋ ተፅዕኖ ጋር ግንኙነት ሉኖረው የሚችሌ ዗ርፌና ጽ/ቤት

በእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ ተወካይ ሉኖራቸው ይገባሌ። የአዱሱ የአዯጋ

አመራር ስሌት ብሔራዊ ፕሉሲ መመሪያ በፋዳራሌ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ

አመራር ስሌት ም/ቤት ውስጥ የሚገኙትን አባሊት አቋቁሟሌ። ተመሳሳይ

አባሊት በእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯቱም ሉካተቱ ይችሊለ። የወረዲ መዋቅራዊ

ሂዯት ከጎን በሚገኘው ሳጥን ውስጥ ተብራርቷሌ6።

ስሇአስፇሊጊ የመንግስት ተሳታፉዎች የቀረበ ሀሳብ ከወረዲው አውዯ ጥናት

የሥራ ዜርዜር ጋር በአባሪ 4 ይገኛሌ።

የወረዲ አወቃቀር

የአብዚኛዎቹ ወረዲዎች አወቃቀር የክሌሊዊ መንግስታትን

የርስ በርስ ግንኙነት ብቃት፣ ጥምረት እና ተባብሮ

የመስራት መዋቅርን ያንፀባርቃሌ። የወረዲ አስፇፃሚው

አካሌ የሁለንም ጽ/ቤቶች የቴክኒክ ኃሊፉዎች እና

የወረዲውን የፕሇቲካ አስተዲዲሪ (በም/ቤቱ የተመረጠ

እና የወረዲውን አስፇፃሚ አካሌ የሚመራ) ያካተተ

ነው። ከእያንዲንደ ቀበላ የተመረጡ ተወካዮችን

ያቀፇው የወረዲ ም/ቤት እቅደን በመጨረሻ የማፅዯቅ

ኃሊፉነት አሇበት። ወረዲዎች በእጅ የሚገኘውን የገን዗ብ

ግብዓቶች መሠረት በማዴረግ ቅዴሚያ የተሰጣቸውን

ተግባሮች የመተግበር ኃሊፉነት አሇባቸው።

ዓሇማቀፌ ዴርጅቶች፣ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች (መያዴ) እና የምርምር ተቋማት/ዴርጅቶች

እነዙህ አካሊት ተሇይተው በተጠቀሱ ፔሮጀክቶች ሊይ መንግሥታዊ ተቋማትን ሉዯግፈ ይችሊለ። በቀዲሚነት ፔሮጀክቶቹን

ሇመንዯፌ በርካታ አካሊት በራሳቸው የችግሮቹን ዲሰሳ ያካሂዲለ። የወረዲ የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ ስሇስጋት ትንተና መሠረታዊ

የመነሻ ሃሳብ ያቀርባሌ፤ እናም በዙህ የጋራ ሂዯት የአዯጋ

ስጋትን ሇመቀነስ እና በአየር ንብረት ሇውጥ የተገኙ

ተሞክሮዎችን ሇመቀበሌ መረጃዎችን በማቅረብና ሁለም

በወረዲው ሊይ በተመሳሳይ የእቅዴ አ዗ገጃጀት ውጤቶች ሊይ

በመሥራት ተሳታፉዎቹ የተሻለ ስትራቴጂዎችን እና

በአሁን ሰዓት በኢትዮጵያ ዴጋፌ ሰጪ ባሇዴርሻዎች

(መያድዎች፣ የተባበሩት መንግስታት ዴርጅቶች) በክሌሌ ዯረጃ

ሇመስራት የመግባቢያ ሰነዴ ቢፇርሙም፣ እነዙህ ስምምነቶች

በአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት የእቅዴ

አ዗ገጃጀት ሂዯት ሊይ በጋራ ተሇይተው የወጡ ስትራቴጂዎችን

እና ትግበራዎችን ማካተት መቻሌ አሇባቸው

ትግበራዎችን በጋራ ይነዴፊለ።

የማኅበረሰብ ተሳትፍ

ማኅበረሰቡ ሇአዯጋ የሚሰጠው ምሊሽ እንዳት መሆን እንዲሇበት መወሰኑ ሊይ ዴርሻ ሉኖራቸውና እራሳቸውን ከአዯጋ ተፅዕኖዎች

የመጠበቅ ኃሊፉነት ሉወስደ የሚገባ ሲሆን፣ ሇእውቀታቸው እና ሇሙያ አስተዋፅኦዋቸው ምስጋና ይሁንና የተመረጡት

ስትራቴጂዎች የስጋቱን ስረ-መሠረት በተሻሇ ሁኔታ ይመክታሌ። የማህበረሰባቸውን አይበገሬነት የማነፅና ከአዯጋ በፉት፣ በአዯጋ

ጊዛና ከአዯጋ በኋሊ የማገገም አቅምን የማሳዯግ ኃሊፉነትን መሸከም ይኖርባቸዋሌ።

6 የስሌጠና መምርያ፡የአስሌጣኞች አስሌጣኝ የተቀናጀ ህብረተሰብ አቀፌ አሳታፉ አቅዴ(‘Training Guide for: Training of Trainers on Integrated

Community Based Participatory Planning’)

በዙህ ምክንያትም፣ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ተሇይተው የወጡ አካባቢያዊ ፌሊጎቶች መሟሊት በሚችለበት በማኅበረሰብ ዯረጃ ይበሌጥ

ውጤታማ ይሆናሌ። ስሇሆነም የማኅበረሰቡ አመራሮች ስሇማኅበረሰባቸው ፌሊጎቶች እና አቅም የጠሇቀ ግንዚቤ ያሊቸው ሲሆን፣

የእቅዴ አ዗ገጃጀቱን ሂዯት መዯገፌ የሚችለ ጠቃሚ ባሇዴርሻዎች ናቸው።

የወረዲው አስተዲዯር ጽ/ቤት ተገቢ ነው ብል ካሰበ ተጨማሪ ተሳታፉዎች ሉካተቱም ይችሊለ።

በመጨረሻ፣ በሚቀጥሇው ሳጥን ውስጥ የሚገኙት ጥያቄዎች የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ በአግባቡ እንዱዯራጅ እና እንዱወከሌ

ሇማረጋገጥ ያግዚለ።

የእቅዴ ዜግጅት ቡዴኑ ዜርዜር መጠይቅ (ቼክ ሉስት)

 ሁለም ዗ርፍች ተሸፌነዋሌ?

 ሁለም ዗ርፍች ተወክሇዋሌ?

 ስሇአካባቢው ሁኔታ የተሻሇ ግንዚቤ ያሊቸው ማኅበረሰብ ነክ ስራ የሚሰሩ ዴርጅቶች ወይም ቡዴኖች ተወክሇዋሌ?

 ተዚማጅ የሥራ ዴርሻ ያሊቸው ዴርጅቶች ተወክሇዋሌ?

 በወረዲው የሚንቀሳቀሱ መያድች፣ ሇጋሾች ዴርጅቶች ተወክሇዋሌ?

 የማኅበረሰብ አካሊት ከእያንዲንደ ቀበላ ወይም የመኖሪያ ዝን ተወክሇዋሌ?

 ተወካዮቹ ቁርጠኛ እና ትጉህ ናቸው?

3.2. የአዯጋ ስጋት ትንተና

3.2.1. ጽንሰ-ሀሳብ

በተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ (UN-ISDR) መሰረት ‚የስጋት ትንተና ማሇት አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ

ክስተቶች ግብራዊ ትንተናን ሇምሳላ የሚገኙበትን ቦታ፣ መጠን፣ ዴግግሞሽ እና የመከሰት ዕዴሌ መሇየትን፤ የተጋሊጭነት ትንተናን አካሊዊ፣

ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ እና አካባቢያዊ ዕይታዎችን ጨምሮ፤ እንዱሁም ሉከሰቱ የሚችለ ስጋቶችን ሇመቋቋም የሚያስችለ ያለ አማራጭ

አቅሞችን ውጤታማነት መፇተሽንን ያጠቃሌሊሌ፡፡ እነዙህ ተከታታይ እንቅስቃሴዎች አንዲንዴ ጊዛ የስጋት ትንተና ሂዯት በመባሌ

ይታወቃለ፡፡‛

ስሇሆነም የአዯጋ ስጋት ትንተና ሂዯት የአዯጋ ስጋቶች፣

የተጋሊጭነት እና የአቅም ጉዲይ ተዯርጎ ሉታይ ይችሊሌ።

ሆኖም በምዕራፌ 1 እና 2 እንዯተመሇከትነው፣ አዯጋዎች

የአዯጋ ስጋት = አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶች x ተጋሊጭነት

አቅም

የአየር ንብረት ሇውጥን ሉያባባሱ ይችሊለ፤ ይኸውም ማኅበረሰቡን አዯጋ ሇሚያስከትለ ክስተቶች ተጋሊጭነት የሚጨምሩ የተፇጥሯዊ

ክስተቶችን ተዯጋጋሚነት እና ክብዯት በመሇወጥ ነው። በዙህ አግባብ ጥቅሊዊ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ቴክኒካዊ ማስወገጃ እርምጃዎችን

እና የሰው ሌጅን አዯጋ ሉያስከትለ ሇሚችለ ክስተቶች ተጋሊጭነት ሇመቀነስ የተነዯፈ የማኅበረ-ኢከኖሞ ሌማት ገፅታዎችን ጨምሮ አስከፉ

ክስተቶች ከመከሰታቸው በፉት፣ በተከሰቱ ጊዛ እና ከተከሰቱ በኋሊ ተፅዕኗቸውን የመቀነስ እርምጃን ይጠይቃሌ። ስሇዙህም በአዯጋ ስጋት

ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ በመኖር መካከሌ የቀረበ ትስስር መኖር አሇበት።

በዙህ ምክንያት የአዯጋ ስጋት ትንተናው የሚኖሩበት የቁሳዊ፣ ማኅበራዊ እና ፕሇቲካዊ ከባቢ ሁኔታ ሊይም ትንተና ያዯርጋሌ፤ እንዱሁም

ከአስከፉ ክስተቶች ጋር የተያያ዗ው የአዯጋ ስጋት ከመቋቋም አቅም አንፃር ብቻ ሳይሆን የረጅም ጊዛ ተሞክሮችን እና ውጥረቶችን ከመሊመዴ

ተጣጥሞ የመኖር አቅም አንፃር ጭምር ይተነተናሌ።

በዙህ ሂዯት ውስጥ ትንታኔ የሚዯረግባቸው ሁለም መረጃዎች የየ዗ርፈ የእቅዴ አ዗ጋጆች የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ እና ሇማስወገዴ አስተዋፅኦ

ማበርከት የሚችለትን የተሻለትን ስትራቴጂዎች መንቀስ እንዱያስችሊቸው የማገዜ ዓሊማ አሊቸው። በጋራ ችግሮቹ ሊይ ተመሳሳይ የመነሻ

ሃሳብ እና ተመሳሳይ ግንዚቤ በመያዜ እቅደን ሇማ዗ጋጀት ከተሇያዩ የ዗ርፌ ጽ/ቤቶች የሚመጡት ባሇሙያዎች ተመሳሳይ የስጋት ትንተና

ግንዚቤ ይኖራቸው ዗ንዴ አስፇሊጊ ነው።

3.2.2. ስነ-዗ዳ

ኢትዮጵያ የአዯጋ አምጪ ክስተቶችን መከሰት በተመሇከተ በየቦታወቹ ሌዩነት ዓይነትና

መጠኑ የሚሇያይ ክስተት ያጋጥማታሌ፡፡ ሁለም የሀገሪቱ ክፌሌ በተመሳሳይ የአዯጋዎች

ዓይነት አይጠቃም። ስሇዙህም የስጋት መረጃዎችን ትንታኔ በቀበላ ዯረጃ ማግኘት እና

ማኅበረሰቡን እና ሁለንም ቀበላዎች ያሳተፇ ከታች ወዯሊይ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና

ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ማ዗ጋጀት አስፇሊጊ ነው።

የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ የመረጃ ቋት እጅግ አስፇሊጊ የሆነውን በቀበላ

እና በወረዲ ዯረጃዎች የተዯረገ የስጋት ትንተና መረጃን ይሰጣሌ። የሕዜብ ቁጥር፣

መተዲዯሪያ ገቢ፣ ከባቢ ሁኔታን፣ የፕሇቲካ ሥርዓቶችን እና መሠረተ ሌማትን

ሇአዯጋዎች ተጋሊጭ ስሇሚያዯርጉ መንስኤዎች ሁናቴ፣ ግዜፇት እና ቅሇት ወ዗ተ

መጠነ-ሰፉ እና ሁለን አካታች የሆነ መረጃን ያቀርባሌ። አብዚኛው ይህ መረጃ በእቅዴ

አ዗ገጃጀቱ ሂዯት ወቅት ጥቅም ሊይ ይውሊሌ፤ ሆኖም በሰነደ ሊይ ሇሚገሇፀው ሇስጋት

ትንተና ሉከሰት ሇሚችሇው አዯጋ የተሻሇ የሆነውን የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ መኖር

ስሌት ሇማረጋገጥ እጅግ አስፇሊጊ የሆነውን መረጃ ብቻ ያቀርባሌ። ሇዙያ ዓሊማም

ሲባሌ የስጋት አምጪ ክስተት መረጃው የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ እጅግ ተገቢ

የሆነውን የመፌትሔ እርምጃ ሇይቶ ያመሇክት ዗ንዴ ጥቅም ሊይ ሉውሌ በሚችሌ

መንገዴ በትክክሇኛው መንገዴና ቅርፅ ይ዗ጋጃሌ ።

አንዴ ጊዛ የስጋት ትንተናው ከተከናወነ በኋሊ፣ ከፌተኛ የተጠቂነት እዴሌ ያሊቸውን

አካባቢዎች ሇማሳየት በካርታ ማስፇር በጣም አስፇሊጊ ነው።

አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶች ናሙና

ዴርቅ

ጎርፌ

የመሬት መንሸራተት

የሰብልች በሽታ

የእንስሳት በሽታ

የሰዎች በሽታ

ማዕበሌ/ዉሽንፌር/የበረድ

ከባዴ ዜናብ

ውርጭ/ቀዜቃዚ ሞገዴ

ሞቃት ወሊፇን/ከፌተኛ ሙቀት

ግጭቶች

የኢኮኖሚ/ዋጋ ግሽበት

ሰዯዴ እሳት

የመሬት መንቀጥቀጥ

የትራፉክ አዯጋ

ምንጭ፡ የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ

ፔሮፊይሌ/WDRP/

ይህ የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯት በተፇጥሮ ወይም በቴክኖልጂያዊ መንስኤዎች ወይም በሰብዓዊ ዴርጊት የመጡትን ማንኛውንም አዯጋ

ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች ይሸፌናሌ። በሳጥኑ ከተቀመጡት ዜርዜሮች ባሻገር ምን ጊዛም ቢሆን አዱስ እና ያሌተጠበቁ ስጋቶች

የመኖራቸው እዴሌ አሇ። ይህ ዜርዜር አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች እያንዲንዲቸው እራሳቸው ችሇው የቆሙ ሉያስመስሊቸው

ይችሊሌ፤ ነገር ግን ብዘውን ጊዛ ተያያዥነት አሊቸው።

በመጨረሻም ስጋቶቹ ትንተና ከተዯረገባቸው በኋሊ ከዙህ ቀዯም ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ ሇመኖር ስሌት (በመንግሥታዊ ተቋማት

ወይም በላልች ባሇዴርሻዎች) የተከናወኑ የማስወገጃ እርምጃዎችን ማወቅ አስፇሊጊ ሉሆን ይችሊሌ፡፡ በዙህ ትንተና አማካኝነት የተቀሰሙ

ሁለም ትምህርቶች አስተዲዯሩ እያ዗ጋጀ የሚገኘውን እቅዴ ሇማሻሻሌ በጣም ጠቃሚ ይሆናለ።

የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ ሇእነዙህ ተግባራት ቅዯም ተከተሊዊ ሂዯት የሚያስፇሌጉትን አብዚኛዎቹን መረጃዎች ያቀርባሌ፣

እንዱሁም በአውዯ ጥናቱ ሊይ የተሰበሰበው መረጃ ትክክሇኛነቱን ያረጋገጣሌ፣ አስፇሊጊ ሲሆንም ማሻሻያ ይሰጥበታሌ።

የእነዙህ ቅዯም ተከተሊዊ መግሇጫዎች ከትግበራ መመሪያዎች የዴርጊት መርሃ ግብር መጨረሻ የአባሪዎች አካሌ ሆነው ቀርበዋሌ። ስሇሆነም

የአባሪ ክፌልችን ከመግሇጫዎቹ ጋር በማመሳከር ማንበብ ይገባሌ።

3.2.2.1. የክስተት ካርታ

አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን በካርታ ማመሊከት አንባቢው አዯጋ አምጪ ክስተቶችን በቦታ ወሰን እንዱመሇከት ያስችሇዋሌ።

አንዲንዴ ጊዛ የአካባቢውን አስተዲዯር ወሰን የሚያመሊክት ካርታ በላሇባቸው ገጠራማ ቦታዎች ወይም ትክክሇኛ/አስተማማኝ ካርታዎችን

ሇመስራት ቴክኖልጂው ወይም አቅም የማይፇቅዴ በሚሆንበት ወቅት እንዯ መጀመሪያ እርምጃ ከዙህ ቀዯም የተጠቁትን እጅግ አዯገኛ

ቦታዎች የሚያሳይ፣ ከስጋት ጥንቅር መረጃዎች ጋር የሚያነፃፅርና የስጋቱን ዋነኛ መንስኤዎች ጭምር የሚያሳይ (የስጋት ካርታ) ከሁለም

ባሇዴርሻዎች ጋር በመሆን በእጅ በመሳሌ ያሻሌ። የተ዗ጋጁት ካርታዎች የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ አባሊት እና ማኅበረሰቡ በቀሊለ የሚረዲቸው

መሆን አሇባቸው።

3.2.2.2. የክስተት ትንተና

ይኸውም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች ያሎቸውን ዋነኛ

ባህሪያት ማወቅንና መተንተንን ይመሇከታሌ። የወረዲ የአዯጋ ስጋት

ፔሮፊይሌ ከዙህ ጋር የተያያዘ መረጃዎችን በሙለ ያቀርባሌ። አዯጋ

ሉያስከትለ ስሇሚችለ ክስተቶች የሚዯረገው የትንተና ሂዯት

በክስተቶቹ የተጠቁትን ቀበላዎች፣ ክስተቶቹ የተከሰቱበትን ጊዛ፣

የአዯጋ ክስተት ትርጓሜ

የህይወት መጥፊት፣ የአካሌ ጉዲት ወይም ላሊ የጤና እክሌ፣

የንብረት ጉዲት፣ መተዲዯሪያ ገቢ እና አገሌግልቶች ማጣት፣

ማኅበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ቀውስ ወይም ከባቢያዊ የአየር ንብረት

ጉዲት ሉያስከትሌ የሚችሌ አዯገኛ ክስተት፣ ንጥረ ነገር፣ የሰው

ሌጅ ዴርጊት ወይም ሁኔታ፡፡

የተባበሩት መንግስታት የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ የቃሊት ፌቺ

ተዯጋጋሚነቱን፣ የአዯጋዎቹን ውጤቶች፣ የአዯጋዎቹን መንስዔዎች

እና ክስተቶቹንም ሇመቆጣጠር ቅዴመ ማስጠንቀቂያ ጠቋሚዎችን በመሇየት በወረዲው የሚከሰቱትን አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን

ወሰንና ምንነት ያሳያሌ።

አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች ትንተና ሂዯቱ ሊይ የመጨረሻው መሪ እቅዴ አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች ስጋትን ሇመቀነስ

የሚያስችለ ስትራቴጂዎችን እና እርምጃዎችን ይወስናሌ።

3.2.2.3. ሇረዥም ጊዛ የታዩ የአዜጋሚ ሇውጦች ትንተና

በተሇያዩ ቀበላዎች ሇረዥም ጊዛ የታዩ አዜጋሚ ሇውጦችን የትንተና ሂዯት ይይዚሌ። በመሠረቱ የረጅም ጊዛ እና መጠነ ሰፉና ዗ርፇ ብዘ

ተሞክሮዎች ቀመር ውጤት ናቸው፡፡ እነዙህም ስነ-ሕዜባዊ ተሞክሮዎች፣ የግብዓት/የሃብት ተሞክሮዎች፣ ኢኮኖሚያዊ ተሞክሮዎች፣ የግብርና

ተሞክሮዎች፣ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር የተያያዘ ተሞክሮዎች፣ የመሳሰለት ናቸው። በርካታ አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ተፇጥሯዊ ክስተቶች

በእነዙህ ተሞክሮዎች ሉዲሰሱ ይገባሌ። የአየር ንብረት ሇውጥ አዯገኛ ዯረቅ ወቅቶችን ወይም ጎርፌን ጨምሮ ወዯ ተዯጋጋሚ እና መጠነ-ሰፉ

አዯገኛ የአየር ሁኔታ ክስተቶች፣ እንዱሁም የአማካይ የሙቀት መጠን መጨመርና የወቅቶች እና የባህር ወሇሌ መጠን መዋዟቅ ወዯ መሳሰለት

የረጅም ጊዛ ጉዲት አስከታይ ሇውጦች የሚያመሩ የረጅም ጊዛ የአየር ሁኔታ ሇውጦችን ይመሇከታሌ።

ይህ ትንተና ከዙህ ቀዯም የታዩና የማኅበረሰቡን የአኗኗር ሁኔታ ስጋት ሊይ የሚጥለ የቀስ በቀስ ሇውጦችን ዜርዜር የሚገሌፅ ሲሆን፣ በዙህም

መሠረት በእነዙያ ሇውጦች የተጠቁትን ቀበላዎች በመተንተን የተሞክሮውን ትንታኔያዊ ገሇፃ፣ ተሞክሮው በሰው እና ከሰው ውጪ በሆኑ

ነገሮች ሊይ ያሳዯረውን ተፅዕኖ፣ ሇውጦቹን ሇመጋፇጥ ማኅበረሰቡ ተግባራዊ ያዯረገውን የመቋቋሚያ ስሌቶች፣ በመጨረሻም እነዙያ

ተሞክሮዎች የሚነኳቸውን አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶች ይ዗ረዜራሌ።

3.2.2.4. የተጋሊጭነት ትንተና

በተሇያዩ አዯጋ ሉያስከትለ በሚችለ ክስተቶች ስጋት ሊይ የወዯቁትን አካሊት የተጠቂነት መጠን የመገመትና ከተጋሊጭነታቸው በስተጀርባ

የሚገኘውን ምክንያት የመተንተን ሂዯት ነው። ተጋሊጭነት ብዘ ገፅታዎች

አለት (እነዙህም ቁሳዊ፣ ማኅበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ እና ከባቢ አየራዊ

የተጋሊጭነት ትርጓሜ

ናቸው)፡፡ የተጋሊጭነት መጠንና ዓይነት በማኅበረሰቡ ዗ንዴ እንዱሁም በጊዛ

ርዜማኔ ሌዩነት ያሳያሌ። ቀዴሞ እንዯተገሇፀው ሁለ ተጋሊጭነት በአዯጋ

አምጪ ክስተት አሃድች እና የተጠቂነት ዯረጃዎች ሊይ መሠረት ያዯርጋሌ፤

በዙህም ምክንያት የተጋሊጭነት ትንተና ሂዯት የተሇያዩ ዗ርፍች (ክፌልች -

አንዴን ማኅበረሰብ፣ ሥርዓት ወይም ሏብት ሇአዯጋ አስከታይ

ክስተት ጎጂ ውጤቶች ተጠቂ የሚያዯርጉት ባህሪያት እና

ሁኔታዎችን የሚጠቁም ነው፡፡

የተባበሩት መንግስታት የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ትርጉም

ሰብሌ፣ እንሰሳት፣ ውሃ፣ ጤና፣ ትምህርት፣ መሠረተ ሌማት እና ሰብዓዊ ዯረጃዎች ማሇትም ወንድች፣ ሴቶች፣ ሕፃናት፣ አረጋዊያን፣ አካሌ

ጉዲተኞች፣ ኤችአይቪ/ኤዴስ ታማሚዎች) ሇአንዴ አዯጋ ሉያስከትሌ ሇሚችሌ ክስተት ያሊቸውን የተጋሊጭነት መጠን ይተነትናሌ፤ እንዱሁም

እነዙያ ክፌልች ተጋሊጭ የሆኑበትን የተሇያዩ ምክንያቶች ይገሌፃሌ።

ይህ መረጃ በየ዗ርፈ ያለ የእቅዴ አ዗ጋጆች በየትኞቹ እርምጃዎች አማካይነት የማኅበረሰቡን የተሇያዩ አካሊት ተጋሊጭነት ሉቀንሱ

እንዯሚችለና በተጋሊጭነታቸው መጠን ከፌተኛነት ሳቢያ በየትኛዎቹ ክፌልች ሊይ ሌዩ ትኩረት መስጠት እንዯሚያስፇሌግ እንዱያውቁ

የሚረዲ ነው፡፡

3.2.2.5. ተጣጥሞ የመኖር አቅም ትንተና

የአቅም ትንተና ሂዯት የአንዴ ቡዴን አቅም ከተፇሇገው ግብ ጋር ተነፃፅሮ

የሚቀርብበት የአቅም ክፌተቶች የተሻሇ የመፌትሔ እርምጃ እንዱወሰዴ

ተሇይተው ሇሚታወቁበት ሂዯት የተሰጠ አገሊሇፅ ነው (የተባበሩት መንግስታት

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ስትራቴጂ የቃሊት ፌቺ) ። ሆኖም በስተመጨረሻ የአየር ንብረት

ሁኔታ ተሇዋዋጭና ያሌተረጋገጠ የሚሆንበት የረጅም ዗መን ውጤትም

መ዗ንጋት የሇበትም። ሇዙህም ነው አቅም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ

የአቅም ትርጓሜ

ስምምነት የተዯረሰባቸው ግቦችን ሇማሳካት ጥቅም ሊይ

መዋሌ የሚችለ በአንዴ ማኅበረሰብ፣ ህብረተሰብ ወይም

ዴርጅት ውስጥ የሚገኙ ጥንካሬ፣ መገሇጫዎች እና

ሏብቶች/ኃይሌ ዴምር ውጤት ነው።

የተባበሩት መንግስታት የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ትርጉም

ክስተቶች የሚጥለትን ስጋት ሇመቆጣጠር ብቻ ሳይሆን ከረጅም ጊዛ

ተሞክሮዎች እና ጫናዎች ጋር ተጣጥሞ መኖርን ሇመገንባት ጭምር መታየት የሚኖርበት። ስሇሆነም ‚ተጣጥሞ የመኖር አቅም ስሌት‛ ሆኖ

ይቆጠራሌ።

ስሇዙህ ጥረቶች ከማንኛውም አዯጋ ሉያስከትሌ ሇሚችሌ ክስተት አይበገሬነትን ሇማጎሌበት የግሇሰቦችን፣ የማኅበረሰብን እና የዴርጅቶችን

የመቋቋም አቅም ማሳዯግ ሊይና ከአየር ንብረት ሇውጥ የመነጩ የረጅም ጊዛ ተሞክሮዎችን ከግምት ማስገባት ሊይ ማነጣጠር አሇባቸው።

የሕዜቡ አቅም ዗ሊቂ የሆኑ ስትራቴጂዎችን በመጠቀም አዯጋን በመቋቋም እና የክስተቶች እና የስጋቶች ተሇዋዋጭ ተፇጥሮን ጠብቆ የሚሄዴ

ስሌትን በመጠቀም ተጣጥሞ የመኖር ችልታዎችን የሚጠቁም ብያኔ ነው።

ሇዙህ ዓሊማ፣ ይህ ስነ-዗ዳ በተባበሩት መንግስታት የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዴርጅት ስትራቴጂ አካባቢያዊ ተጣጥሞ የመኖር መዋቅርን ይጠቀማሌ።

ይህ ትንታኔያዊ መዋቅር በአቅም ሊይ ተፅዕኖ በሚያሳዴሩ ዋና ዋና አበይት ባህሪያት አማካኝነት ይተነትናሌ።

 አንጡራ ሀብቶች: Assets ሥርዓቱ ሇተሇዋዋጭ ሁኔታዎች ምሊሽ እንዱሰጥ የሚያስችለ ዋና ዋና ግብዓቶችና አቅሞች።

- ሀብቶች ተጨባጭ ሀብቶች/ካፑታሌ /Tangible capitals (የተፇጥሮ ሃብቶች፣ ቁሳዊ እና የገን዗ብ-ነክ)፣ እንዱሁም

የማይጨበጡ/ Intangibleየሆኑትን (ሰብዓዊ እና ማኅበራዊ) ያካትታለ።

- በብዘ አጋጣሚዎች ሃብቶች እንዯ አቅም ተዯርገው ይታያለ፣ ሆኖም አቅምን ሇማሻሻሌ አቅም ብቻ ሳይሆን ላልች

ግብዓቶች አስፇሊጊ ናቸው።

- ብዘውን ጊዛ ሇአየር ንብረት ሇውጥ ተፅዕኖዎች እጅግ ተጋሊጭ የሚሆኑት የሃብት እና የካፑታሌ እጥረት ያሇባቸው

እና የመጠቀም እዴለን ያሊገኙት ናቸው።

- ምሳላዎች፡ ተፇጥሯዊ (ሇእንስሳት ውሃ፣ የግጦሽ/የእርሻ መሬት፣ የዯን ሀብት፣ የውሃ ሃብቶችን የማግኘት እዴሌ)፣

ቁሳዊ (የውሃ ማሰራጫዎች፣ ት/ቤቶች፣ የጤና ማዕከልች፣ የእንሰሳት ሕክምና ማዕከልች፣ መንገድች፣ የመስኖ

መስመሮች፣ የአሸዋ ግዴቦች፣ የውሃ ጉዴጓድች…)፣ ገን዗ብ-ነክ (የአነስተኛ ብዴር፣ የመንዯር የቁጠባ እና የብዴር

ማኅበራት፣ በቤተሰብ ዯረጃ የሚቀርቡ የቁጠባ አገሌግልቶች፣ የገን዗ብ ብዴር የማግኘት እዴሌ፣ የእንሰሳት እና የቤት

ውስጥ ሀብት…)፣ ማኅበራዊ (ቤተሰብ፣ ጎሳ…) እና የሰዉ አቅም (የጤና እና የተማረ ማህበረሰብ፣ የሃገረሰብ ዕውቀቶች

ሇምሳላ ባህሊዊ የግጭት መፌቻ ሥርዓት…)

 እውቀት እና መረጃ / Knowledge and information፡ ተጣጥሞ የመኖር እንቅስቃሴዎችን ሇመዯገፌ እውቀት እና መረጃ

የመሰብሰብ የመተንተን እና የማሰራጨት ችልታ አሇው።

- ማኅበረሰብ + እውቀት = የተሻሇ የአዯጋ መቋቋም እና በተሻሇ መሌኩ ተጣጥሞ የመኖር ስሌት ባሇቤትነት

- ምሳላዎች፡ የአየር ሁኔታ መረጃ (ወቅታዊ ትንበያ፣ የአየር ሁኔታ ቅዴመ ማስጠንቀቂያ…)፣ የገበያ መረጃ፣ የአዯጋ

መረጃ (ሇምሳላ፣ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ)፣ ስሇተሻሻለ ዗ሮች ወይም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን

ስሇሚቋቋሙ ዗ሮች/ሰብልች እውቀት፣ ስጋትን የሚጋሩ እና ሇጋራ መማማር መዴረክ የሚፇጥሩ ቡዴኖች ጉሌበትና፣

ሃገረሰባዊ እውቀት

 የተሻሻለ አሰራር ስሌቶች/Innovation: ሥርዓቱ በአዲዱስ የፇጠራ እዴልች ጥቅም ማግኘት ይቻሌ ዗ንዴ ፇጠራንና

የምርምር ውጤትን ተጠቅሞ የተሻሇ መፌትሔያዊ አቅጣጫ ሇመምረጥ ያስችሊሌ።

- ማኅበረሰቡ ነባር አሰራሮችን፣ ግብዓቶችን እና ባህሪይዎችን መሇወጥ ወይም በአንዲንዴ ጉዲዮች ሊይ አዲዱሶችን

መተግበር ያስፇሌገው ይሆናሌ።

- በቴክኖልጂ የመጠቀውን ወይም ዗ርፇ-ብዘ የሆነውን ፇጠራ ብቻ ሳይሆን በአነስተኛ ዯረጃ ሊይ ያሇውን

ይመሇከታሌ።

- ምሳላዎች7፡ መስኖ የሚጠቀም ግብርና፣ መጠነ ሰፉ የእንሰሳት ሀብት መኖ/ምግብ/ገቢ የማስገኘት እዴሌን ይፇጥራሌ፣

የመኖ ማምረትን ማካተት፣ የሰብሌ ዓይነቶችን መሇዋወጥ፣ አዲዱስ የእርሻ አሰራሮችን መተግበር፣ የአኗኗር ሁኔታን

መሇወጥ፣ የመሳሰለት።

 ቀሌጣፊና የወዯፉቱን ያጋነ዗በ የአሰራር ሂዯትና አመራር/Adequate and forward looking decision-making and

planning፡ ሥርዓቱ ከአስተዲዯር መዋቅሮች እና ከወዯፉት እቅዴ አንፃር ሇውጦችን የመተንበይ፣ የማጣመር እና ምሊሽ

የመስጠት ችልታን የሚያዲብርበት ነው።

- እውቀት አ዗ሌ ውሳኔ አሰጣጥ፣ የአሰራር ግሌፅነት እና ቅዴሚያ የመስጠት ሥራ ዋናዎቹ ጉዲዮች ናቸው፤

- ብቃት ያሇው አዯረጃጀት የወዯፉት ዴክመትን እና ተጋሊጭነትን ተረዴተው የሚሆነውን በመተንበይ ተገቢና ፌቱን

ተጣጥሞ የመኖር ስሌት እርምጃዎች እንዱተገበሩ ያዯርጋሌ፡፡

- ምሳላዎች፡ የቅዴመ ጥንቃቄ ኮሚቴ ከማኅበረሰቡ ጋር ያሇውን ግንኙነት በሁሇት መንገድች ያጠናክራሌ፣ የአዯጋ

መከሊከሌና ዜግጁነት ተቋም በየ዗ርፍቹ የሌማት እቅድች የሚሰርፁ/የሚንፀባረቁ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር

ስሌቶች/አሰራሮችን ነዴፎሌ፡፡

የመተዲዯርያ አማራጮችን ዗ርፌ ሇማስፊፊት ማቀዴ፣ የጎርፌ ሽርሸራን የሚከሊከለና ጎን ሇጎንም ያሌባከነ አጠቃቀምን

የሚፇቅደና በየእቅዴ ጊዛው ከአዱሶቹ ጋር በማነፃፀር የሚገመገሙ የመሬት አጠቃቀም ዯንቦችን፣ የአየር ንብረት

ሇውጥ ማስረጃዎችን፤ የመሬት ባሇቤቶች/ተጠቃሚዎች የሚፇጠረውን ተሇዋዋጭ ሁኔታ ሪፕርት እንዱያዯርጉ

የሚጠይቁ ዯንቦችን ያካትታሌ፡፡

 ተቋማት /Institutions፡- የዋና ዋና ሃብቶችን እና ካፑታልችን ባሇቤትነት እና ፌትሃዊ አጠቃቀም የሚፇቅዴ አግባብነት

ሊሇው እና ሇ዗ሊቂ ሌማት የሚሰራ ተቋማዊ አሰራር መኖር፡፡

- ተቋማት በተመጣጣኝ የሃብት ክፌፌሌ ሂዯትን በማስፊፊት አንፃር ብቻ መሇካት የሇባቸውም፤ በውሳኔ አሰጣጥ ሊይ

ተሳታፉነትን በመፌጠር፣ ሕዜቡን ሕጋዊ ተጠቃሚ የሚያዯርጉበትን/የማያዯርጉበትን ከሇሊ በመስጠት ሁኔታ፣

ማህበረሰቡን ባሳተፈበት ዯረጃ ጭምር መሇካት አሇባቸው፡፡

- ተቋማት መዯበኛ (ሇምሳላ፣ ሕጎች፣ የመንግሥት ዯንቦች እና ፕሉስ እና ፌ/ቤቶች የመሳሰለ ሕጋዊ አካሊት) እና ኢ-

መዯበኛ (ሇምሳላ፣ ባህሪን የሚገሩ ስነምግባራትና ሌማድች፣ ሃገርበቀሌ የማኅበረሰብ ዴርጅቶች እና የሃይማኖት

ዴርጅቶች) ሉሆኑ ይችሊለ።

7 የአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት ጥምረት ጥናት መሰረት ከአከባቢው ነዋሪዎች የተገኙ ፇጠራዎች (ACCRA research found a number of innovations initiated

by local residents. Examples include the local adaptation of an introduced technology, the broad-bed maker, to local

conditions in Wokin; the initiation of fruit and fodder production and apiculture in Ander Kello; and water harvesting

and local irrigation systems in Kase-hija

- ምሳላዎች፡ የተቋቋሙና ሥራ ሊይ የሚገኙ ኮሚቴዎች፣ የተፇጥሮ ሃብቶችን ወይም የውሃ ምንጮችን ሇመጠቀም

የሚያስችለ አካባቢያዊ ስርዓቶችና ሌማድች (ሇምሳላ-በየትኛው ወቅት የማን እንሰሶች፣ ምን ያህለ በውሃ ምንጭ

ሇመሰማራት ይፇቀዴሊቸዋሌ)፤ ሴቶች እንዲያርሱ የሚከሇክለ ሃይማኖታዊ ሕግጋቶች፤ ቀውስ እና ችግር ሲፇጠር

ሀብታም ቤተሰቦች ዯሃ ጎረቤቶቻቸውን እንዱዯግፈ የሚያበረታቱ ሌማድች፤ ፆታ ነክ ሚናዎች እና ኃሊፉነቶች፤

ሃይማኖታዊ ሕግና ዯንቦች፣ እንዱሁም ሇም መሬት፣ የግጦሽ መሬት እና የመስኖ ውሃ የመሳሰለት የተፇጥሮ ሃብቶች

አጠቃቀምን የሚያስተዲዴሩና የሚዲኙ ሕጎችና ዯንቦች።

ተጣጥሞ የመኖር አቅም ትንተና ሂዯት ከዙህ ቀዯም የነበሩ ባህሪያትን መሠረት በማዴረግ አሁን የሚገኙ አቅሞችን እና የአቅም

ክፌተቶችን ይተነትናሌ።

3.3. ስትራቴጂን መሇየት እና ቅዴሚያ መስጠት

3.3.1. ፅንሰ-ሀሳብ

በስጋት ትንተና ሂዯቱ እና በወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ በሚቀርቡ በተወሰኑ ተሇይተው በወጡ መረጃዎች ሊይ መሠረት

በማዴረግ8፣ የየ዗ርፈ እቅዴ አ዗ጋጆች በማኅበረሰቡ ተወካዮች እና ባሇዴርሻዎች በመታገዜ ሇስጋት ቅነሳው እና ተጣጥሞ ሇመኖር ስሌት

እቅደ የስትራቴጂዎች ጥቆማዎችን ያዯርጋለ።

ከዙህ በፉት በተገሇፀው የስጋት ትንተና ሂዯት የእቅዴ አ዗ጋጆች ስትራቴጂዎችን ሇመሇየት የሚያስፇሌጋቸውን ዋና መረጃ ማግኘት

ይችሊለ፡ አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለት ስጋቶች የት ቦታ ሊይ ይገኛለ? ምክንያቶቹ እና ውጤቶቹ ምንዴን ናቸው? ያሇፈ ተሞክሮዎች

አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ የተሇያዩ ክስተቶች ሊይ ተፅዕኖ የሚያሳዴሩት እንዳት ነው? በእያንዲንደ ክስተት መሠረት የእያንዲንደ ዗ርፌ

ተጋሊጭነቶች ምንዴን ናቸው እና ሇምን? ተጠቂ በሆኑት ቀበላዎች እና ከእያንዲንደ የ዗ርፌ ምሌከታዎች በይበሌጥ ተጋሊጭ የሆኑት

የሰዎች ቡዴኖች እነማን ናቸው? ተጋሊጭነታቸውን እና የክስተቶቹን ባህሪያት ሇመቀነስ የእያንዲንደ ዗ርፌ ጽ/ቤት አሁን የሚገኙ አቅሞች

እና የአቅም ክፌተቶች ምንዴን ናቸው?

በዙህ ዯረጃ የስትራቴጂ ስሌቶች ተነቅሰው ይወጣለ፤ እናም በሚቀጥለት ዯረጃዎች ሇእያንዲንደ ስትራቴጂዎች የበሇጠ ዜርዜር መርሃ

ግብራዊ ሂዯት ይቀርባሌ። በመሰረቱ በስትራቴጂ ንዴፍችና እና በትግበራዎች መካከሌ ያሇውን ሌዩነት በአግባቡ መረዲት ያስፇሌጋሌ፤

ምክንያቱም አንዲንዴ ጊዛ የአስተቃቀደን መዋቅር በማዚባት ዕቅዴና ተግባርን መሇየት አዲጋች ይሆናሌና። ከታች የሚገኘው ሳጥን ስሇ

ሂዯቶቹ ማብራሪያ ያቀርባሌ፡፡

ስሌት/ስትራቴጂ/

- ስፊት ያሊቸው እሳቤዎች

- መካከሇኛ/የረጅም ጊዛ

- የተወሰኑ ግቦችን ሇማግኘት አስቀዴሞ ማሰብ

- ሇወዯፉት እርምጃዎች ስፊት ያሊቸው ጭብጦች

ሇምሳላ፡

- ግንዚቤን ማሳዯግ

ትግበራ

- ተሇይቶ የወጣ የአፇፃፀም መመሪያ

- የአጭር ጊዛ

- ማንኛውም ዴርጅት/ ማኅበረሰብ/ ግሇሰብ ስትራቴጂውን

ሇመፇፀም ሉያጎሇብተው የሚችሇው ሂዯትና ሇየሥራ

ክፌልች የሚያስፇሌጉ ክህልቶች

ሇምሳላ:

- ሥሌጠና/ አውዯ ጥናቶች/ ኮንፇረንሶች

8 የወረዲ የአዯጋ ስጋት መዜገብ የተወሰኑ መረጃዎች ሇምሳላ አስተያየት ሇአዯጋ ስጋት አመራር ባሇዴርሻዎች፣ የኢኮኖሚው ሁኔታ ሇመሻሻሌ ከህብረተሰቡ የተሰጠ የአስተያየት፤ ሇፀረ አዯጋ የህብረተሰቡ

ዜግጁነት፤ሇሌማት ባሇዴርሻዎች የተሰጠ የአስተያየት(The WDRP provides specific information such as ‘Suggestions to DRM Actors in the Area’,

‘ Community Suggestions to Improve Economic Situation’, ‘Community Preparedness against disasters’, ‘Suggestions to

development actors’…)

- የህትመት ውጤቶች

- ሬዱዮ/ ቲቪ/ ጋዛጣ ፔረግራሞች

- የመንገዴ ቲያትሮች

- አቅም እንዱጎሇብት አነስተኛ የገን዗ብ ዴጋፌ መስጠት

- የአነስተኛ ብዴር ፔሮግራም

- የሕብረት ሥራ ማሕበራት የገን዗ብ ምንጭ እና አቅም

አሊቸው

- ውሃ የማውጣት ሥራን ማሻሻሌ

- የውሃ ማስተሊሇፉያዎች ግንባታ

- የኩሬ ቁፊሮ

- የጎርፌ ፌሳሽ መቀየሻዎች

- የተፇጥሮ ሀብት ጥበቃ

- ዚፌ መትከሌ

- የሕጎች/የዯንቦች መሻሻሌ

- የእርከን ሥራ

በርካታ ስጋትን የማስወገጃ/መከሊከያ እርምጃዎች ተሇይተው

ሉወጡ ይችሊለ። ሆኖም ከግብዓቶች ከሃብት እና ከጊዛ እጥረት

አኳያ፣ እቅዴ አ዗ጋጆች የተሇያዩ መስፇርቶችን መሠረት

በማዴረግ ሇዙያ ወረዲ በጣም ወሳኝ የሆነውን ተግባራዊ ሂዯት

በመሇየት ቅዴሚያ መስጠት አሇባቸው።

3.3.2. ስነ-዗ዳ

ከስጋት ትንተና ሂዯቱ በኋሊ እቅዴ አ዗ጋጆቹ ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ

እና ተጣጥሞ ሇመኖር ስሌት የሚሆኑትን በዚ ያለ ስትራቴጂዎች

ሇመ዗ር዗ር የተወሰነ ጊዛ ያገኛለ። ቅዴሚያ ሇመስጠት እና

ስትራቴጂዎችን ሇመምረጥ በሚከተለት የተሇያዩ መስፇርቶች

መሠረት እነዙህ ከ1 (አነስተኛ) እስከ 5 (ከፌተኛ) ዯረጃ ይዯሇዯሊለ፡፡

ምሳላዎችን መስጠት

ስነ ዗ዳውን ሇመገን዗ብ እና ጥሩ ውጤቶችን ሇማስመዜገብ

የእቅዴ አ዗ጋጆች በትክክሇኛው አቅጣጫ እንዱመሩ

የሚያስችሎቸው ምሳላዎች መቅረብ አሇባቸው

የስሌጠና ሰነድች ምሳላዎችን ያካተቱ ይሆናለ፤ እንዱሁም የወረዲ

የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ በተሇያዩ ቀበላዎች ሇአዯጋ ስጋት አመራር

ስሌት የተጠቆሙትን እና የተመረጡትን የማስወገጃ/የመቀነሻ

የእርምጃ ዓይነቶች ያቀርባሌ። ይህ ከወረዲ የአዯጋ ስጋት ጥንቅር

የሚገኘው መረጃ ስትራቴጂዎቹ ተሇይተው በሚወጡበትና

የቀዲሚነት ዯረጃ በሚሰጣቸው ጊዛ በከፌተኛ ሁኔታ ከግምት

መግባት አሇባቸው።

- አስቸኳይነት/Urgency ፡ስትራቴጂዎቹ አፊጣኝ እርምጃ እና ትኩረት የሚጠይቁ ከሆነ።

- አስፇሊጊነት / Importance ፡ ስትራቴጂዎቹ ሇማኅበረሰቡ ከፌተኛ ጠቀሜታ ወይም ዋጋ ካሊቸውና በአዯጋ ስጋት

ቅነሳ እና ተጣጥሞ በመኖር ሊይ ትሌቅ ውጤት የሚኖራቸው ከሆነ

- ተግባራዊነት/ ተፇፃሚነት / Feasibility ፡ ስትራቴጂዎቹ በቀሊለ ወይም ምቹ በሆነ ሁኔታ (ከገን዗ብ፣ ከጊዛ፣

ከክህልት፣ ከአቅም… አንፃር) ተፇፃሚ መሆን የሚችለ ከሆኑ። ይህን ሇማዴረግ ምንም ዓይነት ውጫዊ

ሀብቶች/ግብዓቶች ጥቅም ሊይ መዋሌ በማይችለበት መንገዴ መነዯፌ አሇበት።

- ጉዯት አሇመኖር/Lack of maladaptation ፡ ስትራቴጂዎቹ ሇወዯፉቱ ጊዛ አለታዊ ተፅዕኖ የማያሳዴሩ ከሆነ

(ከፌተኛውን ውጤት ወይም 5 የሚሰጣቸው ስትራቴጂዎቹ ምንም ዓይነት አለታዊ ተፅዕኖ የማይኖራቸው ሲሆን

ነው)።

ሇእያንዲንደ ስትራቴጂ በእነዙያ ስትራቴጂዎች ሊይ የአየር ንብረት ሇውጥ ምክንያት የሚመጡ ተሞክሮዎችን ወይም ሇውጦችን

(ስትራቴጂዎቹን ሇወዯፉቱ በተሻሇ መንገዴ ተጣጥሞ መኖርን በሚያስችለ መንገዴ ሇመንዯፌ)፣ የተሇያዩ መስፇርቶችን ዯረጃ

መስጠትን፣ እና የመጨረሻውን ውጤት ማካተት አሇበት።

ቅዯም ተከተሊዊነት ያሇው የዴርጊት መርሃ ግብር ንዴፌ ማ዗ጋጀቱ ሇአካባቢው ማኅበረሰብ ምለዕና አካታች ተጨባጭነት ያሇው

መሪ እቅዴ ሇማቅረብ የሚረዲ ነው፡፡ ይኸውም በበርካታና ስፊት ባሊቸው መሌክዓ ምዴራዊ ቦታዎችን ሇመሸፇን ታስበው የሚ዗ጋጁ

ግን ዕቅደን ሇማስፇጸም አዲጋች የሆኑ ትሊሌቅ እቅድችን ከመንዯፌ ይቆጥባሌ።

3.4. የዴርጊት መርሃ ግብር ዕቅዴ

3.4.1. ፅንሰ-ሀሳብ

አንዴ ጊዛ ስትራቴጂዎች ከተሇዩና የቅዯም ተከተሊዊነት ዯረጃ ከወጣሊቸው በኋሊ፣ የእቅዴ አ዗ጋጆች ስትራቴጂው ስኬታማ እንዱሆን መወሰዴ

ያሇባቸውን ቅዯም ተከተሊዊ እርምጃዎች የያ዗ መሪ እቅዴ ያ዗ጋጃለ። የመሪ እቅደ ዋና ዋና ክፌልች ሇምሳላ የተወሰኑ ስራዎች፣ የጊዛ ወሰኖች

ወይም የሃብት/የግብዓት አመዲዯቦች በዙህ ስር ይገሇጻለ።

3.4.2. ስነ-዗ዳ

ከዙህ ዯረጃ በፉት፣ የእቅዴ አ዗ጋጆች በእያንዲንደ አዯጋ ሉያስከትሌ በሚችሌ ክስተት የተሇያዩ ስትራቴጂዎችን ሇመሇየት የቀዲሚነት ዯረጃ

ሰጥተዋሌ። በዙህ ዯረጃ ሊይ የእቅዴ አ዗ጋጆቹ ሇተሇያዩ ዗ርፍችና አካሊት ትርጓሜ በመስጠት ስትራቴጂዎቹን ያዲብራለ፡፡

- የየ዗ርፈ ጽ/ቤት መሪ: የእቅዴ አ዗ገጃጀቱ ሂዯት ተሇይተው በወጡ አዯጋ ሉያስከትለ በሚችለ ክስተቶች አማካኝነት በእያንዲንደ

዗ርፌ ተጋሊጭነት እና አቅም ሊይ መሠረት ያዯረገ ሲሆን እያንዲንደ የ዗ርፌ ጽ/ቤትም የራሱን መሪ እቅዴ ያጎሇብታሌ። በክትትለ

ወቅት እያንዲንደ የ዗ርፌ ጽ/ቤት እነዙህን ትግበራዎች በ዗ርፊዊ የሌማት እቅድቻቸው ሊይ ማንፀባረቅ ያስፇሌጋቸዋሌ። የሌማት

አስተቃቀዴ ሂዯቱ በእያንዲንደ ዗ርፌ የተብራራ ነው፤ ስሇሆነም ጥምረቱን ቀሊሌ ሇማዴረግ እና በቀሊለ ሇመሇየት እያንዲንደ

የ዗ርፌ ጽ/ቤት ሇስትራቴጂዎቻቸው ኃሊፉ/ተጠሪ የሚሆን ወኪሌ ይኖራቸዋሌ።

- ቅዴሚያ የተሰጠው ስትራቴጂ፡ ቅዴሚያ የተሰጠው ስትራቴጂ እንዱሳካ ተከታታይ ቅዯም ተከተልች መነዯፌ ይገባቸዋሌ። በዙህ

ክፌሌ ከዙህ የዴርጊት መርሃ ግብር በፉት የተሇዩ እና ቅዴሚያ የተሰጣቸው ሁለም ስትራቴጂዎች መገሇጽ አሇባቸው።

- የስትራቴጂው የትግበራ ስሌቶች፡ እያንዲንደ ስትራቴጂ የተሇያዩ ትግበራዎች እና እርምጃዎችን የሚሻ ይሆናሌ። በስትራቴጂ ስሌት

እና በትግበራ መካከሌ ያለት ሌዩነቶች ባሇፇው የመጨረሻው ንዐስ ምዕራፌ ተብራርተዋሌ። እያንዲንደ ስትራቴጂ የተሇያየ

እርምጃዎች/ተግባራዊ ሂዯቶች ይኖሩታሌ።

- ትግበራዎቹ የሚካሄደባቸው ቀበላዎች፡ ሁለም ቀበላዎች ተመሳሳይ አዯጋ ሉያስከትሌ በሚችሌ ክስተት የተጠቁ ቢሆንም እንኳን

ሁለም ትግበራዊ ሂዯቶች ወይም ስትራቴጂዎች በሁለም ቀበላዎች መፇፀም ሊያስፇሌጋቸው ይችሊሌ። በተሇያዩ የስጋት ገፅታዎች

መሠረትነት የተሇያዩ ቀበላዎች ወይም ማኅበረሰብ ክፌልች ስትራቴጂውን ሇማሳካት የተሇያዩ እንቅስቃሴዎችን ሉጠይቁ ይችሊለ።

- የመፇፀሚያ ጊዛ፡ ትግበራዎቹ መቼ እንዯሚካሄደ ያብራራሌ። አንዴ ዓመት የሚወስደ የተወሰኑ ትግበራዎች የሚኖሩ ሲሆን

ይህም በዓመታዊ የ዗ርፌ ሌማት እቅድች ሊይ መጠቀስ አሇበት፤ እንዱሁም አምስት ዓመት የሚወስደ እርምጃዎች በአምስት ዓመት

የ዗ርፌ ሌማት እቅዴ ውስጥ ይቀርባለ። ብዘውን ጊዛ የአጭር ጊዛ ትግበራዎች በይበሌጥ በስጋት ቅነሳ እና ማስወገዴ ሊይ

ያተኩራለ፤ የመካከሇኛ እና የረጅም ጊዛ ትግበራዎች ዯግሞ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖርን ወይም ላሊ ገፅታዎችን

ያካትታለ።

- አጠቃሊይ

የሚያስፇሌጉ

ጊዛያዊ/ግምታዊ

ግብዓቶች/ሃብቶች (ኢኮኖሚያዊ የሆኑና ያሌሆኑ)፡ የእቅዴ

አ዗ጋጆች ከኢኮኖሚያዊ በጀት እና ኢኮኖሚያዊ ያሌሆኑ

(የሰው ኃይሌ፣ በወቅቱ የሚገኙ የተፇጥሮ

ሃብቶች/ንብረቶች፣ የተሇዩ ክህልቶች…) አንፃር ምን ያህሌ

ግብዓቶች/ሃብቶች እንዯሚያስፇሌጉ መገመት

ሉያስፇሌጋቸው ይችሊሌ።

- ጊዛያዊ የግብዓቶች ምንጭና ኃሊፉነቱን የሚወስዯው

አካሌ የስራ ዴርሻ፡ ጥሩ የሚባሌ መሪ እቅዴ በፌሊጎቶች

እና በተሳታፉው አካሌ ከሚከወን ኃሊፉነት አንፃር ጊዛያዊ

የግብዓት/የሃብት ምንጮች

አንዲንዴ ጊዛ የተወሰኑ ምንጮች ኢኮኖሚያዊ ግብዓቶችን

ሊያቀርቡ ይችሊለ፤ ነገር ግን ላልች ዴጋፍችን ሉያቀርቡ

ይችሊለ። የግብዓቶች ምንጭ ተዯርገው የሚታሰቡት፤

- ዓመታዊ የየ዗ርፈ በጀት

- የማኅበረሰብ መዋጮ

- የምርታማነት ሴፌቲ ኔት ፔሮግራም

- የአርብቶ አዯር ማኅበረሰብ ሌማት ፔሮጀክት

- በወረዲ የሚገኝ የመያዴ ፔሮጀክት

- በወረዲ የሚገኝ የተመዴ ፔሮጀክት

- የግብርና እዴገት ፔሮግራም

የግብዓቶችን ምንጭ ማሳየት አሇበት። እያንዲንደ ስትራቴጂ

በወረዲው የ዗ርፌ ጽ/ቤት መመራት ቢኖርበትም፣ የተሇያዩ እንቅስቃሴዎች በሚመሇከታቸው አካሊት (ማኅበረሰብ፣ ባሇዴርሻዎች፣

ላሊ ተዚማጅ የ዗ርፌ ጽ/ቤት…) ሉዯገፈ ወይም ሉፇፀሙ ይችሊለ። ሇእያንዲንደ ተግባራዊ ሂዯት ኃሊፉነት ያሇበት አካሌ የሚገሇጽ

ሲሆን ተጠያቂነትም ሉሻሻሌ ይችሊሌ፡፡

- ጊዛያዊ የግብዓቶች ክፌተት፡ የእቅዴ አ዗ጋጆች በወረዲው ያለትን ግብዓቶች መሠረት በማዴረግ የተወሰኑ ትግበራዎች

የሚያጋጥማቸውን የግብዓት ክፌተት አስቀዴመው ሉገምቱ ይችሊለ።

3.5. ወዯ ላሊ እቅዴ ማካተት፣ ክትትሌ እና ማሻሻያ ማዴረግ

3.5.1. ፅንሰ-ሀሳብ

አዱሶቹ የኢትዮጵያ ፕሉሲዎች እንዯሚያመሇክቱት፣ አዯጋን በተመሇከተ ያሇው አመሇካከት አዯጋን የአስቸኳይ ጊዛ ሌዩ ባሇሙያዎች

የሚጋፇጡት የማይቀር ወይም ቀዴሞ የማይገመት ክስተት አዴርጎ ከመመሌከት ይሌቅ አዯጋን እንዯ ውስብስብ የሌማት ጉዲይ ወዯ መረዲት

ተሇውጧሌ። የሌማት እቅድች አዯጋ ሉያስከትለ ሇሚችለ ክስተቶች ተጋሊጭ መሆንን የግዴ ይቀንሳለ ማሇት አይዯሇም፤ ይሌቁንም

የተጋሊጭነት መንስኤዎችን ሉፇጥሩ ወይም ሉያባብሱ ይችሊለ። ሇዙህም ነው ይህ የማካተት ሂዯት ጠቃሚ የሆነው፤ ማካተት የየ዗ርፈ

የሌማት ዕቅድች እና ፕሉሲዎች የመከሊከሌ፣ ቅነሳ እና ዜግጁነት ጥረቶችን ከግንዚቤ ውስጥ እንዱከቱ ከማስቻለ ባሻገር በህብረተሰብ እና

ማህበረሰቡ ውስጥ የመጣጣም አቅምን ሇመፌጠር ምቹ አካባቢ ይፇጥራሌ፡፡

በዙህ ስነ-዗ዳ የሚገኙ የዕቅዴ ውጤቶች በየ዗ርፈ የሌማት ዕቅዴ ስሌቶች ውስጥ መካተት/መጨመር ሲኖርባቸው በወቅቱ ባለ ተመሳሳይ

ዕቅዴ ስሌቶች ክትትሌ ሉዯረግባቸው ይገባሌ፡፡ ማካተት እና ክትትሌ ማዴረግ ውጤቶች በመዯርዯሪያ የቀሩ ተጨማሪ ሰነድች ሆነው

እንዲይገኙ እጅግ አስፇሊጊ የሆነ ዯረጃ ነው፡፡

3.5.2. ስነ-዗ዳ

3.5.2.1. እቅደን መፃፌ፣ ማስፅዯቅ እና ማሰራጨት

እቅደ በመጀመሪያ በንዴፌ መሌክ ከተ዗ጋጀ በኋሊ፣ የእቅዴ አ዗ገጃጀት ቡዴኑ ወይም

ኃሊፉነት የተሰጠው አካሌ የመጨረሻውን ረቂቅ አ዗ጋጅቶ እቅደን የማስፇፀም

ኃሊፉነት ሇሚጣሌባቸው ባሇዴርሻዎች አስተያየት እንዱሰጡበት ያሰራጫሌ።

እያንዲንደ በአዯጋ ስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ በመኖር እቅደ ሊይ ተሳታፉ የሆነ ሁለ

የእቅደን ብቁነት እና ውጤታማነት ሇመወሰን አስተያየታቸውን መስጠት መቻሌ

አሇባቸው።

እቅደ በጽሁፌ ከተ዗ጋጀና ትክክሇኛነቱ ከተረጋገጠ በኋሊ ሇሚመሇከታቸው ኃሊፉዎች

እንዱፇርሙበትና እንዱያውጁት ይቀርብሊቸዋሌ። እወጃው እቅደ በስፊት እንዱታወቅ

የማዴረግ ሂዯት ነው። እወጃ የተዯረገበት ሰነዴ በይፊ እውቅና የመስጫ እና የስጋት

ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት እቅዴን የማፅዯቂያ መግሇጫ ነው። እያንዲንደ

በእቅደ የተሳተፇ አካሌ መግሇጫው ሊይ መፇረም አሇበት ወይም ቢያንስ በእቅዴ

አ዗ገጃጀቱ ሂዯት ሊይ የተስማሙባቸውን የመጨረሻ ስምምነቶችና የስራ ኃሊፉነቶች

ማሳወቅ አሇበት።

በመጨረሻም፣ እቅደን የማስፇፀም ሚና ሊሊቸው ባሇዴርሻዎች፣ እንዱሁም መርሃ

ግብሮችን ሇማስፇጸም ሇተመረጡ አካሊትና የመጨረሻ ውጤቶችን ማወቅና መገምገም

ሇሚኖርባቸው የማኅበረሰብ ወይም ቀበላዎች ወኪልች ማሰራጨት ግዴ ይሊሌ።

የአፃፃፌ ጥቆማዎች

እቅድችን ሇመፃፌ እነዙህን ቀሊሌ ሕጎች እና

ዯንቦች መከተሌ አንባቢዎች እና

ተጠቃሚዎች በቀሊለ ሂዯቶችን እንዱረደ

ያስችሊቸዋሌ፡

 ቋንቋውን ቀሊሌ እና ግሌፅ ማዴረግ

 የሙያ ተኮር ቃሊት(Jargon) እና

የምህፃረ ቃሊት አጠቃቀምን መቀነስ

 አጭር ዓረፌተ ነገሮችን እና የተሇመዯ

አገሊሇፅን መጠቀም

 ተግባራዊነት ያሇውና በቀሊለ የሚገባ

እቅዴ ሇማ዗ጋጀት በቂ ዜርዜር ማቅረብ

 በመመሪያዎቹ የቀረቡትን ፍርሞችን

መከተሌ

3.5.2.2. ማካተት

የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ የመኖር ስሌት ሂዯትን ወዯላሊ ዕቅዴ ሇማካተት የሚከተለትን ጉዲዮች በአግባቡ መረዲት ያሻሌ፤

ሀ) በርካታ የሙያ ዗ርፍችን የማስተባበር ዗ዳ፡ ሁለም

዗ርፍች እና ባሇዴርሻዎች በአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ

መኖር እቅዴ አ዗ገጃጀት እና አፇፃፀም ሊይ ሉሳተፈ

ይገባሌ። የተሟሊ እና በሁለም የሌማት ስሌት ሊይ

የተካተተ ዕቅዴ እንዱኖር እያንዲንደ የሌማት ዗ርፌ

ስሇነዙህ አተገባበራዊ ሂዯቶች እና የመጨረሻ የትግበራ

ዕቅድች ግንዚቤ ሉኖረው ይገባሌ። የዙህ የተባበረ ጥረት

ዋናው ትኩረት አዲዱስ ፔሮግራሞችን እና የገን዗ብ

ዴጋፍችን ተግባር ሊይ ሇማዋሌ ሳይሆን ያለትን የበጀት

ምንጮች በመጠቀም ይበሌጥ ስጋቶችን የሚያውቅ

የሌማት ስሌት በወረዲ (ቀበላዎች/የህብረተሰብ

ዴርጅቶችን ጨምሮ) እንዱኖር ሇማዴረግ ነው፡፡

ሇ) የሌማት እቅዴ አ዗ገጃጀት በስጋት መዜገብ ሊይ

የተመሠረተ ነው፡ የስጋት መዜገብ የሌማት እቅዴ

አ዗ገጃጀት ሂዯቱ ከአዯጋ ስጋቶች ውጤት ይሌቅ

በመሠረታዊ ምክንያቶቹ ሊይ እንዱያተኩር ያግዚሌ።

ወረዲው የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ

ካሇው፣ የወረዲው የሌማት እቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯት

ፌሊጎቶችን በወረዲ ዯረጃ እንዯሚያቀርብ ዋና ምንጭ

አዴርጎ መቀበሌ አሇበት። በሌማት እቅዴ አ዗ገጃጀት

ሂዯት መሠረት (በጎን የተያያ዗ውን ሳጥን ይመሌከቱ9)፣

ዓመታዊው የእቅዴ አ዗ገጃጀት ከማኅበረሰቡ ጋር

በመመካከር ይጀምራሌ። ከዙህ ሂዯት በተጨማሪ

የወረዲው የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ

የወረዲ የሌማት እቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯት

የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯቱ በዓመታዊ የፊይናንስ እቅዴ አ዗ገጃጀት ሊይ

መሠረት ያዯረገ ነው። ዓመታዊ የእቅዴ አ዗ገጃጀት በቀበላ ዯረጃ

ከማኅበረሰብ ጋር በመመካከር ይጀምራሌ። ከማኅበረሰብ ጋር

የመመካከር ሂዯት ማኅበረሰቡን የተጋፇጡ ችግሮችን ነቅሶ ማውጣት

እና እንዯ አግባቡም የቀዲሚነት ዯረጃ መስጠት ሊይ ያነጣጥራሌ።

ምክክሮቹ በሌማት ወኪልች አማካኝነት ይካሄዲሌ። እነዙህ በቀበላ

ዯረጃ በማኅበረሰቡ አባሊት የቀዲሚነት ዯረጃ የተሰጣቸው ፌሊጎቶች

በማስከተሌም ሇተጨማሪ ማብሊሊት ወዯ ቀበላ ዯረጃ ይተሊሇፊለ።

የቀበላ ኃሊፉዎች በሌማት ወኪልች በመታገዜ ቀዲሚነት

የተሰጣቸውን ፌሊጎቶች ወዯ አንዴ ቅዯም ተከተሊዊ ዜርዜር ስር

ያቀርቧቸዋሌ። የተዋሃዯውን ዜርዜር በማስከተሌም ሇትግበራ ወዯ

ወረዲ ዯረጃ ይመራሌ።

በወረዲ ዯረጃ፣ በፊይናንስ እና ኢኮኖሚ ሌማት ጽ/ቤት ከቀበላ ዯረጃ

ቅዴሚያ የተሰጣቸውን ፌሊጎቶች መሌሶ የማዯራጀት ሥራ ከ዗ርፌ ጋር

የተያያዘ ክሊስተሮችን በመፌጠር ሊይ በመዯበኛነት ያተኩራሌ።

ከዙያም እነዙህ ሇሚመሇከተው የ዗ርፌ ጽ/ቤት ሇተጨማሪ ማሻሻያ

ይተሊሇፊሌ። በመዯበኛነት እነዙያ በተሇያዩ ቀበላዎች የሚታዩት

ቀዲሚነት የተሰጣቸው ፌሊጎቶች ናቸው አሁንም ምሊሽ

የሚሰጣቸው። ስሇዙህም እነዙህ ዗ርፌ ተኮር እቅድች በመንግሥት

ወጪ ፔሮግራም (PEP) እና በመንግሥት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም

(PIP) አማካኝነት ከ዗ርፌ በጀቶች ጋር ይተሳሰራለ። በማኅበረሰቡ

የፌሊጎቶች ቀዲሚነት ዯረጃ መሠረት የፊይናንስ ግብዓቶችን

ሇመመዯብ ጥቅም ሊይ የሚውሌ የሦስት ዓመት ታጣፉ እቅዴ ነው።

በሲቪሌ ሰርቪስ ማሻሻያ ፔሮግራም ስር ከመንግሥት ወጪ አመራር

እና ቁጥጥር ንዐስ ፔሮግራሞች ውስጥ አንደ ሆኖ የተካተተ የእቅዴ

አ዗ገጃጀት ማሻሻያ ነው። የ዗ርፌ እቅድችን ወዯ አንዴ የወረዲ እቅዴ

የማጣመር ሥራ የሚመቻቸው በፊይናንስ እና ኢኮኖሚ ሌማት

ጽ/ቤት ነው። ከሦስት ዓመት እቅደ ሊይ የአንዴ ዓመት እቅዴ ተነጥል

ይወጣሌ፤ ከዙያም የወረዲው ም/ቤት እንዱያፀዴቀው ይሊክሇታሌ።

አስተያየት መስጫ ሥርዓቶች በወረዲው ም/ቤት እና በቀበላ አመራር

እና በማኅበረሰቡ መካከሌ በሚዯረጉ የሩብ ዓመት ስብሰባዎች

አማካኝነት እንዯሚካሄደ ይታሰባሌ። ማንኛውም በእቅደ ሊይ

የሚኖር ቅሬታ በቀበላ ወይም በቀጥታ በወረዲው አማካኝነት

ይታያሌ። ጉሌህ የሆነ ጥርጣሬ ከተከሰተ፣ የወረዲው ም/ቤት ምርመራ

እና ማስተካከያ የሚያዯርግ ቡዴን መሊክ ይጠበቅበታሌ።

እንዯተጨባጭ መነሻ ከግምት መግባት አሇበት፤

ምክንያቱም ከቡዴን ውይይት ባሻገር በየቀበላው ከሚኖር በአማካይ ሇ400 አባወራዎች/እማወራዎች በሚዯረግ ቃሇ-ምሌሌስ እና ከዋና

ዋና የወረዲ መረጃ አቀባዮች ጋር በሚዯረጉ ቃሇ-ምሌሌሶች ሊይ መሠረት በማዴረጉ ነው። እያንዲንደ የቀበላ/የወረዲ ተቋማትም ሆነ

9ከስሌጠና መመሪያ፡የአስሌጣኞች ስሌጠና የተቀናጀ ህብረተሰብ አቀፌ አሳታፉ አቅዴ የተወሰዯ (Extracted from ‘Training Guide for: Training of Trainers on Integrated Community Based

Participatory Planning’)

ላልች ባሇዴርሻዎች (መያድች፣ተመዴ…) የስጋት ፔሮፊይለን እንዯ መነሻ ከተጠቀሙ የጋራ ውጤቶችን ሇማግኘት ሉያቅደ ይችሊለ።

እንዱሁም የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌን መጠቀም፣ የአዯጋ ስጋት መንስኤዎችን የወረዲውን የሌማት እቅዴ የመገንቢያ እቅድች

አካሌ አዴርጎ ማካተት ያስችሊሌ። የወረዲው የ዗ርፍች የሌማት እቅድች በምርታማነት ወይም በላልች የየግሌ መንስኤዎች ሊይ ብቻ

ካተኮሩ፣ የተወሰኑ ትግበራዎች የተጋሊጭነት መንስኤዎችን ከማስወገዴ ይሌቅ ሉያስፊፎቸው ይችሊለ (በምዕራፌ 3.2 የስጋት ትንተና

ሂዯትን ይመሌከቱ)።

ሏ) የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ስትራቴጂዎችን እና

ትግበራዎችን ወዯየ዗ርፍች የሌማት እቅድች ጋር ማዋሃዴ/ማካተት፡

ይህ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ስሌት እቅዴ ሇአዯጋ ስጋት

ማኅበረሰብን መሠረት ሊዯረገ የእቅዴ አ዗ገጃጀት ሂዯት

የሚረደ ጥቆማዎች

ቅነሳ እና ተጣጥሞ መኖር በተ዗ጋጁ የ዗ርፌ መሪ እቅድች ውስጥ

በተተነተኑ የተሇያዩ ስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ዲብሯሌ።

እያንዲንደ ስትራቴጂ ይህንን ዕቅዴ በዓመታዊ የሌማት እቅድችና

ትግበራዎቻቸው ውስጥ የማካተትና የማጣመር ኃሊፉነት በተጣሇበት

ሌዩ የወረዲ የ዗ርፌ ጽ/ቤት ይመራሌ። ምንም እንኳን የ዗ርፌ

ጽ/ቤቶች ትግበራዎቹን ሇማስፇፀም የመጨረሻዎቹ ኃሊፉዎች

ቢሆኑም በውሳኔ አሰጣጡ እና በአፇፃፀሙ ሂዯት ሊይ ማኅበረሰቡን

ሇመሇያነት፣ የማኅበረሰቡን ቀዲሚ ፌሊጎቶች የመምረጫ

዗ዳ አስፇሊጊ ሉሆን ይገባሌ፤ ምክንያቱም በወረዲ ዯረጃ

የሚገኝ አባሌ ቅዴሚያ የሚሰጣቸውን ፌሊጎቶች እና

ተከታይ እርምጃዎችን ሇመሇየት አግባብነት የላሇው የግሌ

መስፇርቶችን ሉጠቀም ይችሊሌ ተብል ይገመታሌ።

የወረዲ ም/ቤት ቀዲሚነት በተሰጣቸው ፌሊጎቶች መሠረት

እቅደን ሇመከታተሌ በቀበላ ዯረጃዎች አስተያየት መስጫ

ስብሰባዎችን ሉያካሂዴ ይገባሌ፡፡ እነዙህ ተሳትፎዊ

የመመካከሪያ መዴረኮች በእቅዴ አ዗ገጃጀት ጊዛ ውስጥ

ይካሄዲለ።

እና ላልች ባሇዴርሻዎችን ማሳተፌ አሇባቸው። ከዙህ በተጨማሪ

በወረዲው የሚገኙ ላልች ባሇዴርሻ አካሊት የሚመሇከታቸውን የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ፔሮግራሞች ሇይተው በሚያመጡበት ጊዛ የወረዲውን

የአዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ እንዯመነሻ መሠረት እንዱጠቀሙና በዙህ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር የጋራ እቅዴ ሊይ ሁሇቱም

(ወረዲው እና ባሇዴርሻዎቹ) ሇተመሳሳይ ውጤቶች የበኩሊቸውን ሇማዴረግ እንዱተባበሩ ሉበረታቱ ይገባሌ፡፡

3.5.2.3. ክትትሌ

የትግበራ እቅድቹ ወዯ የ዗ርፌ የሌማት እቅድች እንዱዋሃደ ከተዯረገ በኋሊ፣ ውጤቶቹ በ዗ርፈ የሌማት ማስተግበሪያ ዗ዳ ክትትሌ

ይዯረግባቸዋሌ። ይህም በወረዲው ም/ቤት እና በቀበላ አመራሮች እና በማኅበረሰቡ መካከሌ በሚካሄዴ የሩብ ዓመት ስብሰባዎች

አማካኝነት ይካሄዲሌ። በበጀት ዓመቱ መጀመሪያ ወረዲው ‚የክትትሌ፣ የማካተት እና የእቅዴ አ዗ገጃጀት‛ መግሇጫዎችን ይጠቀማሌ።

የአዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት ጽ/ቤት [የወረዲ የአዯጋ ስጋት አመራር ም/ቤትን አዱስ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ፕሉሲ ያረቅቃሌ] ይህን

አካባቢያዊ ክፌተት ሇመሙሊት እና ሇወረዲው አስተዲዯር ሇመጠቆም ከእያንዲንደ የ዗ርፌ ጽ/ቤት ጋር በመተባበር ይሰራሌ። በዙህ

ክትትሌ መሠረትም የተቀሰመው ትምህርት ይዲብራሌ፣ እንዱሁም የማዋሃደ ሥራም በየ዗ርፈ መዲበር አሇበት።

የትግበራ እቅደ ሇእያንዲንደ ስትራቴጂ ተጠሪ የሚሆን የ዗ርፌ ፅ/ቤት ይመዴባሌ/ያቋቁማሌ። የ዗ርፌ ጽ/ቤቱ ያንን ስትራቴጂ የማስፇፀም

እና በየሩብ ዓመቱ ስብሰባዎች ሊይ ስሇስትራቴጂዎቹ እዴገትና ሂዯት አስተያየት ተሰጥቶ የተወሰኑትን ትግበራዎች ውጤቶች የመከታተሌ

ኃሊፉነት ሉጣሌበት ይገባሌ።

3.5.2.4. ወቅታዊ ማሻሻያ

የዙህ የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ሇአንዴ ዓመት ብቻ ፀንቶ የሚቆይ አይሆንም፤ የስጋት ትንተና ሂዯቱ መንስኤዎች በፌጥነት ስሇማይሇዋወጡ

እንዲሇ ይቀጥሊሌ፤ ስሇዙህም ተነቅሰው የወጡት ስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ሇተወሰነ ጊዛ የፀኑ ሆነው ይቆያለ። የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ

ወቅቱን ጠብቆ ሲሻሻሌ፣ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር እቅደም መሻሻሌ ይገባዋሌ።

አባሪዎች

I. የቃሊት መፌቻ

የሚከተለት ቃሊት በሰነደ ውስጥ በተዯጋጋሚ አገሌግልት ሊይ ይውሊለ፡፡ የቃሊቱ ፌቺ አንባቢዎች ከስጋት ቅነሳ እና የአየር ንብረት ሇውጥ

ተጣጥሞሽ ዕቅዴ ጋር ግንኙነት ያሊቸው የአዯጋ ስጋት አመራር መርሆዎች ሊይ የጋራ አረዲዴ እና አጠቃቀም እንዱኖራቸው ያግዚሌ፡፡

ቀጣዩ የቃሊት መፌቻ ከተባበሩት መንግሥታት የአዯጋ ቅነሳ ዓሇማቀፌ ዕቅዴ ሰነዴ የተወሰዯ ነው፡፡

ተጣጥሞ መኖር/ተጣጥሞሽ : ሇሚታዩና ሇሚገመቱ የአየር ንብረት ሇውጥ አምጪ መንስኤዎች ወይም ሇተፅዕኖዎቻቸው ምሊሽ ከመስጠት ረገዴ የጉዲትን

መጠን የሚያሇዜብ ወይም የተጠቃሚነት አጋጣሚዎችን የሚፇጥር የተፇጥሯዊ ወይም የሰብዓዊ ሥርዓቶች መቋቋሚያና ማስተካከያ ሂዯት ነው።

ማብራሪያ፡ ይህ ትርጓሜ የአየር ንብረት ሇውጥ አሳሳቢ ሁኔታዎችን የሚመሇከት ሲሆን ምንጩም የተባበሩት መንግሥታት የአየር ንብረት ሇውጥ

ስምምነት ማዕቀፌ ሴክረተሪያት ነው። ተጣጥሞ የመኖር ሰፊ ያሇው ፅንሰ-ሀሳብም ከአየር ንብረት ጋር ግንኙነት በላሊቸው የአፇር መሸርሸር

ወይም የመሬት መስጠም ሇመሳሰለት መንስኤዎችም ተፇፃሚነት አሇው። ተጣጥሞ መኖር እራሱን በቻሇ መንገዴ፣ ሇምሳላ በገበያ ሇውጦች

አማካኝነት፣ ወይም ዓሇማቀፌ ተጣጥሞ የመኖር ፕሉሲዎች እና እቅድች ውጤት በመሆን ሉመጣ ይችሊሌ። ብዘዎቹ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ

እርምጃዎች ሇተሻሇ ተጣጥሞ የመኖር ስሌት ሂዯት በቀጥታ አስተዋፅዖ ሉኖራቸው ይችሊሌ።

አቅም፡ ህብረተሰቡ፣ ማህበረሰቡ ወይም ዴርጅቶች ውስጥ ሇ ጥንካሬ፣ ባህርይ እና ሃብት ጥምረት ሲሆን ስምምነት የተዯረሰባቸውን ግቦች

ሇማሳካት ጥቅም ሊይ ሉውሌ ይችሊሌ፡፡

አስተያያት፡ አቅም ሲባሌ መሰረተ ሌማት እና ላልች አቅርቦቶችን፣ ተቋማትን፣ የማህበረሰቡ የመቋቋም ችልታን፣ እንዱሁም

ዕውቀት፣ ችልታዎች እና የጋራ ባህርይ የሆኑ ህብረተሰባዊ ግንኙነቶች፣ አመራር እና አስተዲዯር የመሳሰለትን ያጠቃሌሊሌ፡፡

አቅም ግንባት፡ ሰዎች፣ ዴርጅቶች እና ህብረተሰቡ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ግቦችን ሇማሳክት ዕውቀትን፣ ችልታን፣ ዗ዳን እና ተቋማትን

በማሻሻሌ ጭምር ስርዓት ባሇው ሁኔታ አቅማቸውን የሚያነቃቁበት እና የሚያሳዴጉበት ሂዯት ነው፡፡

የአየር ንብረት ሇውጥ፡

(ሀ) በየበይነ መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ ጉባኤ የአየር ንብረት ሇውጥን እንዱህ ይተረጉማሌ፡ ‚በአየር ንብረቶች/በባህሪያት የአማካይ መጠን

ተሇዋዋጭነት አማካኝነት መታየት የሚችሌና ሇተራ዗መ ጊዛ፣ በዋናነትም ሇአስርተ ዓመታት ወይም ከዙያ በሊይ የሚ዗ሌቅ የአየር ንብረት ሁኔታ ሇውጥ።

የአየር ንብረት ሇውጥ በተፇጥሯዊ የውስጥ ሂዯቶች ወይም ውጫዊ ኃይልች፣ ወይም በሰው ሌጅ ተፅዕኖዎች ሳቢያ በከባቢ አየር ንብረት ሇውጦች ወይም

በተዚባ የመሬት አጠቃቀም ምክንያት የሚመጣ ሉሆን ይችሊሌ።‛ የአይፑሲሲ ትርጓሜ ‚በተፇጥሯዊ ምክንያቶች ወይም በሰብዓዊ ዴርጊቶች የሚመጣ

ሇአስርተ ዓመታት ወይም ከዙያ በሊይ የሚ዗ሌቅ በአየር ንብረት ሊይ የሚከሰት ሇውጥ‛ ተብል በላሊ መሌኩ ሉገሇፅ ይችሊሌ።

(ሇ) በተባበሩት መንግሥታት የአየር ንብረት ሇውጥ ስምምነት ማዕቀፌ የአየር ንብረት ሇውጥ ‚የዓሇምን ከባቢ አየር ጥምረት የሚሇውጥና ከተፇጥሯዊው

የአየር ንብረት ተሇዋዋጭነት ባሻገር ተነፃፃሪነት ባሊቸው ጊዛያትም የታየ በቀጥታም ሆነ በተ዗ዋዋሪ ከሰው ሌጆች እንቅስቃሴ የሚመነጭ በአየር ንብረት ሊይ

የሚመጣ ሇውጥ‛ እንዯሆነ ተገሌጿሌ።

የመጠባበቂያ ዕቅዴ፡ የተወሰኑ ሉከሰቱ የሚችለ ኩነቶች ወይም እያዯጉ የመጡ ማህበረሰቡን ወይም አካባቢውን የሚያሰጉ ሁኔታዎች

የሚተነተኑበት እና አስቀዴሞ ወቅቱን የጠበቀ፣ ውጤታማ እና ተገቢ ምሊሽ ሇኩነቶቹ ወይም ሇሁኔታዎቹ መስጠት የሚያስችሌ አዯረጃጀት

የሚመሰረትበት የአመራር ሂዯት ነው፡፡

የመቋቋም አቅም፡ ሰዎች፣ ዴርጅቶች እና መዋቅሮች ያሊቸውን ችልታ እና ሃብት በመጠቀም አስከፉ ሁኔታዎችን፣ ዴንገተኛ ክስተቶችን ወይም

አዯጋዎችን የሚቋቋሙበት እና የሚከሊከለበት አቅም፡፡

አዯጋ፡ የማኅበረሰቡን ወይም የህብረተሰቡን የተፇጥሮና ሰው ሰራሽ ግብዓቶች ተጠቅሞ የመቋቋም ችልታን በሚጥስ መሌኩ የተንሰራፊ

ሰብዓዊ፣ ቁሳዊ፣ ኢኮኖሚያዊ ወይም ከባቢያዊ እሌቂትና ጉዲቶች በማስከተሌ የዕሇት ተዕሇት ማኅበራዊ ህይወትን የሚያውክ ክስተት መጠሪያ

ነው፡፡

አዯጋዎች ብዘውን ጊዛ አዯጋ ሉያስከትለ ሇሚችለ ክስተቶች ተጠቂ የመሆን እዴሌ፤ ተጨባጭ የሆኑ የተጋሊጭነት ሁኔታዎች፤ እንዱሁም ሉከሰቱ

የመቻሌ እዴሌ ያሊቸውን አለታዊ ተፅዕኖዎች ሇመቀነስ ወይም ሇመቋቋም በቂ አቅም ወይም እርምጃዎች ያሇመኖር ሁኔታ ዴምር ውጤቶች እንዯሆኑ

ተዯርገው ይገሇፃለ። የአዯጋ ተፅዕኖዎች የህይወት መጥፊትን፣ የአካሌ ጉዲትን፣ በሽታዎችን እና ከንብረት ጉዲት፣ ከሀብት ውዴመት፣ ከአገሌግልት መቋረጥ፣

ከማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ቀውስ እና ከከባቢያዊ ጉዲት ጋር ተዯምሮ በሰው ሌጅ አካሊዊ፣ አእምሯዊ እና ማህበራዊ ዯህንነት ሊይ አለታዊ ተፅዕኖ

የሚያስከትለ ላልች ተፅዕኖዎችን ያካትታለ።

የአዯጋ ስጋት፡ ወዯፉት በተወሰነ ጊዛ ውስጥ በተወሰነ ማህበረሰብ ሊይ ወይም ህብረተሰብ ውስጥ ሉከሰቱ የሚችለ በህይወት፣ በጤና፣

በመተዲዯሪያ፣ በንብረት እና ላልች አገሌግልቶች ሊይ ጉዲት ሉያዯርሱ የሚችለ የአዯጋ ኪሳራዎች፡፡

የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት፡ አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን አስከፉ ተፅዕኖ እና የአዯጋን የመከሰት እዴሌ ሇመቀነስ ሲባሌ ስትራቴጂዎችን፣

ፕሉሲዎችን እና የተሻሻለ የመቋቋም አቅሞችን ተፇፃሚ ሇማዴረግ አስተዲዯራዊ መመሪያዎችን፣ ዴርጅቶችን፣ እንዱሁም የትግበራ ክህልቶችን እና

አቅሞችን የመጠቀም ስሌታዊ ሂዯት ነው፡፡

ይህ ቃሌ የተሇዩ የአዯጋ ስጋት ጉዲዮችን ሇመሸፇን ይበሌጥ ጥቅሌ ከሆነው ‚የስጋት አመራር ስሌት‛ ቃሌ የተመ዗዗ ነው። የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት

በማስወገዴ፣ በቅነሳ እና በዜግጁነት እንቅስቃሴዎች እና እርምጃዎች አማካኝነት አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን አስከፉ ውጤት የማስወገዴ፣

የመቀነስ ወይም አቅጣጫ የማስቀየር ዓሊማ አሇው።

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ፡ በተቀናጀ ስነ-዗ዳ አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ምክንያቶችን በመተንተን እና በመከሊከሌ የአዯጋ ስጋት የሚቀነስበት ጽንሰ

ሃሳብ እና አሰራር ሲሆን አዯጋ የሚያመጡ ክስተቶችን የመፇጠር ዕዴሊቸውን በመቀነስ፤ የሰዎች እና ንብረትን ተጋሊጭነት በመቀነስ፤ መሬትን

እና አካባቢን በአግባቡ በማስተዲዯር፤ እና ሇአስቸጋሪ ክስተቶች ዜግጁነትን በማሻሻሌ ጭምር ሉከናወን ይችሊሌ፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ፡ በባሇስሌጣናት፣ የስራ ዗ርፌ፣ ዴርጅት ወይም ተቋም የሚ዗ጋጅ የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ የሚያስችለ ግቦችን እና

ዜርዜር ዓሊማዎች እንዱሁም ዓሊማዎቹን ሇማሳካት የሚያገሇግለ ዴርጊቶችን የሚያስቀምጥ ሰነዴ ነው፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅድች በህዮጎ ማዕቀፌ (Hyogo Framework) መመራት እና ከአስፇሊጊዎቹ የሌማት ዕቅድች፣ የሃብት ምዯባዎች እና

የፔሮግራም ዴርጊቶች አንጻር መፇተሽ እና መ዗ጋጀት አሇባቸው፡፡

ቅዴመ ማሰጠንቀቂያ ስሌት፡ የአዯጋ ስጋት ሊሇባቸው ግሇሰቦች፣ ህብረተሰቡ እና ዴርጅቶች እንዱ዗ጋጁ እና በተገቢው ሁኔታ ምሊሽ እንዱሰጡ

እዱሁም በቂ ጊዛ ኖሯቸው ሉዯርስ የሚችሇውን ጉዲት ወይም ኪሳራ እንዱቀንሱ ሇማስቻሌ ጊዛውን የጠበቀ እና ትርጉም ያሇው

የማስጠንቀቂያ መረጃ ሇማዴረስ እና ሇማሰራጨት የሚያስፇሌገው የአቅም ቅንጅት ነው፡፡

የአካባቢያዊ ሁኔታ ማሽቆሌቆሌ፡ የስነ ምህዲሩ ማኅበራዊ እና ተፇጥሯዊ መስተጋብር ዓሊማዎችን እና ፌሊጎቶችን የማሟሊት አቅሙ መቀነስ።

የአውሮ አፌሊሽ (ግሪንሀውስ) ጋዝች፡ በምዴር ውጫዊ ገፅታና በከባቢው አየር እና በዯመናዎች የሚረጩ የትነት ጨረሮችን የሚሰበስቡ እና

ጨረር የሚያመነጩ በተፇጥሯዊ እና በሰው ሰራሽ ተጽዕኖዎች የተፇጠሩ የከባቢ አየሩን ጋዜነት ባሊቸው አሃድች ሇመበከሌ የሚዲርጉ ጋዝች፡፡

ይህ የበይነ መንግስታት የአየር ንብረት ሇውጥ ጉባኤ ትርጓሜ ነው። ዋናዎቹ አውሮ አፌሊሽ ጋዝች የውሃ ትነት፣ ካርቦን ዲይኦክሳይዴ፣ ኒትሪየስ

ኦክሳይዴ፣ ሜትሄን እና ኦዝን ናቸው።

የአዯጋ ክስተቶች፡ የህይወት መጥፊት፣ የአካሌ ጉዲት ወይም ላሊ የጤና እክሌ፣ የንብረት ጉዲት፣ መተዲዯሪያ ገቢ እና አገሌግልቶች ማጣት፣

ማኅበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ቀውስ ወይም አካባቢያዊ ጉዲት ሉያስከትሌ የሚችሌ አዯገኛ ክስተት፣ ንጥረ ነገር፣ የሰው ሌጅ ዴርጊት ወይም

ሁኔታን ያካትታሌ፡፡

የመሬት አጠቃቀም እቅዴ፡ የረጅም ጊዛ ኢኮኖሚያዊ ማኅበራዊ እና አካባቢያዊ ዓሊማዎችን እና በተሇያዩ ማኅበረሰቦች እና በሚሇከታቸው

ቡዴኖች ሊይ የሚኖሩ ተፅዕኖዎችን ከግምት ማስገባትን ጨምሮ የመንግሥት አካሊት የተሇያዩ የመሬት አጠቃቀም አማራጮችን ሇመሇየት፣

ሇመገምገም እና ሇመወሰን የሚወስደት የእርምጃ ሂዯት፣ እና ሌማዲዊ ወይም ተቀባይነት ያሇው አጠቃቀምን የሚገሌፁ እቅድችን የማ዗ጋጀት

እና ይፊ የማዴረግ ሂዯት ነው።

ቅነሳ፡ አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶችን እና የአዯጋዎችን መጥፍ ተጽዕኖ መቀነስ ወይም መገዯብ፡፡

ቅዴመ ዜግጅት/ዜግጁነት፡ መንግስታት፣ የሙያዊ ምሊሽ እና ማቋቋም ዴርጅቶች፣ ህብረተሰቡ እና ግሇሰቦች ሉከሰቱ የሚችለ አስጊ የሆኑ

ወይም የተከሰቱ አስከፉ ኩነቶች ወይም ሁኔታዎች በብቃት ሇመገመት፣ ምሊሽ ሇመስጠት እና ሇማገገም የሚያዲብሩት ዕውቀት እና ችልታ

ነው፡፡

መካሊከሌ፡ የክስተቶች እና ተያያዥ አዯጋዎች መጥፍ ተጽዕኖ ወዱያውኑ መወገዴ፡፡

ሕዜባዊ ግንዚቤ፡ የአዯጋ ስጋቶችን፣ አዯጋዎቹን ስሊስከተሎቸው ጉዲቶች እና መንስኤዎቻቸው፣ ተጠቂነትን እና ተጋሊጭነትን ሇመቀነስ በግሌም

ሆነ በህብረት ሉወሰዴ የሚችሇውን እርምጃ በሚመሇከት ያሇው የጋራ እውቀት መጠን።

አይበገሬነት/የመቋቋም አቅም፡ ሇአዯጋ የተጋሇጠ ስርዓት፣ ህብረተሰብ ወይም ማህበረሰብ ጊዛውን በጠበቀ እና በተሳካ ሁኔታ ሇመቋቋም፣

ሇመቀበሌ፣ ሇመቻሌ እና ከአዯጋው ሇማገገም የሚፇጠር አቅም ሲሆን ጠቃሚ መሰረታዊ መዋቅሮች እና ስራዎች እንዱቀጥለ እና እንዯነበሩ

እንዱመሇሱ ማዴረግን ይጨምራሌ፡፡

ምሊሽ፡ በአዯጋ ጊዛ ወይም ሌክ አዯጋው ከተከሰተ በኋሊ ህይወት ሇማዲን፣ የጤና ጉዲትን ሇመቀነስ፣ የህዜብ ዯህንነትን ሇማረጋገጥ እና

የተጎጂዎችን መሰረታዊ የኑሮ ፌሊጎቶች ሇማሟሊት የሚሰጥ አስቸኳይ አገሌግልት እና ህዜባዊ ዴጋፌ ነው፡፡

ስጋት፡ የአንዴ የአዯጋ አምጪ ክስተት እና የአለታዊ ውጤቶቹ ጥምረት የመከሰት እዴሌ ነው።

የስጋት ትነተና፡ ሉፇጠሩ የሚችለ ክስተቶችን በመመ዗ን እና ያሇውን የተጋሊጭነት ሁኔታ በመሇካት ህዜበ፣ ንብረት፣ መሰረተ ሌማት፣

መተዲዯሪያ እና አካባቢ ሊይ ሉዯርስ የሚችሇውን የአዯጋ ስጋት አቅም እና መጠን ሇመሇካት የሚያስችሌ ስነ-዗ዳ ነው፡፡

዗ሊቂ ሌማት፡ የመጪው ትውሌዴ የራሱን ፌሊጎቶች የማሟሊት አቅም በማይጎዲ መሌኩ የአሁኑን ትውሌዴ ፌሊጎቶች የሚያሟሊ ዗ሊቂነት

ያሇው የማያቋርጥ የሌማት ሂዯት ነው።

ተጋሊጭነት፡ አንዴን ህብረተሰብ፣ ስርዓት ወይም ንብረት ሇአዯጋ ክስተት ወይም ጉዲቶች ተጋሊጭ የሚያዯርገው ባህሪ እና ሁኔታ፡፡

የሚከተለት ቃሊት ወይም አገሊሇፆች ከሊይ የተ዗ረ዗ሩትን የሚዯግፈ ናቸው10፡፡

የአየር ንብረት ተሇዋዋጭነት፡ በአውሮ አፌሊሽ ጋዜ ምንጨታዎች የማይከሰቱና በአንዴም ሆነ በላሊ አቅጣጫ የረጅም ጊዛ ባህሪይ የማያሳዩ

ተፇጥሯዊ የአየር ንብረት መሇዋወጦች (ሇምሳላ - በአንዲንዴ ዓመታት ከፌተኛ እንዱሁም በላልች ዓመታት ዜቅተኛ የዜናብ መጠን መኖር)።

ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር፡ በአየር ንብረት ሊይ የሚታይ መሇዋወጥን አስቀዴሞ በመገመት ወይም ምሊሽ ሇመስጠት በሕዜብ

እና በተቋማት የሚወሰዴ የመፌትሄ እርምጃ ነው። ይህም በሚያዯርጉት ዴርጊት እና/ወይም ዴርጊቱን በሚፇፅሙበት ሁኔታ ሊይ የሚኖሩ

ሇውጦችን ያጠቃሌሊሌ።

ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር፡ የሚከተለት አረዲድች ሉኖሩት ይችሊሌ፤ (ሀ) በአማካይ የሙቀት መጠን፣ በባህር ወሇሌ እና

ትነት ሊይ ከሚከሰት አዜጋሚ ሇውጥ ጋር መጣጣም፤ እና (ሇ) በጊዛ ሂዯት ሇውጥ ምዜገባ ያሌተዯረገባቸውን ጨምሮ ከተዯጋጋሚ፣ ከአስከፉ

እና ካሌተጠበቁ አዯገኛ የአየር ሁኔታ ክስተቶች ጋር ተያያዥነት ያሊቸውን ስጋቶች መቀነስ እና መቆጣጠር፡፡ (የተባበሩት መንግስታት ዓሇም

አቀፌ የአዯጋ ስጋት ዕቅዴ፣ 2011 - ዓሇም አቀፌ የትንተና ሪፕርት)።

ተጣጥሞ የመኖር አቅም፡ በአየር ንብረት ሇውጥ የሚከሰቱ ጉዲቶች እንዱቀንሱ እና በሇውጡ ሉገኙ የሚችለ ጥቅሞች እንዱጨምሩ ሇማዴረግ

በሇውጥ ሂዯት ውስጥ ያለ የግሇሰቦች፣ ህብረተሰብ እና የማህበረሰቡ አቅም ነው፡፡ ስሇዙህም ተጣጥሞ የመኖር አቅም ከ዗ርፇ ብዘ የአየር

ንብረት ተያያዥ ሇውጦች አንፃር አይበገሬነትን ያጠናክራሌ፣ እንዱሁም ተጋሊጭነትን ይቀንሳሌ። በቀሊሌ አገሊሇጽ፡

የአንዴ ሥርዓት (ሰብዓዊ ወይም ተፇጥሯዊ) የአየር ንብረት ሇውጥን (የአየር ንብረት ተሇዋዋጭነት እና የመጠን ሌዩነትን) ተከትል አብሮ

የመሇወጥ፣ ተጨባጭ ጉዲቶችን የማሇ዗ብ፣ አጋጣሚዎችን ወዯመሌካም ዕዴሌ በመሇወጥ የመጠቀም፣ ወይም ከውጤቶቹ ጋር ተጣጥሞ

የመኖር ችልታ ነው።

ሇአየር ንብረት ተስማሚ የሆነ ሌማት፡ ሉከሰቱ የሚችለ እና የተተነበዩ የአየር ንብረት ሇውጥ አምጪ ክስተቶችን እና ውጤታቸውን ከግምት

ያስገባ፣ እንዱሁም እነዙህ ሇውጦች ቢኖሩም በጊዛ ሂዯት ዗ሊቂነት ያሇው ሌማት ማስመዜገብ የሚያስችሌ የሌማት እንቅስቃሴ ነው።

10 የባህር ዲር የስሌጠና ማተርያሌ (CCRA/ Bahir Dar training materials (2011)

ተቃርኖ፡ በአየር ንብረት ሇውጥ ወይም በላልች ጫናዎች ተጋሊጭነት የሚጨምሩ እርምጃዎች መጠሪያ ነው። ይህም የአየር ንብረት

ተሇዋዋጭነት እና የረጅም ጊዛ የአየር ንብረት ሇውጥን አስከፉ ገጽታዎች በመ዗ንጋት የሌማት ሂዯት ወይም የኢንቨስትመንት አማራጭን

ሇመተግበር የሚያስችለ ውሳኔዎችን መወሰንን ያካትታሌ (በርተን፣ 1998)፡፡

II. ዋቢ መጻህፌት

የሚከተለት ዋቢ መጻህፌተ እነዙህን መመሪያዎች ሇማ዗ጋጀት ጥቅም ሊይ ውሇዋሌ።

II. ሀ. የስጋት ቅነሳ እና ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖርን የሚመሇከቱ አጠቃሊይ ሥነ-ፅሁፍች

1. በአዯጋ ስጋት አመራር ጥቅም ሊይ የሚውለ ቃሊት (Terminology on Disaster Risk Management) UNISDR 200

2. በአፌሪካ የአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነት ጥምረት ህትመቶች (ACCRA Publications,

http://community.eldis.org/.59d669a8/publications.html)

3. የአየር ንብረት ሇውጥ ምንጭ መመርያ (Climate Change Resource Guide, http://www.eldis.org/climatechange)

4. ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር (Climate Change Adaptation, http://www.eldis.org/go/topics/resource-

guides/climate-change/climate-change-adaptation)

5. የአዯጋ ስጋት ቅነሳን ሇማካተት የሚውሌ የመርጃ መሳሪያ፡ ሇሌማት ሇማስተባበርና መከሊከሌ ማህበር መመርያ (Tools for

Mainstreaming Disaster Risk Reduction: Guidance Notes for Development Organizations, Proventium

Consortium, Ethiopia, 2007

6. ህብረተሰቡን ያቀፇ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ የስሌጠና ማንዋሌ (Community-based Disaster risk Reduction/WASH, Training

manual, Zambia, December 2010

7. ህብረተሰቡን ያቀፇ ተጣጥሞ የመኖር መመሪያ ኬር (Community-Based Adaptation Toolkit, CARE, July 2010

8. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ በዴርቅ ሂዯት አመራር፡ የእርስበርስ መማማርያ (Disaster Risk Reduction in Drought Cycle

Management: A Learning Companion, Oxfam). ማህበረሰብ አቀፌ

9. የአዯጋ ስጋት ቀነሳ ና የአየር ሇውጥ ተጣጥሞ የመኖር ምንጮች (Disaster Risk Reduction and Climate Change Adaptation

Resources, OXFAM

10. ህብረተሰቡን ያቀፇ የአዯጋ ስጋት አመራር፡ የመስክ ሰራተኞች መመሪያ (Community-based Disaster risk Management, Field

practitioners’ handbook) ADPC 2004.

11. ቃሌን በተግባር ስሇመግሇፅ፡የህጎ የዴርጊት ማቀፌ 2005-2015፡ ሇመተግበር የሚያስችሌ መመሪያ ሇአዯጋ ስጋት አይበገሬ አገርና ማኅበረሰብን ስሇመገንባት

(Words Into Action: A Guide for Implementing the Hyogo Framework, Hyogo Framework for Action 2005-2015:

Building the resilience of nations and communities to disasters, United Nations)

12. የሃዮጎን የዴርጊት ማዕቀፌ 2005-2015 ሇመተግበር የሚያስችሌ መመሪያ ሇአዯጋ ስጋት አይበገሬ አገርና ማኅበረሰብን ስሇመገንባት፣

በዓሇማቀፈ የአዯጋ ስጋት ጉባኤ (ጉባኤ 206/6) ከቀረበው ሪፕርት የተቀነጨበ፤ ተመዴ፤(Hyogo Framework for Action 2005-

2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, Extract from the final report of the

World Conference on Disaster Reduction (A/CONF.206/6), United Nations

13. አሳታፉ የአቅምና ተጋሊጭነት ትንተና፡የመስክ ሰራተኞች መመሪያ (Participatory Capacity & Vulnerability Analysis, A

Practitioner’s Guide, OXFAM, ,2010

14. አሳታፉ የአቅምና ተጋሊጭነት ትንተና፡ስሌጠና መመሪያ፣ ( Participatory Capacity and Vulnerability Analysis, Training

Pack, Edward Turvill and Honorio B. De Dios, OFXAM GB, 2009)

15. ስርአተ ፆታና የአዯጋ ስጋት ቅነሳ፡የስሌጠና መመሪያ፣ (Gender and Disaster Risk Reduction: A training pack, Maria

Caterina Ciampi, Fiona Gell, Lou Lasap, and Edward Turvill, OXFAM 2011).

16. የአየር ንብረት ሇውጥና የአዯጋ ስጋት ቅነሳ፡አጭር ማስታወሻ (Climate Change and Disaster risk Reduction, Briefing Note

01, UN ISDR, 2008

17. የአዯጋ ስጋት በመቀነስ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር፡የአገሮች ሌምዴናተሞክሮዎች፡አጭር ማስታወሻ (Adaptation

to Climate Change by Reducing Disaster Risk: Country Practices and Lessons, Briefing Note 02, UN ISDR,

2008).

18. ውጤታማ የአዯጋ ስጋትን በመቀነስ ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመፌጠር አቅምን ማጠናከር፣ አጭር ማስታወሻ (

Strengthening climate change adaptation through effective disaster risk reduction, Briefing Note 03, UN ISDR,

2008)

19. በአፌሪካ በአየር ንብረት ሇውጥ አይበገሬነትን ሇመፌጠር ሉወሰዴ የሚገባ የመፌትሄ ሃሳብ፣አጭር ማስታወሻ (Effective measures

to build resilience in Africa to adapt to climate change, Briefing Note 04, UN ISDR, 2008

20. የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌቶች ትንተና (Disaster Risk Management Systems Analysis) ሮም፣ የምግብ እና ግብርና ዴርጅት (FAO) 2008

21. ህብረተሰቡን ያቀፇ የአዯጋ ስጋት አመራር፡ የመስክ ሰራተኞች መመሪያ (Community-based Disaster risk Management, Field

practitioners’ handbook) ADPC 2004.

22. የአዯጋ ስጋት ቀነሳ ሇመካተት የሚረዲ መምርያ፡በሌማት ዗ርፌ ሇሚሰሩ ዴርጅቶች (Tools for Mainstreaming Disaster Risk

Reduction: Guidance Notes for Development Organizations, Charlotte Benson and John Twigg with Tiziana

Rossetto, JANUARY 2007, Provention consortium

23. የዴርቅ ስጋት አመራር ማካተት የተባበሩት መንግስታት የሌማት ፏሮግራም(Mainstreaming Drought Risk Management,

UNDP 2011)

24. ማህበረሰብ ተኮር የአዯጋ ስጋት አመራር (Disaster Risk Management for communities, ACF INTERNATIONAL,

POLICY DOCUMENT

25. በሌማት ዕቅድች ውስጥ የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞን ማካተት፣ በ዗ርፈ ሇተሰማሩ አካሊት የተ዗ጋጀ መመሪያ፣ የተባበሩት መንግስታት

የሌማትፔሮጀክት(MainstreamingClimateChangeadaptationintodevelopmenplanning:aguideforpractitioners,UNEP-UNDP,2011

II. ሇ. ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ መኖርን የሚመሇከቱ በኢትዮጵያ ሊይ ያተኮሩ ስነ-ፅሁፍች

1. ህብረተሰቡን አቀፌ የአዯጋ ስጋትና ከአየርንብረት ሇውጥ ተጣጥሞ መኖር እቅዴ ባህርዲር ዩኒቨርስቲ ክጅም ዩኒቨርስቲ በመተባበር

(Community based Disaster risk Reduction and Climate Change Adaptation Planning, Bahar Dar University in

collaboration with University of Jaume I

2. በአየር ንብረት ሇውጥ ብሔራዊ የተጣጥሞ የዴርጊት ፔሮግራም፣ የውሃ ሃብት ሚኒስቴር፣ የሜትሮልጂ ኤጀንሲና ዩ ኤን ዱ ፑ፣

ኢትዮጵያ፣ 2007(Climate change national adaptation programme of action (NAPA) of Ethiopia, Ministry of Water

Resources, National Meteorology Agency and UNDP, Ethiopia, 2007)

3. በሶማላ ክሌሊዊ መንግስት ሃርሽን ወረዲ የተ዗ጋጀ የአቅም ግንባታ ሪፕርት፣ አሳታፉ የተጋሊጭነትና የአቅም ትንተና በተሇይም

በአርብቶ አዯሩ ማኅበረሰብ የምግብ ዋስትናን ሇማረጋገጥና ስጋትን ሇመቋቋም፣ ሏምላ 2010 (Participatory Vulnerability and

Capacity Analysis: Programming against Hazards to Pastoralist Food Security and Livelihoods Harshin Woreda,

Somali Regional State, Ethiopia Capacity Building Outcome Report July 2010)

4. የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞ መኖር የኢትዮጵያፔሮግራም(Ethiopia’s Program of Adaptation to Climate Change, EPA,

2011

5. በአዯጋ ስጋት የብሄራዊ ፕሉሲና ስትራተጂ (National Policy and Strategy on disaster Risk Management, Draft

document, Ethiopia, 2012)

6. የአዯጋ ስጋት አመራር ስትራቴጂያዊ ፔሮግራም እና የኢንቨስትመንት ማዕቀፌ (Disaster Risk Management Strategic Programme and

Investment Framework) የአዯጋ ስጋት አመራር እና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ (DRMFSS) MoARD ኢትዮጵያ 2011

7. የአርብቶ አዯር ማህበረሰብ የሌማት ፔሮጀክት (PastoralistCommunity Development Project, Ethiopia,

http://www.pcdp.gov.et/)

8. የምርታማ ሴፌቲ ኔት ፔሮግራም (Productive Safety-Net Programme, Ethiopia,)

http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/0,,contentMDK:21072837~menuPK:1804110~page

PK:146736~piPK:146830~theSitePK:258644,00.html

9. ከስጋት ጋር ስሇመኖር፣ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ መመርያ በኢትዮጵያ (Leaving Disasters Behind: A guide to disaster risk

reduction in Ethiopia, IIRR Nairobi and Save The Children USA Addis Ababa, 2007

10. አሳታፇ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ሞዳሌ (Participatory Disaster Risk Reduction Model, Ethiopia Pilot - Final Report ,

October 2007, ECB Disaster Risk Reduction Initiative

11. ያሌተማከሇ የሌማት ዕቅዴ የአፇጻጸም ተሞክሮ፤ ታህሳስ 2003፤ በቲም ሃንጋም የሌማት አቃጅ እና ስኮት

ዊሌሰን፤(Decentralization and Development Planning: Some Practical Considerations, January 2003, Tim

Hadingham – Development Planner, Scott Wilson

12. በአርብቶ አዯር ቦታዎች የአሳታፉ የግጦሽ መስክ አመራር ስሌት፣ የአውሮፒ ህብረት፣ የህጻናት አዴን ዴርጅት እና የዓሇማቀፈ

የምግብ ዴርጅት፣ ኢትዮጵያ፣ 2010 (Introductory Guidelines to Participatory Rangeland Management in Pastoral

Areas, Save the children, FAO, EU, Ethiopia, 2010

III. ሇወረዲ አዯጋ ቅነሳ ዕቅዴ ወርክ ሾፔ የተ዗ጋጀ ቢጋር (የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/የመጣጣም ዕቅዴ እና የመጠባበቂያ ዕቅዴ)

መግቢያ

ኢትዮጵያ በታሪክ ውስጥ ዴግግሞሻቸው እና መጠናቸው ከጊዛ ወዯ ጊዛ እየጨመረ በመጣ አዯጋዎች ስትጠቃ ቆይታሇች፡፡ በዙህ ሁኔታ

የኢትዮጵያ መንግሥት በአዯጋ መከሊከሌ እና ምግብ ዋስትና ዗ርፌ (DRMFSS) አማካኝነት የአዯጋ ስጋት አመራሩን የተሇያየ ሁኔታ የሚሸፌን

ፔሮግራሞች በስራ ሊይ አውሊሇች፡፡ እነዙህ ፔሮግራሞች በአዱሱ የአዯጋ ስጋት አመራር ብሔራዊ ፕሉሲ የተካተቱ ሲሆን የአዯጋ ስጋት

አመራር ያሌተማከሇ እና ህብረተሰቡን መሰረት ያዯረገ እንዱሁም አሳታፉ መሆን አንዲሇበት በፕሉሲው ሊይ ተቀምጧሌ፡፡

የመጀመሪያው ዯረጃ የተሟሊ መረጃ በህብረተሰብ/ቀበላ ዯረጃ የሚይዜና ሁለንም ጠቃሚ መረጃዎች በአዯጋ ስጋት ሊይ የሚሰጥ የወረዲ

የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ (WDRP) ማ዗ጋጀት ነበር፡፡ ይህ የመረጃ ስነ-዗ዳ የአዯጋ ስጋት አመራር (DRM) ስትራቴጂዎችን ሇመቅረጽ

መሠረት ነው፡፡ ስሇዙህ ወረዲውና ህብረተሰቡ አንዴ ጊዛ ፔሮፊይለን ካ዗ጋጁና የአዯጋ ስጋት አመራሩን ካወቁ በኋሊ የሚቀጥሇው ዯረጃ

የአዯጋ ስጋት አመራሩን ሙለ ኡዯት (መከሊከሌን፣ ቅነሳን፣ ዜግጁነትን፣ ምሊሽን፣ ማገገምን፣ እና መሌሶ ማቋቋምን) የያ዗ ፔሮግራም ማውጣት

ነው፡፡ ይህ ፔሮግራም በቅዴመ አዯጋው ሊይ ስሇሚያተኩር የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ይሆናሌ፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ

የአዯጋ ስጋትንና የተፇጥሮ ክስተቶችን ጎጂ ተጽዕኖ ሇመቀነስ በተቀናጀ ዗ዳ የአዯጋ ምክንያቶች ትንተና እና

አመራር አዯጋ የሚያስከትሌ ክስተቶችን በማስወገዴ እና ሇመጥፍ ኩነቶች የተሻሇ ዜግጁነትን በመፌጠር

ጭምር የሚወሰዴ እርምጃ ነው፡፡

የተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ (UN-ISDR) ፌቺ

በአንዴ በኩሌ ውጤታማ የዜግጁነት ሥርዓት የአንዴን አዯጋ ተጽዕኖ ሇመገመት፣ ምሊሽ ሇመስጠት እና ከአዯጋው ሇማገገም የሚያስችሌ

ስርዓት እንዱኖር (የመጠባበቂያ ዕቅዴ) በላሊ በኩሌ ዯግሞ የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ ወይም ሇማስወገዴ እና የአዯጋ ምክንያቶቹን

በመቆጣጠርና ችግሩን በመቋቋም ከሁኔታው ጋር ሇመጣጣም (የስጋት ቅነሳ/የመጣጣም ዕቅዴ) እንዱቻሌ የሚያግዘ አሰራሮችን ይይዚሌ፡፡

የአዯጋ መከሊከሌና የምግብ ዋስትና ዗ርፌ (DRMFSS) ሁሇቱንም ዗ዳዎች በሁለም ወረዲዎች አንዴ ጊዛ የወረዲው አዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ

ከተያ዗ በኋሊ ተፇፃሚ አንዱሆኑ አዴርጓሌ፡፡

የመጠባበቂያ ዕቅዴ

የተወሰኑ ሉከሰቱ የሚችለ ኩነቶች ወይም እያዯጉ

የመጡ ማህበረሰቡን ወይም አካባቢውን የሚያሰጉ

ሁኔታዎች የሚተነተኑበትና አስቀዴሞ ወቅቱን

የጠበቀ፣ ውጤታማና ተገቢ ምሊሽ ሇኩነቶቹና

ሇሁኔታዎቹ መስጠት የሚያስችሌ አዯረጃጀት

የሚመሰረትበት የአመራር ሂዯት ነው፡፡

የተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም

አቀፌ ዕቅዴ (UN-ISDR) ፌቺ

ቅነሳ

አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶችንና የአዯጋዎቹን መጥፍ

ተጽዕኖ መቀነስ ወይም መገዯብ (የተባበሩት መንግስታት-

ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ (UN-ISDR) ፌቺ)

መከሊከሌ

የክስተቶችንና ተያያዥ አዯጋዎች መጥፍ ተፅዕኖ

ወዱያውኑ ማስወገዴ (የተባበሩት መንግስታት- ሇአዯጋ

ስጋት ቅነሳ ዓሇም አቀፌ ዕቅዴ/UN-ISDR/ ፌቺ)

የወረዲ አዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ፔሮግራም ሙለ በሙለ በመንግሥት የሚመራና የሚተገበር ፔሮግራም ሲሆን በሁለም ዯረጃ መስመር የያ዗

የመንግስት የአቅም ግንባታ ሥርዓትን ይከተሊሌ፡፡ ፔሮግራሙ በተባበሩት መንግሥታት ዴርጅት የዓሇም የምግብ ፔሮግራም (በአፌሪካ የአየር

ንብረት ሇውጥን የመቋቋሚያ ጥምረት /Africa Climate Change Resilience Alliance/ACCRA/, USDA/USFS) እንዱሁም በባህር ዲር

ዩኒቨርስቲ ዴጋፌ ይዯረግሇታሌ፡፡

ህብረተሰቡን መሰረት ያዯረገ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ሂዯት ስጋቶችን ሇመከሊከሌ እና ሇአዯጋዎች ዜግጁ ሇመሆን የሚረዲ አዱስ

የተፇጠረ መንገዴ ነው፡፡ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ የመጨረሻ ግቡ አይበገሬነትን ማሳዯግ ሲሆን መንግስት ከሌማት እና ሰብአዊነት

አጋሮች ጋር በመሆን በጋራ መግባባት የሚጀምር ውጤቶች ሇማስገኘት የሚያገሇግሌ እንዱሁም የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ፣

የተቀናጀ ሌማት፣ የአዯጋ ስጋት ቅነሳን ከአየር ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ መኖር የሚያስችሌ ሂዯት የሚፇጥር ነው፡፡

የአዯጋ

ስጋት

ፔሮፊይሌ

አዯጋ የሚያስከትለ

ክስተቶች ትንተና

የአዯጋ ስጋት

ቅነሳ/የመጣጣ

ም ዕቅዴ)

 አዯጋ ስጋት ምክንያቶች አመራር

 አካሄድችን መተንተን እና ከአየር

ንብረት ጋር መጣጣም

 የአዯጋ ስጋትን ሇመቀነስ የሌማት

ዕቅድችን/ፔሮግራሞችን ማዚመዴ

የመጠባበቂያ

ዕቅዴ

 ሊሌተጠበቁ ክስተቶች ዜግጁነትን

ማሻሻሌ

 ሇወረዲ ዴንገተኛ አዯጋ ምሊሽ

አመራር ኃሊፉነቶችን እና ስራዎችን

መመዯብ

የወረዲ አዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ዓሊማዎች

ዋናው ዓሊማው በወረዲው የአዯጋ ስጋትንና በወረዲው የሚከሰቱ ክስተቶችን ጉጂ ተፅዕኖ እንዱቀንስ የሚያስችሇው ሁሇት የዕቅዴ መርጃ

መሳሪያዎች መስጠት ነው፡፡ ይህንን ዓሊማ ሇማሳካት የሚያገሇግለ ዜርዜር ዓሊማዎች የሚከተለት ናቸው፡፡

 የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴና ዋና ዋና መርሆዎችን ማስተዋወቅ፤ (የአዯጋ ቅነሳ/መጣጣም ዕቅዴን እና የመጠባበቂያ ዕቅዴን)

 በቀበላ እና በወረዲ ዯረጃ አይበገሬነትን መፌጠር፡፡

የአዯጋ ቅነሳ/መጣጣም ዕቅዴ

 የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ ጠቃሚ መረጃዎችን በመሰብሰብ በክስተቶች፣ አሠራሮች፣ ተጋሊጮች እና አቅሞች ዘሪያ

በቀበላዎቹ/ወረዲው ችግሩን ያስከተለትን ምክንያቶችና ሥር መሠረቱን መረዲት ሊይ በማተኮር ትንተና መስጠት፤

 ሉከሰት የሚችሇውን የአዯጋ ስጋት ሇመቀነስና ሇመከሊከሌ ስትራቴጂዎችና ዴርጊቶችን የያ዗ የዴርጊት መርሏ ግብር ማ዗ጋጀት፤

 የስጋት ቅነሳ/መጣጣም ስትራቴጂዎችን በወረዲ የየ዗ርፈ የሌማት ዕቅድች እንዱካተቱ ማዴረግና ይህንንም መከታተሌ፡፡

የመጠባበቂያ ዕቅዴ

 የወረዲ የአዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ ጠቃሚ መረጃዎችን በመሰብሰብ የቀበላዎች/ወረዲ ክስተቶችን፣ ወቅቱን የሚያሳይ የ዗መን

መቁጠሪያ፣ ተጋሊጮችን እና አቅሞችን ሉከሰቱ በሚችለ አዯጋዎች ውጤት ሊይ በማተኮር መተንተን፤

 ዗ርፇ ብዘ የዴንገተኛ አዯጋ ምሊሽ አመራርን ሇማሻሻሌ ሁለንም ዗ርፍች አንዴ ሊይ በማምጣት ሇዴርጅቶችና ግሇሰቦች ተግባር

ኃሊፉነቶችን መስጠት፤

 ሁኔታዎችን መገመትና ሉከሰቱ ሇሚችለ ዴንገተኛ አዯጋዎች አፊጣኝ ምሊሽ እንዱሰጥ ያሇውን ሀብት ማ዗ጋጀት፤

 በውስጥ የሚዯርሱ አዯጋዎችን ሇመፌታት የሚያስችሌ አቅም መገንባት፡፡

ከወረዲ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ (WDRR) ዕቅዴ የሚጠበቁ ውጤቶች፡-

 በአዯጋ ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ሊይ የመንግሥት ሠራተኞች፣ የህብረተሰብ ተወካዮች እና ባሇዴርሻ አካሊትን ማሰሌጠን፤

 ወረዲው የመጠባበቂያ ዕቅዴ አሇው፤

 ወረዲው በየ዗ርፈ የሌማት ዕቅድቹ የስጋት ቅነሳ/መጣጣምን አካቶ ይዞሌ፡፡

የሚቆይበት ጊዛ

የስዴስት ቀን መዴረክ (ወርክ ሾፔ)

የሥሌጠናው ይ዗ት

ምዕራፌ I፡

መግቢያና ቁሌፌ መርሆዎች፤

ምዕራፌ II ፡ የስጋት ቅነሳ/መጣጣም ዕቅዴ፤

ምዕራፌ III ፡ የመጠባበቂያ ዕቅዴ፤

ምዕራፌ IV ፡ በመዯበኛ ስራው ውስጥ በማካተት የስራው አካሌ ማዴረግ እና መከታተሌ

ተሳታፉዎች/ታዲሚዎች

የሁለም ባሇዴርሻ የአዯጋ ስጋት አመራር (DRM) አካሊት መገኘት ጠቃሚ ነው፡፡ የአዯጋ ስጋት አመራር (DRR) የትግበራ ቡዴኖች (በተሇያዩ

የአስተዲዯር እርከኖች የሚገኙ) ሰፉ ተሳትፍ እንዱኖር ዋናውን ሚና ይጫወታለ፡፡ ከፌተኛ ባሇሥሌጣናት እና ውሣኔ ሰጪዎች የወረዲ የአዯጋ

ስጋት ቅነሳ ዕቅዴ ሂዯትን በመምራት ሇግማሽ ቀን በመጀመሪያው የውይይት ቀን ሊይ ይሳተፊለ፡፡

የሚከተለት ተቋማት ተሳታፉዎች ሉሆኑ ይገባሌ (የቢሮዎቹ እና የሥራ ሂዯቶቹ ስም በየክሌለ የተሇያየ ሉሆን ይችሊሌ)፡

የወረዲ ጽ/ቤት

ወረዲ አስተዲዯር

የግብርና እና የገጠር ሌማት ጽ/ቤት

አቅም ግንባታ ጽ/ቤት

ማህበራዊ ጉዲዮች ጽ/ቤት

የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ጽ/ቤት

አስተዲዯር እና ፌትህ

የወረዲ መንገዴ ጽ/ቤት

የኮሙኒኬሽን ጽ/ቤት

ወጣቶችና ስፕርት ጽ/ቤት

መንግሥታዊ ካሌሆኑ ዴርጅቶች

ማህበረሰብ/ቀበላ

የዝን ጽ/ቤት

የክሌሌ ጽ/ቤት

የሴቶች ተሳትፍ ይበረታታሌ፡፡

የስራ ሂዯት/ዳስክ

ወረዲ አስተዲዯር

ወረዲ አስተዲዯር አባሊት

ሰብሌ ምርት

የእንስሳት ሌማት የስራ ሂዯት

የተፇጥሮ ሃብት አስተዲዯር የስራ ሂዯት

ውሃ

የማህበራት እና ብዴርና ቁጠባ ጽ/ቤት

የምግብ ዋስትና የስራ ሂዯት

የምርታማ ሴፌቲኔት ፔሮግራም/ የአርብቶ

አዯር ማህበረሰብ የሌማት ፔሮግራም

ቅዴመ ማስጠንቀቂያ እና ምሊሽ የስራ ሂዯት

(የአዯጋ መከሊከሌ እና ዜግጁነት ጽ/ቤት)

ከትምህርት ቢሮ

ከጤና ቢሮ

ከሴቶች፣ ህፃናትና ወጣቶች ጽ/ቤት

የዕቅዴ እና በጀት ዳስክ

የፊይናንስ ዳስክ

ፕሉስ/ሚሉሺያ

አንዴ ተወካይ/መንግሥታዊ ካሌሆኑ

ዴርጅቶች

የቀበላ ተወካዮች (1/ቀበላ)

የምግብ ዋስትና ሂዯት ባሇቤት

የዝን DPPB, ግብርና እና እንስሳት

የክሌሌ አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት ቢሮ

/DPPB/

ብዚት

አስተያየት

1 የወረዲው አስተዲዯር ሇመክፇቻ እና

መዜጊያው ንግግር ይገኛሌ፡፡

የምርታማ ሴፌቲኔት ፔሮግራም ወይም

የአርብቶ አዯር ማህበረሰብ የሌማት

ፔሮግራም በወረዲው ካሇ

በዴንገተኛ አዯጋ ጊዛ ወሳኝ ሚና

ሉጫወቱ ይችሊለ፡፡

በራሳቸው ወጪ የሚመጡ

1 በቀበላ/ሇመጀመሪያው 4 ቀናት ብቻ

የህብረተሰብ ተወካዮች የመጀመሪያዎቹን አራት ቀናት ይሳተፊለ፡፡ የየ዗ርፈ ቢሮዎች አመራሮች እንዱሳተፈ ይበረታታለ፡፡ የውል አበሌ

የሚከፇሇው በመንግሥት ቢሮዎች ሇሚሰሩ ሰዎች ብቻ ነው፡፡ መንግሥታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች እና ላልች የውጭ አካሊት የሚካፇለት

በራሳቸው ወጪ ነው፡፡

አውዯ ምክክሩን/ወርክ ሾፐን/ ሇማ዗ጋጀት የሚያስፇሌጉ ተግባራት ቼክ ሉስት

የስጋት ቅነሳ/መጣጣምና የመጠባበቂያ ዕቅዴ ሁሌጊዛ የሚ዗ጋጀው ሁለም ዕቅዴ አውጪ ቡዴን በተገኘበት መዴረክ (ወርክ ሾፔ) ነው፡፡

የሁለንም ዗ርፌ ባሇሥሌጣናት አንዴ ሊይ ማምጣቱ አስቸጋሪ ስሇሆነ ጊዛን በአግባቡ ሇመጠቀም፣ ሁለንም የሚያስፇሌጉ ማቴሪያልች

ማ዗ጋጀትና አስፇሊጊውን መረጃ ቀዯም ብል ማ዗ጋጀት በጣም ጠቃሚ ነው፡፡

ውጤታም ሇመሆን አሰሌጣኞችና ተሳታፉዎች የተወሰኑ ሰነድችን ወይም ወጪዎችን ማ዗ጋጀት አሇባቸው፡፡

□ የመዴረክ (ወርክ ሾፔ) ዜግጅቱን ሇመዯገፌ ኃሊፉነት ያሇውንና አብሮ የሚሰራ የወረዲ ተወካይ ወይም ኮሚቴ መመዯብ፤

□ ከጉዲዩ ጋር አግባብ ያሇው እያንዲንደ ቢሮ በቤተ መፃህፌት ውስጥ የሚገኙትን የመፃህፌት ዜርዜር ኮፑ ማግኘት ይገባቸዋሌ፤ እነዙህም

ዜርዜሮች በወረዲው አዯጋ መከሊከያ ሇሚካሄዯው ወርክሾፔ ቀዯም ብሇውና አውቀው እንዱገኙ ሇማዴረግ ነው፡፡

□ የወረዲውን አስተዲዯራዊ ካርታ ማግኘት ወይም ኮፑ መያዜና ካርታው የሚጠቅመው ከሊዩ ሊይ በሌዩ ሌዩ ቀሇማት በአዯጋው የተጎደትን

ሥፌራዎች ሇማመሌከት ይሆናሌ፡፡ ካሌተቻሇ በፌሉፔ ቻርት ሊይ መሳሌ፡፡

□ ቢያንስ ቢያንስ አንዴ ኮፑ የወረዲውን ዕቅዴ ሇወርክ ሾፐ ይዝ መቅረብ ይገባሌ፡፡ ይህም የወረዲውን ሌማት ፔሊን (ከ1 ዓመት - 5 ዓመት)

የያ዗ መሆን ይኖርበታሌ፡፡ በተጨማሪም ሇአዯጋ መከሊከለ የሚረደ ማንኛቸውም ፔሊኖች ቢያዘ መሌካም ነው፡፡ ይህም ባሇሙያተኞችን

ፔሊኑን ከላሊ ጋር በማወዲዯር ሇወርክ ሾፐ ጥሩና የተቀነባበረ መረጃ ያመጣሌ፤

□ እያንዲንደ ቢሮም ወዯ ወርክ ሾፐ ሲመጣ ያሇፈትን ዓመታት የዯረሱትን ክስተቶች መረጃ ቅጂ ይዝ ቢቀርብ ወርክ ሾፐ ውስጥ

የሚካሄዯውን ውይይት ያዲብራሌ፤

□ ወዯ ወርክ ሾፐ ሲመጣ ባሇፈት ዓመታት ሇአዯጋ ምሊሽ ተሰጥቶ የተረፈ ሀብቶች ቆጠራ ይዝ ቢመጣ የወዯፉቱን ዓመታዊ ፔሊን

ሇማ዗ጋጀት መነሻ ይሆናሌ፤

□ ወዯ ወርክ ሾፐ ሲመጡ የተሞሊ የቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ ቅጾችን አ዗ጋጅተው ይ዗ው ቢመጡ፤

□ ወርክ ሾፐን ሇማካሄዴ አስፇሊጊ የሆኑትን እንዯ አዲራሽ፣ ምግብና ላልችንም እንዱያገኙ ትብብር ማዴረግ፤

□ በዙህ ወርክ ሾፔ ሊይ መሳተፌ የሚገባቸው በሙለ ተሇይተው እንዱወጡ መጣር ይገባሌ፡፡

IV የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ምሳላዎች

ከዙህ በታች የቀረቡ ዜርዜሮች ሉሆኑ የሚችለ ጥቂት ምሳላዎች ብቻ ናቸው፡፡ የሚመረጡት ስትራቴጂዎች በአካባቢው ሁኔታ የሚመሰረቱ

ሲሆን በአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ከአየር ንብረት ሇውጥ ጋር ተጣጥሞ የመኖር እቅዴ ዜግጅት ሉከተሎቸው የሚገቡ ዯረጃዎችን በዜርዜር እና

ተሳትፍአዊ በሆነ መንገዴ በመከተሌ ይሆናሌ።

዗ርፌ

የስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ስትራቴጂዎች እና ትግበራዎች ምሳላዎች

ግብርና (የሰብሌ እና

የእንሰሳት ሀብት)

ውሃ

 ሇጎርፌ ተጋሊጭ በሆኑ ቦታዎች የመተዲዯሪያ አማራጮችን የማስፊፊት ስትራቴጂዎች

 ዴቅሌ ፌየልችን፣ መረጃን እና የከብቶች ግጦሽ አገሌግልትን ማቅረብ

 አነስተኛ ገቢ ባሊቸው ቦታዎች በሽታን ሇማጥፊት የክትባት ፔሮግራሞች ማ዗ጋጀት

 በጎርፌ ምክንያት የሚከሰቱ የመሬት መንሸራተቶችን ሇመከሊከሌ ተሳትፍአዊ የዯን ተከሊ ማካሄዴ

 በዯረቃማ ቦታዎች አግባብ ያሇው የመሬት አስተዲዯር አሰራርን ሇመ዗ርጋት የአርብቶ አዯር ማኅበራትን

መሌሶ ማቋቋም

 የዯን መሌሶ ሌማትን ሇማበረታታት እና የመሬት መቆርቆዜን ሇመቀነስ ዗ሌማዲዊ አካሄድችን መከተሌ

 ገበሬዎች የአየር ንብረት መረጃን በመሰብሰብ ከእህሌ መዜራት ሥራቸው ጋር እንዱያቀናጁ ማስተማር

 የሚበቅለ የሰብሌ ዓይነቶችን ማብዚት

 የማኅበረሰብ የ዗ር ባንክ

 ሇአዲዱስ የግብርና ቴክኖልጂዎች የተሻሇ ተዯራሽነት

 የግብርናተኮር የዯን ሌማት ሥርዓቶችን ማስተዋወቅ

 የተጎሳቆለ መሬቶችን ዲግም በዯን ማሌበስ እና ዚፍች መትከሌ

 የቅዴመ ማስጠንቀቂያ ስሌቶችን ማጎሌበት

 ስሇ አየር ሁኔታ እና የአየር ንብረት መረጃ የገበሬዎችን እውቀት ማሻሻሌ

 ሇእንሰሳት መኖዎችን እና ንፁህ የመጠጥ ውሃ ማቅረብ

 በእንሰሳት በሽታዎች ሊይ የአርብቶ አዯር ማኅበረሰቡን ግንዚቤ በሥሌጠና አማካኝነት ማዲበር

 የገበያ ትስስር እና ተዯራሽነትን ማጎሌበት

 የአፇር እና የውሃ ጥበቃን ማሻሻሌ

 የምርጥ ዗ር አጠቃቀምን ማጎሌበት

 የመጠጥ ውሃ ጨዋማነትን መከታተሌና አገሌግልት የማይሰጡ ኩሬዎችን በአዱስ መተካት

 የጋራ የውሃ አጠቃቀም

 ሇውሃ አቅርቦት ማጠራቀሚያዎችን መገንባት

 አነስተኛ መጠን ያሊቸው መስኖዎች

ትራንስፕርት

 ውሃን ዲግም የማንፃት ቴክኖልጂዎች

 ሇጎርፌ ተጋሊጭ የሆኑ መንገድችን ማዯስ እና መጠገን

ትምህርት

 በተሻሻሇ የትራንስፕርት መሠረተ ሌማት አማካኝነት የገበያ ተዯራሽነትን ማሻሻሌ

 በትምህርት መርኃ ግብሮች ሊይ የአካበቢ እና የአየር ንብረት ሇውጥ ግንዚቤ ማስጨበጫን ማካተት

 በሬዱዮ እና በአጭር የፅሁፌ መሌእክት የአየር ሁኔታ እና የወቅቶች ትንበያን ማቅረብ

ፊይናንስ

 የሃገር በቀሌ እውቀት አጠቃቀምን ማበረታታት

 የመዴን ዋስትና መጠቀም

 የብዴር እና ቁጠባ አቅዴ አዴሌን ማሻሻሌ

 ሕዜቦችን በተሇያዩ ቡዴኖች ማዯራጀት - የህብረት ሥራ ማኅበራት

ሴቶች፣ሕፃናትና

ወጣቶች

 ገቢ የሚያስገኙ እንቅስቃሴዎችን ማስተዋወቅ

 በወረዲ ውሳኔ አሰጣጥ ሊይ ጠንካራ የሴቶች ተሳትፍን ማበረታታት

 የሴቶች የቁጠባ-አቅዴን ማበረታታት

 የሴቶች እና የወጣቶች ቡዴኖች

ጤና

 ሇተሇያዩ የአየር ንብረት ሇውጥ ተፅዕኖ ሇሚያሳዴርባቸው በሽታዎች የቅዴመ ማስጠንቀቂያ ስሌቶችን

ማጎሌበት ሇምሳላ፡ ወባ

ምንጭ፡

 የጤና ስጋቶችን ሇማወቅ ወቅታዊ የአየር ንብረት ትንበያዎችን ሇመጠቀም የመንግሥት የጤና

ሠራተኞችን ማሰሌጠን

 ሇአየር ንብረት ሇወጥ ምሊሽ (ODI, 2010. Responding to a changing climate)

 የአየር ንብረት ሇውጥን የሚቋቋም ስትራቴጂ (CR strategy presentation Sept 2012)

 ከአየር ንብረት ሇወጥ ተጣጥሞ መኖር፡ ሇአዲጊ ማህበረሰብ ያለት እዴልችና ፇተናዎች(Adapting to climate change -

Challenges and opportunities for the development community, Tearfund and ODI, ሇአየር ንብረት ሇወጥ 2006

 የህፃናት መብትና ከአየር ንብረት ሇወጥ ተጣጥሞ መኖር፡ ከኬንያና ካምቦዴያ ህፃናት (Child Rights and Climate Change

Adaptation: Voices from Kenya and Cambodia, Children in a Changing Climate: Feb 2010)

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ እቅዴ

ቅጾች

እነዙህን ቅጾች እንዳት መጠቀም ይቻሊሌ?

የአዯጋ ስጋት ቅነሣና የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞ እቅደ ቅጽ በዙህ መመሪያ ምእራፍች የተካተቱትን መመሪያዎች መሰረት በማዴረግ

የተ዗ጋጀ ነው፡፡ ይህ የቅጾች ስብስብ የአዯጋ ስጋት ቅነሣና የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞ እቅደ ዯረጃውን የጠበቀ እንዱሆንና ዜግጅቱ

በቀሊለ እንዱከናወን ይረዲሌ፡፡ ነገር ግን በዕቅዴ ዜግጅቱ ሂዯት የአዯጋ ስጋት ቅነሣና የአየር ንብረት ሇውጥ ተጣጥሞ እቅደን ይ዗ት እና

አረዲዴ ሇማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ ንዴፍቹን መሇወጥ ይቻሊሌ፡፡

ሌብ ሉባሌ የሚገባው ነገር ቢኖር እነዙህ ቅጾች አስፇሊጊ መመሪያዎችን እና ማሳያ የሚሆን አጻጻፌ ይይዚለ፡፡ ነገር ግን እነዙህን መመሪያዎች

እና አጻጻፍች ሙለ በሙለ ወይም በከፉሌ መቀበሌ ወይም መተው በዕቅዴ ሂዯቱ የሚሳተፈ የወረዲው ሰራተኞች ውሳኔ ነው፡፡ (በኢታሉክ

እና በቅንፌ (Italic text in parentheses) የተቀመጡት የመመሪያ መረጃዎቹ ሲሆኑ በመዯበኛ አጻጻፌ (regular text) የተቀመጡት ዯግሞ

ማሳያ አጻጻፍች (ቋንቋዎች)የመመሪያ መረጃዎቹ የመጠባበቂያ ዕቅደ ተጠናቆ ከመውጣቱ በፉት መሰረዜ አሇባቸው፡፡ ማሳያ ቋንቋዎቹ ሉጻፌ

ሇሚገባቸው ነገሮች ማሳያ ሆኖ ሲያገሇግሌ የአስተዲዯር ወሰኑን ትክክሇኛ ገጽታ በሚያሳይ መሌኩ ሉሻሻሌ ይችሊሌ፡፡ ሁለም በቅንፌ ያለት

የተሰመረባቸው ጽሁፍች አስተዲዯሩን በሚመሇከት መረጃ (ሇምሳላ የወረዲ ስም፣ የዴንገተኛ አዯጋ አመራር ተቋማት/አካሊት ስም ወ዗ተ)

መተካት አሇባቸው፡፡

'እነዙህን ቅጾች እንዳት መጠቀም ይቻሊሌ' የሚሇው ይህ ንዐስ-ክፌሌም የወረዲ ዕቅደ በሚ዗ጋጅበት ጊዛ ከሰነደ መሰረዜ አሇበት፡፡

የሽፊን ገጽ

[የሽፊን ገጹ የዕቅደን ስያሜ ይይዚሌ፡፡ በሰነደ ሊይ የመጨረሻ መሻሻሌ የተዯረገበትን ቀን እና በዕቅደ የሚሸፇነውን የአስተዲዯር ወሰን ሇይቶ ማስቀመጥ

ይኖርበታሌ፡፡]

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ እቅዴ

(የወረዲ፣ የዝን፣ የክሌሌ ስም)

(በዕቅደ ሊይ የመጨረሻው መሻሻሌ የተዯረገበት ቀን)

የታወጀበት ሰነዴ

[የታወጀበት ሰነዴ ዕቅደ “ተፇጻሚነት” እንዱኖረው ያዯርጋሌ፡፡ አዋጅ በይፊ ዕቅደን የሚያሳውቅ/የሚያጸዴቅ ሰነዴ ነው፡፡ ይህ ሰነዴ ዕቅደ

ገዢ የሚሆንበትን ይፊዊ ዕውቅና ይሰጠዋሌ፡፡ እንዱሁም ሰነደ የአስተዲዯር ክሌለ (ወሰኑ) የተጠቃሇሇ የአዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ ዕቅዴ

ሇመሆኑ በፉርማ የሚረጋገጥበት እና ዕውቅና የሚሰጥበት ሰነዴ ነው፡፡ ዕቅደን በተግባር ሉያውለ ሇሚገባቸው ዴርጅቶች ዕቅደን

የሚያስፇጽሙበት ስሌጣንና ኃሊፉነት ይሰጣቸዋሌ፡፡ በተሇምድው ይህ ሰነዴ የሚፇረመው በወረዲው ዋና አስተዲዲሪ ነው፡፡ የሚከተሇው

ማሳያ አጻጻፌ ነው፡፡]

(የባሇስሌጣኑ ስም)

(የሥራ ኃሊፉነት)

(የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ)

(የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ ስም)የስጋት ቅነሳና ተጣጥሞሽ ስሌት እቅዴ ማጽዯቂያ

የመንግስት ቀዲሚ ኃሊፉነት ሇዛጎች ሇኑሮ ምቹ የሆነ አካባቢን መፌጠር ነው፡፡ በየዓመቱ በየሴክተር መስሪያ ቤቶች (የአካባቢው አስተዲዯር

መጠሪያ ስም) ዓመታዊ የስራ/የሌት እቅዴ ያ዗ጋጃለ፡፡ እነዙህ እቅድች ሇሰብዓዊ ሌማት የሚበጁ ስትራቴጂዎችና ቅዴመ ሁኔታዎችን

የሚጠቁሙ ናቸው (የአካባቢው አስተዲዯር መጠሪያ ስም)፡፡ ሆኖም ግን የሌማት ግቦች በአዯጋዎችና የአየር ንብረት ሇውጥ መንስኤነት

ምክንት መሰናክሌ ይገጥማቸዋሌ፡፡ ከዙህም በተጨማሪ ተጽእኖው ከፌተኛ ጉዲት የሚያሳዴረው ሇአዯጋ ተጋሊጭ በሆኑና የመንግስትን ዴጋፌ

በሚሹ የህብረተሰብ ክፌልች ሊይ ነው፡፡

(የአካባቢው አስተዲዯር መጠሪያ ስም) የአዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞሽ ዕቅዴ በመመራት ሇችግሮች መፌቻ ሉወሰዴ የሚገባ ተግባራዊ

የመፌትሄ ርምጃን በመጠቆም በሴክተሮች የሌማት እቅዴ ውስጥ ትኩረት ተሰጥቶት ሁለም በእቅደ ታሳቢ እንዱያዯርገው ያሻሌ፡፡ እቅደ

በወረዲ ሴክተር ቢሮዎች፣ በሲቪለ ማኅበረሰብ እና በሌማት ዴርጅቶች (መያድች፣ የግለ ሴክተር፣ በጎ ፇቃዯኛ ግሇሰቦችና ተቋማት) ያሇን

እምቅ ሃይሌ በማስተባበር በወረዲው ሉከሰት የሚችሌን የአዯጋ ስጋት በጋራ ጥረት እንዱቀንሱ የሚረዲ ነው፡፡

የ(የአካባቢው አስተዲዯር መጠሪያ ስም) የስጋት ቅነሳና ተጣጥሞሽ እቅዴ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ፕሉሲ መመሪያዎች በወጥነት

እንዱተገበሩ ይረዲሌ፡፡

ስሇሆነም ሇ(የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ ስም) ዴንገተኛ አዯጋ አመራር እውቅና በመስጠት በመንግስትና አጋር አካሊት የወረዲው

አስተዲዯር ስራ አስፇጻሚነት በተሰጠኝ ስሌጣን መሰረት እንዯ(የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ) ወረዲ አስተዲዯርነቴእንዯ

የ(የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ) የስጋት ቅነሳ እና ተጣጥሞ እቅዴ ታውጇሌ፡፡

____________________________________

(ስም)

(ርዕስ), (የሚያስተዲዴረው አካባቢ መጠሪያ)

የፉርማ ገጽ

[በተሇይ በቀበላ ዯረጃ የታወጀበት ሰነዴ በዕቅዴ ሂዯቱ ተሳታፉ ከሆኑ እና በዕቅደ ሉሳተፈ ይገባቸው ከነበሩ ሁለም አካሊት ፉርማ ጋር ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡

ይህ መረጃ በዕቅዴ ወርክሾፐ ጊዛ ከሚፇረመው የስም መቆጣጠሪያ ዜርዜሩ ሉወሰዴ ይችሊሌ፡፡]

ስም

የመጡበት ዴርጅት

የስራ ኃሊፉነት

የስሌክ ቁጥር

የኢሜሌ አዴራሻ ፉርማ

የስጋት ትንተና

ሀ. የወረዲ አዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ

ሇ. የአዯጋ ክስተቶች ካርታ

ሏ. አዯጋ የሚያስከትለ ክስተቶች ትንተና

መ. የቆዩ ሂዯቶች ትንተና

ሠ. የተጋሊጭነት ትንተና

ረ. የተጣጥሞሽ አቅም ትንተና

ማውጫ

II. ስሌታዊ መሇየት እና ቅዯም ተከተሊዊነት

ሀ. የሴክተር ሀ

ሇ. የሴክተር ሇ

ሏ. የሴክተር ሏ

መ. የሴክተር መ

ሠ. ላልች…

III. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞሽ ስሌት ተግባራዊ ዕቅዴ

ሀ. የተግባር ዕቅዴ ሴክተር ሀ

ሇ. የተግባር ዕቅዴ ሴክተር ሇ

ሏ. የተግባር ዕቅዴ ሴክተር ሏ

መ. የተግባር ዕቅዴ ሴክተር መ

ሠ. ላልች…

IV. ማካተት ክትትሌና ወቅታዊ ማሻሻያ

V. ሌማዲዊ ዗ርፌ ማዴረግ ቁጥጥርና ግምገማ እንዱሁም ማሻሻያ

የወረዲ አዯጋ ስጋት መዜገብ ፔሮግራም፡- X

VI.

የአዯጋ ስጋት መዜገብ፡ ወረዲ X

VII.

የ ወረዳውን ሁኔ ታን የ ሚያ መላ ክት አጭር መግለጫ

በዞ ኑ ስለ የ ኑሮ ሁኔ ታን የ ሚያ መላ ክት አጭር መግለጫ

VIII.

በወረዳIውX.የ ቀረቡ አበይት አደጋዎች ሪፖርት

ካርታ፡የ አየደወጋረውዳውውጤመቶልችክዓምድራዊ ገ ለጻ

በተከሰቱት አበይት አደጋዎች ላ ይ አጭር ማብራሪያ

የ አደጋው ውጤቶች

የ ቤተሰብና ማኅበረሰብ ለአደጋ የ ተጋላ ጭነ ት ደረጃ

የአዯጋ ስጋት መዜገብ፡ ወረዲ X

የወረዲ አዯጋ ስጋት መዜገብ ፔሮግራም፡- X

ተዯራሽነት

የግንዚቤ ዯረጃና ተቋማዊ እዴገት/አቅም

የማኅበረሰቡ የመቋቋም አቅም

የ መረጃ ፍን ጭ

1.የስጋት ትንተና

በዙህ ሂዯት አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ ክስተቶችን ምንነት የሚገሌጡ መረጃዎች ይሰበሰባለ፡፡ የወረዲ አዯጋ ስጋት

መረጃ ፔሮፊይሌ የመረጃ ቋት አዯጋ ሉያስከትለ ስሇሚችለ ክስተቶችና ተዚማጅ የቆዩ ክስተቶች፣ የተጋሊጭነት

ዯረጃዎች በማኅበረሰቡ ዗ንዴ ሇመቋቋም ያሇ አቅምና አስፇሊጊ ጉዲዮችን ያትታሌ፡፡ ስሇዙህም መዜገቡ በቀበላና ወረዲ

ዯረጃ ያሇን የአዯጋ ስጋት ሇመተንተንና የሚያስችሌ መረጃ ይቀርብበታሌ፡፡ ይህ መረጃም ስጋትን ሇመቀነስ ሉወሰዴ

ስሇሚገባ የመፌትሄ ርምጃና ስትራቴጂ ይወስናሌ፡፡

ሀ. የክስተት ካርታ

የክስተት ካርታ በአዯጋው ከፌተኛ ጉዲት የሚዯርስባቸውን ቦታዎችና የአዯጋ ጊዛ ሇመጠቆም ይረዲሌ፡፡ [የጊዛው

የቴክኖልጂ አቅም ቀጥተኛና ግሌጽ ካርታ መፌጠር በማይችሌበት ሁኔታ ካርታውን ባሇዴርሻ አካሊት በተሳተፈበት

በቀሊለ በእጅ በመንዯፌ አስቀዴሞ ከዙህ በፉት በአዯጋው ተጠቂ የነበሩ ቦታዎችን ካሁኑ የወረዲ የአዯጋ ስጋት ጋር

በማወዲዯር ሇስጋት የሚዲርጉ ክስተቶችን ምንነት፣ ተጋሊጭነትና የመቋቋም አቅምን ማሳየት ያሻሌ፡፡ የሚነዯፇው ካርታ

በዕቅዴ አውጭ አካሊት ቡዴን በቀሊለ ሉረደት የሚያስችሌ በተሇይም የአካባቢው ማኅበረሰብ ሉረዲው የሚችሌ

እንዱሆን ያሻሌ፡፡ በዕቅዴ አ዗ጋጅው ቡዴን ተቀባይነትን እንዲገኘም ካርታው የእቅደ ሰነዴ አካሌ መሆን ይገባዋሌ፡፡]

ሇ. የክስተት ትንተና

ይኸውም አዯጋ ሉያስከትለ የሚችለ መንስኤዎችን በመሇየት የመተንተን ሂዯት ሲሆን የትንተናው የመጨረሻ ተግባር

ሉወሰዴ የሚገባን የመፌትሄ ርምጃና ስትራቴጅ የሚቀይስ ነው፡፡

የአዯጋ ክስተቶች

(በአስፇሊጊነታቸው

ቅዯም ተከተሌ)

በአዯጋው ስጋት

ሉጠቁ የሚችለ

ቀበላዎች

ክስተቱ

የሚቆይበት

ጊዛ

ተዯጋጋሚነት

የአዯጋው

ያስከተሊቸው

ጉዲቶች

የአዯጋው

መንስኤዎች

የቅዴመ

ማስጠንቀቂያ

ምሌክቶች

ምንጮች፡- የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ ሲሆን የተጎጂ ቀበላዎችን፣ የአዯጋውን አይነትና መጠን ተዯጋጋሚነት፣ የአዯጋውን

አበይት መንስኤዎችና በቤተሰብ ዯረጃ የተከሰቱ የጉዲት መጠኖችን በስነህይወታዊ፣ በአየር ጠባያዊ፣ በማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ

ገጽታዎቻቸው ያቀርባሌ፡፡

ሏ. በአካባቢው ሇረዥም ጊዛ የታዩ አዜጋሚ ሇውጦች ትንተና

በአካባቢው ሇረዥም ጊዛ የታዩ አዜጋሚ ሇውጦችን የሚተነትነው ይህ ክፌሌ የአካባቢው ማኅበረሰብ በሇውጦቹ ምን

ያህሌ ጉዲት እንዯዯረሰበት በመግሇጽ አለታዊ ገጽታ የሚታይባቸው ስጋቶችንም ያጠናቅራሌ፡፡

የአካባቢውን ማኅበረሰብ

አኗኗር ያቃወሱ አዜጋሚ

ሇውጦች ዜርዜር

ተጎጂ

ቀበላዎች

አዜጋሚ

ሇውጦች

ትንታኔያዊ ገሇጻ

አዜጋሚ ሇውጦች

በሰውና በላልች ሊይ

ያዯረሰው ተጽዕኖ

የመቋቋሚያ ዗ዳ

(ከታየው ሇውጥ

ጋር ስሇመቀጠሌ)

በሇውጡ የታዩ

አዯጋዎች(በሇውጡ የታዩ

አለታዊና አዎንታዊ ክስተቶች)

ምንጮች፡- የወረዲ አዯጋ ስጋት መረጃ ፔሮፊይሌ (የተጋሊጭነት የአካባያዊ ሃብትና ማኅበራዊ የትንታኔ ክፌልች) እንዱሁም አውዯ

ጥናቱ፤

መ. የተጋሊጭነት ትንተና

ይኸውም የተሇያዩ ክስተቶች ሇሚፇጥሯቸው አዯጋዎች የተጋሊጭነት ዯረጃዎችን የሚገምትና ሇተጋሊጭነቱ እንዯ መንስኤ

የሚታሰበውን ጉዲይ የሚመረምር ሂዯት ነው፡፡ ተጋሊጭነት በአካሊዊ፣ ማኅበራዊ፣ኢኮኖሚያዊ እና አካባቢያዊ ጉዲዮች

የሚወሰን ሲሆን የተጋሊጭነት መጠንና ዯረጃም ከቦታ ቦታ ከጊዛ ጊዛ ይሇያያሌ፡፡ ይህ መረጃ ሇ዗ርፌ ቢሮዎች ምን አይነት

የመፌትሔ ርምጃ ማኅበረሰቡን ከተጋሊጭነትን ሉታዯገው እንዯሚችሌ የመፌትሄ ሃሳብ እንዱያፇሌቁና እንዱተገብሩት

ይረዲቸዋሌ፡፡

የየ዗ርፌ ቢሮ

የአዯጋው

ዓይነት

የተጋሊጭነት ትንተና

የተጋሊጭነት ዯረጃዎች

በጣም ከፌተኛ መካከሇኛ አነስተኛ

ከፌተኛ

የ዗ርፍች ተጋሊጭነት

መንስኤዎች

ሇአዯጋው የበሇጠ ተጋሊጭ የሆነ የማኅበረሰብ ክፌሌ

(ሴቶች፣ ህጻናት፣ አካሌ ጉዲተኞች፣ ዕዴሜ፣ የኤች

አይ ቪ ተጠቂዎች ወ዗ተ ምክንያቱስ?)

ምንጮች፡- የወረዲ አዯጋ ስጋት ፔሮፊይሌ (የተጋሊጭነት ሁኔታዎች አዯጋ ስሇሚያስከትለ ክስተቶች በሚሇው ንኡስ ክፌሌ ይገኛሌ)

በአውዯ ጥናቱ ሊይም ገሇጻ ይቀርባሌ፡፡

ሠ. ተጣጥሞ የመኖር አቅም ትንተና

ይህ የትንተና ዗ዳ ሇማኅበረሰቡ አካሊት፣ ሇግሇሰቦችና ሇዴርጅቶች ቅንጅት ፇጥረው የመኖርና አዯጋን የመቋቋም አቅም

የሚያዲብር ሲሆን ሇማንኛውም የአዯጋ ክስተት አይበገሬነትን በመፌጠር የአየር ንብረት ሇውጥም ቢሆን አይበገሬ ሰራዊትን

ሇመፌጠር የሚያነሳሳ ነው፡፡

዗ርፌ

አቅም

ወቅታዊ አቅም

(ክስተቶችን ፤ ሇመቀነስ፤ ሇመቋቋም ና

ተሊምድ ወይም ተጣጥሞ ሇመኖር)

የሰው አቅም

(HUMAN CAPITAL)

ኅብረተሰባዊ አቅም

አንጡራ

ሃብቶች/ጥሪቶች

( SOCIAL

CAPITAL)

ቁስ አካሊዊ አቅም

(PHYSICAL

CAPITAL)

የገን዗ብ አቅም

(FINANCIAL

CAPITAL)

የተፇጥሮአዊ አቅም

ዕውቀትና መረጃ

(NATURAL

CAPITAL)

የተሻሻለ የአሰራር ስሌቶች

ቀሌጣፊና የወዯፉቱን ያገና዗በ የአሰራር

ሂዯት

የአቅም ክፌተት

ተቋማት

ምንጮች፡- የወረዲው የአዯጋ ስጋት ቅነሳ ፔሮፊይሌ ስሇውሃ ሃብትና የአካባቢ ንጽህና፣ ጤና በቀበላ ዯረጃ ያሇን የጤና አገሌግልት

አሰጣጥ፣ የውሃ አቅርቦት እና ተመሳሳይ የመሰረተ ሌማት ግንባታዎች የመንገዴ ዜርጋታ የገበያ ሁኔታ ምጣኔሃብታዊ ገጽታዎች የብዴር

አገሌግልት መኖር/አሇመኖር ሇመስኖ አገሌግልት የሚውሌ ውሃ፣ የግብርናው ዗ርፌ፣ የመሬት ባሇቤትነት እና አርሶአዯርነት እንዱሁም

የቀንዴና የጋማ ከብቶች ባሇቤትነት፣ በቀሊለ ሇገበያ ማቅረብ መቻሌ፣ የከብቶች ግጦሽና ውሃ አገሌግልት፣ የተፇጥሮ ሃብት አስተዲዯር

ስሌት የአካበቢ ጥበቃ፣ የትምህርት ስርዓት እና የስነጾታ ጉዲዮችን የተመሇከተ ማናቸውም ዗ርፍች እና በወርክሾፐ የሚቀርብ ገሇጻ፡፡

II. የስትራቴጂ ሌየታና ቅዯም ተከተሊዊነት

በርካታ የመፌትሄ ርምጃ የሚያስወስደ አቀራረቦችን መሇየት የሚቻሌ ሲሆን በጊዛና ላልች ሃብቶች ውስንነት ዕቅዴ

አውጪዎች በጣም አስፇሊጊ የሚሎቸውን መርሃ ግብሮች እንዯየቅዯምተከተልቻቸው ሉያስቀምጡ ይገባሌ፡፡

[እያንዲንደ የ዗ርፌ መስሪያ ቤት በያመቱ እንዯሚያ዗ጋጀው ዕቅዴ የራሱን መስፇርቶች በመወሰን ሉያ዗ጋጃቸው

ይችሊሌ]

ሀ. የ዗ርፈ

የስትራቴጂ ሌየታና ቅዯምተከተሊዊነት የየ዗ርፈ ወሰን

ክስተት

አዯጋ የሚያስከትሇውን ክስተት ሇመቀነስ

የተወሰዯ ስሌት/ስትራቴጂ [የክስተቱ

ተጽዕኖና መንስኤ፣ ትሬንዴ፣ ተጋሊጭ

አካሊት፣ አሁን አዯጋውን ሇመቋቋም ያሇን

የአቅም ውስንነት በማኅበረሰቡ ውስጥ

አስተያት የተሰጠበት የመፌትሄ ሃሳብ

ወ዗ተ ይይዚሌ]

ከስሌቱ ጋር

የተያያዘ

አማራጭ

ሌማዲዊ ሂዯቶች

(የቆዩ ሂዯቶች

ትንተናን

ተመሌከት)

አስቸኮይ

የስትራቴጂው መምረጫ ነጥብ

ጠቅሊሊ

ነጥብ

አስፇሊጊነቱ

ተግባራዊነቱ

/ተፇጻሚነት

አለታዊ

ተጽዕኖ

አሇመኖሩ

(ሇተጣጥ

ሞይበጃሌ)

ቅዯምተከ

ተሊዊነት

(አዎ

ወይም

አይዯሇም)

ምንጮች፡- የወረዲው አዯጋ ስጋት ቅነሳ ፔሮፊይሌ [ተግባራዊ ርምጃ ሇ አዯጋ ስጋት አመራር ስሌት አስፇጻሚዎች፣

ሇኢኮኖሚያዊ ተጋሊጮች የኢኮኖሚያዊ ሁናቴዎችን ሇማሻሻሌ ከማኅበረሰቡ የሚቀርቡ አስተያየቶች፣አዯጋን

ሇሚያስከትለ ስጋቶች ሇመቋቋም የማኅበረሰቡ ዜግጅት እና በወርክሾፐ ከሚቀርብ ገሇጻ፡፡

III. የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የተግባር እቅዴ

ሉተገበሩ የሚችለ አበይት ስትራቴጅዎች በውሌ ተሇይተው ከታወቁ በኋሊ የእቅደ አ዗ጋጆች ቀጣዮቹን የዴርጊት መርሃ ግብሮች

በቅዯም ተከተሌ በመዯርዯር ስኬታማ ሉያዯርግ የሚያስችሌ የዴርጊት መርሃ ግብር ያ዗ጋጃለ፡፡ (የአንዴ አመት ወይም የአምስት

አመት የሌማት ዕቅዴ የሚያቅዯው የየ዗ርፈ ቢሮ የየራሱን የዴርጊት መርሃ ግብር ያ዗ጋጃሌ፡፡ በአውዯ ጥናቱ ማንኛውም ቢሮ

ሇየስትራቴጂዎቹ የሚመጥን የዴርጊት መርህን እንዱነዴፌ ይዯረጋሌ፡፡ ከእቅደ በኋሊ ግን የየ዗ርፌ ቢሮዎቹ አተገባበር በአንዴ

ማጠቃሇያ ውስጥ ገብቶ አንዴ አይነት ቅርጽ እንዱይዜ ይዯረጋሌ፡፡)

ሀ. ዗ርፌ

መሪ የ዗ርፌ ቢሮ

የአዯጋ የተመረጡ

ክስተቶች ስሌት

/ስትራቴጂ/

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የተግባር ዕቅዴ

ሇስትራቴጂው

ማስፇጸሚያ

ዜርዜር ተግባር

ስራ

ሚሰራባቸው

ቀበላዎች

ተግባር ሊይ

የሚውሌበት ጊዛ

1 አመት 5

ዓመታት

የሚያስፇሌጉ ግብዓቶች

(ገን዗ብ በብር፣ የሰውሃይሌ፣

ንብረት በብር፣ የእውቀት፣

የፇጠራ ጥበብ፣ የውሳኔ

አሰጣጥና ዕቅዴ… ግብዓቶች)

የአንጡራ ሃብቶቹ ምንጮችና አስፇጻሚ

አካሌ ኃሊፉነት (የሴክተሩ ቢሮ በጀት፣

የሴፌቲ ኔት፣ የአርብቶ አዯሩ ማኅበረሰብ

ወ዗ተ ፔሮግራሞችና ባሇዴርሻ አካሊት

ቅንጂታዊ አሰራር)

የሃብቶች

ክፌተት

IV.ማካተት፣ ክትትሌና ማሻሻሌ

ይህ ንኡስ ክፌሌ ስሇስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ ስሌት ዕቅዴ አነዲዯፌ ሂዯት በሁለም የ዗ርፌ የሌማት ዕቅድች ውስጥ እንዳት

መካተት እንዲሇበት የሚጠቁም ነው፡፡ ከዙህ በተጨማሪ የማካተት የክትትሌና የማሻሻሌ ሂዯት ሇአዯጋ ስጋት ቅነሳ

የሚያበረክተውን አስተዋጽዖ በማሰብ ሂዯቱ ቀጣይ እንዱሆን የሚያስችሌም ነው፡፡ በወረዲው ያለ ሌዩ ሌዩ አካሊት

እንዯየአካባቢዎቹ ወቅታዊ ሁናቴ አሻሽሇው ማቅረብ ይችሊለ፡፡

የበርካታ ዗ርፍች ትብብር ሂዯትን መቀየስ

የአዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ መኖር ዕቅዴ ሲነዯፌም ሆነ ወዯተግባር በሚገባበት ወቅት ሁለንም ባሇዴርሻ አካሊት

ባሳተፇ መሌኩ ሉሆን ይገባሌ፡፡ ሁለም የ዗ርፌ መስሪያ ቤቶች ዕቅደ እንዳት በብቃት ሉተገበር እንዯሚችሌ

የሚሰጡትን ትኩረትና ክትትሌ በማሰብ በየሌማት ዕቅድቻቸው ጋር ተስማምቶ እንዱተገበር የሚያስችሌ ግንዚቤ

ሉኖራቸው ግዴ ነው፡፡ በዙህ የትብብር አሰራር አዱስ ፔሮግራምና በጀት ከመመዯብ ይሌቅ በየ዗ርፌ ቢሮዎች ያሇን

የሰውና የፊይናንስ ሃብት በአግባቡ ተጠቅሞ ስሇስጋት በመረጃዎች የበሇጸገ የሌማት ስርዓትን በወረዲ፣ በቀበላ፣

በማኅበረሰቡ ዴረስ ሇመገንባት ነው፡፡

የወረዲው የሌማት ዕቅዴ መነሻ አዴርጎ የሚ዗ጋጀው የወረዲ የአዯጋ ስጋት መዜገብን ነው

ይህ መዜገብ የአዯጋ ስጋቶች ከሚፇጥሯቸው ተጽዕኖዎች ይሌቅ መንስኤዎችን ነቅሶ ስሇሚያወጣ ሇሌማት ዕቅደ

ከፌተኛ ሚና ይጫወታሌ፡፡ ስሇዙህም የአካባቢውን ማኅበረሰብ ፌሊጎት ሇመሙሊት ይቻሌ ዗ንዴ የአዯጋ ስጋት

መዜገቡ የማኅበረሰቡን መረጃዎች በጥሌቀት የሚዲስስና የተግባራት ቅዯምተከተሊዊነትን ያካተተ ቢሆን ያሻሌ፡፡

በመዜገቡ እንዯ ስጋት መንስኤዎች ተዯርገው የታሰቡ ሁናቴዎች የወረዲ የሌማት ዕቅዴን ሇመንዯፌ ይቻሌ ዗ንዴ

በግብዓትነት ይያዚለ፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ ስትራቴጅና ተግባራትን በየ዗ርፈ ካለ የሌማት ዕቅድች ጋር ማስተሳሰር

ይህ የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ የመኖር ዕቅዴ በየ዗ርፌ መስሪያ ቤቶች ቅዯምተከተሌ ባሇው ሂዯት ሉተገብሯቸው

የሚቻለ ስትራቴጅዎችንና የአሰራር ሂዯቶች ማስቀመጥ አሇበት፡፡ በያንዲንደ ወረዲ ተፇጻሚ የሚሆኑ ማናቸውም

ስትራቴጂዎች፣ የኣመታዊ የሌማት ዕቅድች በአዯጋ ስጋት ቅነሳና ተጣጥሞ ስሌት ስትራቴጂ መመራት አሇባቸው፡፡

ሌዩ ሌዩ ተግባራትን ተፇጻሚ ሇማዴረግ ኃሊፉነቱ በ዗ርፌ ቢሮዎች ሊይ የተጣሇ ቢሆንም እንኳ ወዯተግባር ሲገባ

የማኅበረሰቡንና የባሇዴርሻ አካሊትን ውሳኔ ሰጭነትም ከግምት ማስገባት ያሻሌ፡፡

በተጨማሪ ላልች ሇተመሳሳይ የሌማት ፔሮግራም በአካባቢው የሚሰሩ አጋር ዴርጅቶችም ይህንን የአዯጋ ስጋት

መዜገብ ዕቅዴ እንዯመነሻ በማየት ተግባሮቻቸውንና ስትራቴጅዎችን ሇማቀናጀት እንዱጠቀሙበትና ሇአንዴ አይነት

ዓሊማ ስኬት ጉሌበትና ሃይሌን አስተባብረው መስራት እንዱችለ የሚነሳሱበት ነው፡፡

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ ዕቅዴ የዴርጊት መርሃ ግብር ማካተቱን ክትትሌ ስሇማዴረግ

የዴርጊት መርሃ ግብሩ በ዗ርፌ ቢሮዎች የሌማት ዕቅዴ ውስጥ እንዱካተት ከተዯረገ በኋሊ ውጤቱንም ዗ርፍቹ

ራሳቸውን በሚገመግሙበት ስሌት መቆጣጠር ይቻሊሌ፡፡ ይኸውም የማኅበረሰቡ ወኪልች፣ የወረዲው ካውንስሌ፣

የቀበላ አስተዲዯሮች በየሶስት ወሩ በጋራ በሚያዯርጉት ስብሰባ መተግበር ይቻሊሌ፡፡

በመጀመሪያው ዓመት ወረዲው ‚ማካተት ቁጥጥርና ዕቅዴ‛ የዴርጊት መርሃ ግብር መመሪያን በመጠቀም የታዩ

ሇውጦችን መገምገም ይቻሊሌ፡፡ የአዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት ቢሮ (በአዱሱ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ፕሉሲ

የወረዲው ካውንስሌ) ከሁለም ዗ርፍች ከተውጣጡ ወኪልች (በአዱሱ የአዯጋ ስጋት አመራር ስሌት ፕሉሲ

የወረዲ ተጠሪ) ጋር በመተባበር ሇወረዲው አስተዲዯር ሪፕርት ያዯርጋሌ፡፡ በዙህ አካሄዴ ክትትሌን በማጠናከር

ከተሞክሮዎች ሌምዴ በመቅሰምም የ዗ርፈን አሰራር ማሳዯግ ይቻሊሌ፡፡

የዴርጊት መርሃ ግብር መመሪያው በ዗ርፌ ቢሮዎች ሇሚከናወን ማንኛውም ስትራቴጂ መሪ ነው፡፡ ስሇዙህም

ቢሮዎቹ ተጠያቂ ሇሚሆኑባቸው ስትራቴጂዎች አፇጻጸም ሂዯት እና ስሇተመ዗ገበ ውጤት በየሶስት ወሩ

በሚ዗ጋጀው ስብሰባ ሊይ በማቅረብ የታዩ ሇውጦችን በጋራ ይገመግማለ፡፡

ማሻሻሌ

የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ መኖር ዕቅዴ ሰነዴ የአንዴ ዓመት የአገሌግልት ዕዴሜ ገዯብ አይጣሌበትም፡፡

ምክንያቱም የስጋት ትንተና በተዯረገበት ወቅት የተገሇጡ መንስኤዎች ሌዩነት እስካሊመጡ ዴረስ ስትራቴጂዎቹና

ዜርዜር ተግባሮቻቸው ሇዓመታት ሉ዗ሌቅ ይችሊሌ፡፡ ነገር ግን የወረዲው የአዯጋ ስጋት ቅነሳ/ተጣጥሞ መኖር

መዜገብ ሲሻሻሌ ይኸኛውም አብሮ የመሻሻሌ ዕዴሌ ያገኛሌ፡፡

መካተትን መከታተሌ፡ እነዙህ ቅፆች በበጀት አመቱ መጀመሪያ የመካተትን ዯረጃ ሇመሇካት ይጠቅማለ፡፡በበጀት አመቱ

መጀመሪያ እና የየ዗ርፈ የሌማት ዕቅዴ አንዳ ከተ዗ጋጀ የዱፑፑኦ ቢሮ(አዱስ በተረቀቀው የወረዲ አዯጋ ስጋት አመራር ፕሉሲ

የወረዲ አዯጋ ስጋት አመራር ምክር ቤት) እነዙህ ቅፆች ከያንዲንዲንደ የ዗ርፌ ቢሮዎች ጋር በመተባበር ሞሌቶ ሇወረዲ

አስተዲዯር ሪፕርት የዯርጋሌ፡፡ በክትትለ መሰረት ተሞክሮዎች ይ዗ጋጃለ፤ ዗ርፌ በሮዎችም የማሻሻሌ ተግበር ያከናዉናለ፡፡

የየ዗ርፈ የዴርጊት

መርሃ ግብር

በ዗ርፈ አመታዊ የሌማት

ዕቅዴ የሚካተት

ስትራቴጂ/ ተግባራት

በ዗ርፈ የአምስትዓመት ዕቅዴ

ማስፇጸሚያ የሚውለ

ስትራቴጂ/ ተግባራት

በላልች ባሇዴርሻ አካሊት

ትኩረት የሚሰጣቸውና በገን዗ብ

የሚዯገፈ ስትራቴጂ/ተግባራት

የስራው አካሌ የማዴረግ

ተግባር ቀጣዩ ዓመት

እንዳት ይሻሻሊሌ